Viêm amidan quá phát được đặc trưng bởi tình trạng hai bên amidan sưng to và tiến lại gần nhau kèm theo rất nhiều triệu chứng bất thường làm ảnh hưởng trầm trọng tới sức khỏe. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể được chỉ định làm phẫu thuật cắt amidan để giảm nhẹ triệu chứng và ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm khác xuất hiện.

Viêm amidan quá phát là gì?

Triệu chứng chính của viêm amidan là tình trạng amidan sưng to bất thường khiến người bệnh cảm thấy đau nhức, khó nuốt, cơ thể mệt mỏi. Bệnh có thể tự khỏi sau 3- 5 ngày nếu có chế độ nghỉ ngơi và chăm sóc tốt. Tuy nhiên nếu không điều trị tốt, viêm amidan cấp sẽ nhanh chóng tiến triển sang giai đoạn quá phát với mức độ nguy hiểm cao hơn rất nhiều.

Viêm amidan quá phát cũng là một thể của viêm amidan mãn tính và được chia ra làm cấp độ. Bệnh thường xuất hiện nếu viêm amidan kéo dài trên 10 ngày không khỏi hoặc do viêm amidan cấp tái phát trên 4 lần/ năm. Nguyên nhân của giai đoạn này không chỉ do vi khuẩn virus mà còn do lối sống, sinh hoạt kém khoa học, khiến bệnh không khỏi được hay tái phát thường xuyên.

Các dấu hiệu của viêm amidan thể này rất dễ nhận biết thông qua cả cảm giác và hình ảnh rõ ràng có thể nhìn thấy khi há miệng và soi gương. Bệnh được chia thành nhiều cấp độ với các triệu chứng tăng dần, bao gồm

• Viêm amidan quá phát độ 1: Amidan lúc này to tròn, chiều ngang nhỏ và có phần cuống gọn. Chiều ngang của amidan lúc này chỉ bằng 1/4 Khoảng cách từ chân trụ trước của hai amidan. Lúc này dù người bệnh có cảm giác đau nhức khó chịu nhưng tạm thời vẫn có thể nhai nuốt được.
• Viêm amidan quá phát độ 2: về hình dáng vẫn tương tự như độ một tuy nhiên kích thước đã tăng dần. Chiều ngang của amidan cũng nhỏ hơn ⅓ khoảng cách từ chân trụ trước của amidan. Mức độ đau nhức cũng tăng lên, cổ họng tiết nhiều chất nhầy đục, miệng có mùi hôi mặc dù đã đánh răng sạch sẽ.
• Viêm amidan quá phát độ 3: Các triệu chứng lúc này đã trầm trọng hơn nhiều,  chiều ngang của amidan bị sưng viêm nhỏ hơn hoặc bằng ½ khoảng cách chân trụ trước. Người bệnh cảm thấy đau nhức khi ngậm miệng nên thường có xu hướng ngủ há miệng. Việc ăn uống gặp khó khăn, đôi khi uống nước hay nuốt nước bọt cũng khiến người bệnh đau nhức. Hơi thở người bệnh rất hôi, có thể ngủ ngáy, ngủ không yên giác, giọng trầm nhỏ, khó nghe.
• Viêm amidan quá phát độ 4 (thể xơ chìm): Giai đoạn này chủ yếu xuất hiện ở người lớn với hình ảnh amidan có màu đỏ sẫm, xuất hiện các  vết viêm gồ, bề mặt amidan kém bằng phẳng, trụ sau dày hơn bình thường. Người bệnh ho nhiều, khó thở, ngủ ngáy to, hơi thở hôi, cảm giác đau nhức nặng và có thể bị sụt cân. Ngoài ra giọng nói người bệnh cũng có thể bị thay đổi do viêm nhiễm hay chèn ép tại thanh quản.

Bên cạnh đó, bệnh còn thường kèm theo tình trạng sốt cao do bội nhiễm, nhiễm khuẩn tại các cơ quan lân cận. Người bệnh cảm thấy đau nhức mệt mỏi kéo dài làm ảnh hưởng trầm trọng tới tinh thần và chất lượng cuộc sống. Đặc biệt các triệu chứng này còn có xu hướng tái phát nhiều lần còn có thể gây hại cho những cơ quan lân cận, thậm chí là các biến chứng nguy hiểm trên toàn thân.

Viêm amidan quá phát có nguy hiểm không?

Viêm amidan quá phát có thể xuất hiện ở cả người lớn và trẻ em với mức độ nguy hiểm không kém. Bệnh không chỉ ảnh hưởng tới chức năng của các cơ quan hô hấp mà còn trên toàn khu vực tai mũi họng, thậm chí là trên toàn thân. Mức độ nguy hiểm của bệnh trên trẻ em thường trầm trọng hơn do bé vai trò quan trọng của amidan cũng như thể chất còn kém nên chưa chống lại được các tác nhân gây bệnh.

