Đại tràng sigma là đoạn ruột gần cuối của ruột già nối liền với trực tràng. Bộ phận này có thể mắc nhiều bệnh lý như viêm đại tràng sigma, polyp đại tràng sigma, dài đại tràng sigma hoặc nguy hiểm hơn là ung thư đại tràng sigma.

Tìm hiểu về đại tràng Sigma

Những thông tin dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn vị trí, cấu trúc và chức năng của đại tràng sigma:

Đại tràng sigma là gì?

Đại tràng sigma là một đoạn của ruột già có hình vòng, nằm gần trực tràng với ống hậu môn. Bộ phận này có chiều dài dao động từ 35 – 40cm. Do có hình dáng giống sigma (ς) trong tiếng Hy Lạp nên được y học đặt tên là đại tràng sigma.

Vị trí

Bình thường đại tràng sigma nằm trong khung khung xương chậu. Tuy nhiên, vị trí này cũng không cố định. Nhờ có tính di động tự nhiên nên đôi lúc, đại tràng sigma có thể bị dịch chuyển vị trí và nằm lạc chỗ trong ổ bụng.

Cấu trúc

Điểm bắt đầu của đại tràng sigma thường nằm ngang so với lỗ vào của vùng hố chậu bé. Bộ phận này nối liên tục với đại tràng chậu hông và kéo ngang ra phía trước xương cùng đến vùng bên phải xương chậu. Tên sigma ở đây cũng được liên tưởng từ chữ S trong tiếng Latin.

Tiếp theo đó, đại tràng sigma uốn cong sang phía bên trái để di chuyển về đường giữa nằm ngang với đốt sống thứ ba của xương cùng. Tại đây bột phận này uốn cong xuống và chấm dứt với điểm kết thúc tại trực tràng.

Đại tràng sigma được bao quanh bởi lớp phúc mạc. Nó tạo thành một lớp mạc treo với chiều dài có khuynh hướng giảm dần từ trung tâm của quai ruột đến đoạn cuối. Chính nhờ vậy nên mới có tình trạng quai ruột được giữ cố định ở đại tràng chậu hông và khu vực trực tràng nhưng đến vị trí trung tâm thì lại có khả năng di động khá tự do.

Chức năng của đại tràng sigma

Trong ruột già, đại tràng sigma có nhiệm vụ đào thải xuất rắn cũng như lượng khí phát sinh từ đường tiêu hóa. Nhờ có các đường cong về phía hậu môn, đại tràng sigma có khả năng giữ khí trên phần cao của quai ruột. Điều này cho phép đại tràng có thể đẩy khí ra ngoài mà không phải thực hiện cùng lúc với hoạt động đào thải phân.

Các bệnh lý có thể gặp ở đại tràng sigma

Cũng như các bộ phận khác của ruột già, đại tràng sigma có thể gặp phải nhiều vấn đề. Trong đó phổ biến nhất phải kể đến các bệnh lý sau:

1. Viêm đại tràng sigma

Viêm đại tràng sigma là một trong các bệnh về đại tràng thường gặp. Bệnh ảnh hưởng chủ yếu đến người cao tuổi và có tính chất tái phát thường xuyên gây ra nhiều tác động tiêu cực tới sức khỏe cũng như chất lượng sống của người bệnh.

Nguyên nhân gây bệnh:

• Do ảnh hưởng của quá trình lão hóa làm suy giảm chức năng hoạt động của đại tràng sigma và khiến bộ phận này dễ bị tổn thương, viêm nhiễm
• Sức đề kháng kém
• Bị nhiễm vi khuẩn, ký sinh trùng hay virus. Đôi khi tình trạng nhiễm trùng ở đại tràng sigma có thể xảy ra do lây lan từ các phần khác trong ruột già.
• Ngộ độc thức ăn hoặc kém dung nạp với thực phẩm
• Hàm lượng ure huyết cao
• Do ảnh hưởng của bệnh rối loạn thần kinh thực vật, bệnh thiếu máu cục bộ đại tràng hay bệnh crohn…
• Sử dụng thực phẩm ôi thiu hoặc kém vệ sinh
•  Uống thuốc kháng sinh trong thời gian dài

Triệu chứng viêm đại tràng sigma:

• Thường xuyên có cảm giác buồn nôn hoặc nôn ói
• Có thể bị sốt ở mức độ nhẹ hoặc sốt cao
• Bụng dưới xuất hiện các cơn đau thắt, hoặc đau dữ dội. Cơn đau có thể lan lên phía trên hoặc qua vùng hạ sườn
• Bị táo bón kéo dài xen kẽ với các đợt tiêu chảy
• Đi ngoài phân đen, phân có lẫn máu hoặc chất nhầy giống như mủ.

Cách điều trị bệnh:

Bệnh nhân bị viêm đại tràng sigma thường được điều trị nội khoa với các loại thuốc như: Thuốc chống viêm, thuốc kháng sinh cho các trường hợp bị nhiễm khuẩn. Ngoài ra các thuốc cầm tiêu chảy, thuốc nhuận tràng, thuốc giảm đầy hơi hay thuốc giảm đau cũng có thể được chỉ định nhằm điều trị triệu chứng bệnh.

2. Bệnh polyp đại tràng sigma

Polyp đại tràng sigma chỉ sự xuất hiện của các khối u trong bộ phận này. Chúng được hình thành khi có sự tăng sinh quá mức của các tế bào ở lớp lót tạo nên các khối u có thích thước to nhỏ không đồng đều.

Khối polyp trong đại tràng sigma có thể có cuống hoặc không. Chúng được chia thành hai loại chính gồm polyp tăng sản và polyp tuyến. Về cơ bản khi mới hình thành hầu hết các khối polyp đều lành tính. Tuy nhiên theo thời gian, một số polyp có thể tiến triển thành ung thư. Nguy cơ bị ung thư đại tràng sigma cao nhất xảy ra ở các trường hợp bị polyp tuyến.

Bệnh polyp đại tràng sigma có khuynh hướng ảnh hưởng nhiều nhất đến những người trên 50 tuổi, người có tiền sử mắc bệnh trong gia đình hoặc phụ nữ mắc ung thư buồng trứng trước đây.

Nguyên nhân gây polyp đại tràng sigma

Sự hình thành của polyp đại tràng sigma có liên quan đến một số yếu tố như:

• Thói quen ăn nhiều đồ ngọt, chất béo
• Lạm dụng các chất kích thích như bia, rượu, đồ uống có cồn, nước uống có gas
• Hút thuốc lá
• Căng thẳng kéo dài, ít vận động.

Dấu hiệu polyp đại tràng sigma:

Khối polyp còn nhỏ thường không có triệu chứng đặc hiệu. Lúc này, bệnh có thể được tình cờ phát hiện khi thực hiện các xét nghiệm hình ảnh chẩn đoán bệnh lý khác hoặc tầm soát ung thư đại tràng.

Khi polyp đại tràng sigma phát triển lớn hơn, chúng có thể gây ra các triệu chứng bất thường sau:

• Bị tiêu lỏng nhiều lần trong ngày hoặc táo bón. Tình trạng này có thể kéo dài lâu hơn 1 tuần
• Đi ngoài phân đen, khuôn phân dẹt do bị khối u chèn ép hoặc phân có lẫn máu tươi
• Đau âm ỉ hoặc dữ dội ở bụng dưới
• Một số trường hợp có cảm giác buồn nôn, nôn ói

Cách điều trị bệnh

Đối với các khối polyp nhỏ và chưa gây ra nhiều chứng nghiêm trọng, bệnh nhân thường được theo dõi mà không cần phải điều trị. Tuy nhiên, nếu khối u có khuynh hướng ngày càng gia tăng kích thước theo thời gian thì bệnh nhân có thể được chỉ định cắt polyp qua nội soi để khắc phục các triệu chứng và giảm nguy cơ bị ung thư đại tràng.

3. Bệnh xoắn đại tràng sigma

Do có khả năng di động, đại tràng sigma có thể bị xoắn trong ổ bụng từ 180 – 540 độ. Tình trạng này có thể gây tắc nghẽn các mạch máu trong ruột, khiến cho đại tràng bị thiếu máu. Nếu để lâu này không phát hiện có thể dẫn đến hoại tử.

Ngoài ra, bệnh xoắn đại tràng sigma còn gây tắc ruột. Biến chứng này xảy ra ở khoảng 8% người mắc bệnh. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, bệnh xoắn đại tràng sigma có thể tiến triển thành mãn tính và kéo dài dai dẳng gây ra nhiều hệ lụy khôn lường cho sức khỏe.

Nguyên nhân gây xoắn đại tràng sigma:

• Do kích thước đại tràng sigma quá dài nên dễ bị xoắn
•  Rễ mạc treo đại tràng sigma có kích thước ngắn
• Táo bón kéo dài
• Hai chân của đại tràng sigma nằm quá gần nhau nên dễ bị xoắn lại

Triệu chứng nhận biết xoắn đại tràng sigma

• Đau quặn ở vùng bụng dưới rốn, cơn đau diễn ra từng cơn
• Buồn nôn hoặc ói mửa
• Khó đi cầu, táo bón kéo dài lâu ngày không khỏi
• Bí trung đại tiện.