Những biến chứng người bệnh có thể gặp như

• Biến chứng tại chỗ: áp xe amidan, sưng tấy diện rộng làm chèn ép cổ họng, gây khó thở, với trẻ em có thể gây chứng ngưng thở khi ngủ
• Biến chứng kề cận: lây nhiễm sang các cơ quan tai – mũi – họng lân cận và gây viêm mũi, viêm xoang, viêm phế quản, viêm tai giữa, viêm thanh quản.. Người bệnh có thể mất hay thay đổi giọng nói
• Biến chứng toàn thân: viêm amidan đến tiến triển đến các giai đoạn 3, 5 có thể tăng nguy cơ mắc các bệnh lý cực kỳ nguy hiểm như viêm khớp, viêm cầu thận, viêm cơ tim,…

Riêng với trẻ em, viêm amidan quá phát ở trẻ em có thể làm biến dạng mặt, gây chứng ngưng thở khi ngủ làm ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện về cả thể chất lẫn trí não. Trẻ có thể chậm phát triển hơn so với các bạn đồng trang lứa, thậm chí tình trạng viêm nhiễm nặng còn có thể gây ra tử vong.

Như vậy có thể thấy viêm amidan quá phát cho dấu hiệu vô cùng nguy hiểm của bệnh cần nhanh chóng điều trị. Người bệnh cần nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm khác có thể xuất hiện.

Viêm amidan quá phát có nên cắt không?

Với những giai đoạn đầu, bác sĩ vẫn có thể chỉ định một số loại thuốc như kháng sinh, thuốc giảm đau chống viêm, thuốc giảm sung huyết để giảm nhẹ các triệu chứng bệnh. Tuy nhiên với tình trạng viêm amidan quá phát độ 3, độ 4 hay bệnh có triệu chứng tái phát thường xuyên bác sĩ thường chỉ đinh cắt bỏ để hỗ trợ việc sinh hoạt ăn uống dễ dàng hơn đồng thời cũng hạn chế tối đa được những biến chứng trên các cơ quan lân cận khác.

Cụ thể việc phẫu thuật thường được chỉ định trong các trường hợp sau

• Viêm amidan tái phát thường xuyên (trên 5 lần/năm).
• Viêm amidan tiến triển nhanh và gây các biến chứng đến các cơ quan lân cận như phổi, tim..
• Amidan quá phát làm tắc nghẽn đường thở, không ăn uống được, mất hay thay đổi giọng nói hay gây chứng ngưng thở khi ngủ diễn ra thường xuyên

Với nền y học hiện đại như ngày ngay, phẫu thuật cắt amidan không còn quá khó khăn và hầu như bệnh viện nào có chuyên khoa tai – mũi – họng cũng đều có thể thực hiện an toàn với chi phí chỉ từ vài triệu đến vài chục triệu, tùy phương pháp. Các phương pháp nổi bật thường dùng trong phẫu thuật amidan như

• Phương pháp bóc tách bằng dao
• Phương pháp cắt amidan bằng dao điện
• Cắt amidan bằng dao mổ siêu âm
• Phẫu thuật cắt amidan bằng laser
• Phương pháp Microdebrider
• Phương pháp cắt amidan bằng coblator

Thực tế ở người trưởng thành, cơ cơ quan hầu như đã hoàn thiện về chức năng, sức đề kháng ổn thì vai trò của amidan không còn quá quan trọng, việc cắt bỏ cơ quan này không gây ảnh hưởng quá nhiều đến sức khỏe toàn diện. Trong khi đó vai trò của amian với hệ miễn dịch trẻ nhỏ còn khá cao nên việc cắt bỏ amidan đôi khi có thể làm suy giảm sức đề kháng của bé và tăng nguy cơ mắc một số bệnh lý hô hấp hơn.  Tuy nhiên nếu có chế độ chăm sóc sức khỏe tốt thì phụ huynh cũng không cần quá lo lắng.

Tuy nhiên nếu viêm amidan liên quan đến một số bệnh lý khác như viêm xoang thì phẫu thuật chỉ mang tính chất tạm thời. Cần điều trị dứt điểm viêm xoang hay các bệnh lý nền mới có thể điều trị bệnh dứt điểm.

Tốt nhất người bệnh nên tìm đến những bệnh viện uy tín có chuyên khoa về tai- mũi- họng, có đầy đủ trang thiết bị cần thiết trong thăm khám và điều trị viêm amidan. Thông qua các kết quả chẩn đoán y khoa chính xác, bác sĩ sẽ đưa ra hướng điều trị phù hợp nhất để vừa nhanh chóng điều trị bệnh, vừa giảm tối đa những ảnh hưởng xấu trên sức khỏe bệnh nhân.

Viêm amidan quá phát là tình trạng bệnh lý tiềm ẩn rất nhiều nguy hiểm nên cần điều trị càng sớm càng tốt. Mỗi người nên có hướng điều chỉnh chế độ sinh hoạt lành mạnh hơn, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng và vệ sinh răng miệng sạch sẽ mỗi ngày để hạn chế tối đa nguy cơ mắc bệnh. Đừng quên dành thời gian đi khám bệnh định kỳ ít nhất 1 năm 1 lần để sớm phát hiện nguy cơ bệnh tiềm ẩn và có hướng khắc phục kịp thời.