Cách điều trị

Trường hợp được phát hiện sớm và quai ruột chưa có dấu hiệu hoại tử, bệnh nhân sẽ được điều trị bảo tồn bằng cách dùng ống thông cao su để tháo nút xoắn qua nội soi. Nếu không tháo xoắn được hoặc quai ruột bị tắc nghẽn, hoại tử thì cần mổ cấp cứu.

4. Bệnh dài đại tràng sigma

Trung bình, chiều dài của đại tràng sigma có thể dao động từ 35 – 40cm. Một số người có kích thước vượt quá mức. Trẻ em là đối tượng có tỷ lệ mắc bệnh dài đại tràng sigma nhiều nhất, chủ yếu là do bẩm sinh. Tuy nhiên người trưởng thành cũng có thể mắc căn bệnh này.

Nguyên nhân gây dài đại tràng sigma:

• Bẩm sinh: Nghiên cứu cho thấy có khoảng 10% trường hợp bị dài đại tràng sigma bẩm sinh, tức bị bệnh ngay từ khi sinh ra.
• Táo bón kéo dài cũng khiến đại tràng sigma bị phình giãn, kéo dài.

Triệu chứng dài đại tràng sigma:

• Táo bón, số lần đi cầu ít hơn 3 lần trong tuần, phân khô cứng do chất thải cần nhiều thời gian hơn để di chuyển qua đại tràng sigma.
• Chướng bụng
• Đầy hơi
• Chán ăn
• Mất cảm giác ngon miệng

Cách điều trị:

Bệnh nhân bị dài đại tràng sigma nếu gây ra nhiều triệu chứng bất thường ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng sống thì sẽ được chỉ định làm phẫu thuật nội soi để cắt bỏ đoạn ruột dư thừa. Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể đi tiêu bình thường.

5. Bệnh ung thư đại tràng sigma

Bệnh ung thư xảy ra khi có sự hiện diện của khối u ác tính ở đại tràng sigma. Bệnh được phát hiện và chữa trị ở giai đoạn sớm sẽ có tiên lượng sống cao hơn.

Nguyên nhân gây bệnh

• Do polyp đại tràng sigma tiến triển thành ác tính
• Do bị viêm đại tràng sigma mãn tính kéo dài
• Có tiền sử mắc bệnh trong gia đình
• Chế độ ăn uống thiếu khoa học, lạm dụng bia rượu, ăn ít chất xơ, thường xuyên ăn đồ nướng, sử dụng nhiều chất béo và đạm động vật

Triệu chứng ung thư đại tràng sigma

• Đau râm ran hoặc đau quặn bụng
• Chướng bụng, ăn lâu tiêu, chán ăn
• Cơ thể mệt mỏi
• Sụt cân không rõ nguyên nhân
• Đi ngoài phân đen, phân có hình dáng mảnh bất thường do khối u ác tính xâm lấn vào trong lòng đại tràng
• Tiêu chảy nhiều lần trong ngày
• Phân có thể lẫn chất nhầy như mũi hoặc máu
• Đi ngoài xong vẫn mót rặn
• Cơ thể suy nhược

Cách điều trị:

Ở giai đoạn đầu, khi khối u chưa di căn ra khỏi đại tràng, bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật cắt bỏ khối u và một số mô lân cận. Một số trường hợp phải cắt bỏ toàn bộ đại tràng.

Đôi khi xạ trị hoặc hóa trị có thể được thực hiện trước hoặc sau khi làm phẫu thuật . Nếu được tiến hành trước khi mổ, chúng giúp thu nhỏ kích thước khối u. Ở giai đoạn sau phẫu thuật, các phương pháp này được thực hiện nhằm mục đích tiêu diệt hết các tế bào ác tính còn sót lại.

Bên cạnh bệnh lý trên, đại tràng sigma còn có thể gặp các vấn đề khác như phình giãn đại tràng sigma, viêm loét đại tràng sigma hoặc xuất huyết đại tràng sigma. Chúng đều có thể gây ra nhiều triệu chứng tương tự ở đường tiêu hóa nên rất khó phân biệt. Vì vậy, nếu cơ thể có biểu hiện bất thường, người bệnh nên tới bệnh viện để làm các xét nghiệm cần thiết nhằm chẩn đoán xác định bệnh và có hướng điều trị đúng đắn, kịp thời.