Cứng khớp ngón tay: Nguyên nhân, Biểu hiện và Phương pháp điều trị

Cứng khớp ngón tay là tình trạng khá phổ biến, đặc biệt ở những người trung niên và cao tuổi. Triệu chứng này thường gây ra cảm giác đau, khó cử động và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày. Nó có thể là dấu hiệu của các bệnh lý như viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp hoặc chấn thương. Khi gặp phải tình trạng này, nhiều người cảm thấy bất tiện trong các hoạt động thường ngày như cầm nắm đồ vật, viết lách hoặc làm việc. Việc nhận biết sớm và tìm ra nguyên nhân chính xác của cứng khớp ngón tay là rất quan trọng, giúp bạn có thể đưa ra các biện pháp điều trị kịp thời, giảm thiểu các cơn đau và ngăn ngừa các biến chứng lâu dài.

Định nghĩa cứng khớp ngón tay

Cứng khớp ngón tay là tình trạng khó khăn trong việc di chuyển các khớp ngón tay, thường đi kèm với cảm giác đau, cứng, hoặc cảm giác ngón tay bị “kẹt” lại khi cử động. Triệu chứng này thường xảy ra khi có sự thay đổi ở các cấu trúc khớp, có thể do tổn thương khớp, viêm nhiễm, hoặc sự hao mòn tự nhiên của các mô khớp theo tuổi tác. Cứng khớp ngón tay có thể ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các công việc đơn giản trong cuộc sống hằng ngày như nắm đồ vật, cầm bút, hoặc đánh máy.

Nguyên nhân gây cứng khớp ngón tay

Cứng khớp ngón tay có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, chia thành hai nhóm chính: nguyên nhân do bệnh lý và nguyên nhân không do bệnh lý.

Nguyên nhân do bệnh lý

• Viêm khớp dạng thấp: Đây là một dạng viêm khớp tự miễn, khi hệ miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào các mô khớp, gây ra viêm, sưng, và đau đớn ở các khớp ngón tay. Viêm khớp dạng thấp có thể dẫn đến cứng khớp và mất chức năng khớp nếu không được điều trị kịp thời.
• Thoái hóa khớp (Viêm khớp thoái hóa): Là tình trạng hao mòn và tổn thương dần dần các sụn khớp, gây ra cứng và đau ở các khớp ngón tay. Thoái hóa khớp thường xuất hiện ở người cao tuổi và có thể ảnh hưởng đến khả năng cử động của ngón tay.
• Chấn thương: Các chấn thương, như gãy xương, trật khớp, hoặc các vết thương nghiêm trọng khác, có thể làm tổn thương cấu trúc khớp ngón tay, gây ra cứng khớp và giảm khả năng cử động.
• Viêm khớp vẩy nến: Là một bệnh lý viêm khớp đi kèm với bệnh vẩy nến trên da. Cứng khớp ngón tay có thể là một dấu hiệu của bệnh này, đặc biệt là khi có những thay đổi về da và khớp đồng thời.

Nguyên nhân không do bệnh lý

• Tổn thương cơ học: Việc thực hiện các động tác lặp đi lặp lại trong công việc hoặc trong sinh hoạt hàng ngày có thể dẫn đến tình trạng căng thẳng và tổn thương các khớp ngón tay, gây cứng khớp. Ví dụ, những người thường xuyên sử dụng tay để làm việc hoặc chơi thể thao có thể gặp phải tình trạng này.
• Lão hóa: Quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể có thể khiến cho các mô sụn trong khớp bị suy giảm, dẫn đến cứng khớp, đặc biệt là ở các khớp ngón tay. Khi đó, các khớp không còn hoạt động trơn tru như trước, dễ gây cảm giác cứng và đau.
• Chế độ ăn uống thiếu dinh dưỡng: Một chế độ ăn thiếu hụt canxi, vitamin D, hoặc các dưỡng chất cần thiết cho sức khỏe của khớp có thể khiến cho các khớp trở nên yếu, dễ bị cứng và viêm nhiễm.
• Thói quen sinh hoạt không đúng: Các thói quen như ngồi sai tư thế, sử dụng tay không đúng cách, hoặc giữ nguyên một vị trí quá lâu có thể ảnh hưởng xấu đến các khớp ngón tay, dẫn đến tình trạng cứng khớp.

Biểu hiện cứng khớp ngón tay

Cứng khớp ngón tay có thể xuất hiện với nhiều triệu chứng khác nhau, gây ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cử động và sinh hoạt của người bệnh. Dưới đây là một số biểu hiện phổ biến của tình trạng này:

• Đau nhức khớp: Một trong những triệu chứng đầu tiên của cứng khớp ngón tay là cảm giác đau ở các khớp ngón tay. Đau có thể xuất hiện ở mức độ nhẹ hoặc nghiêm trọng và thường trở nên rõ ràng hơn khi vận động khớp.
• Khó cử động: Người bệnh thường gặp khó khăn trong việc di chuyển các ngón tay. Cảm giác bị “kẹt” hoặc cứng khớp làm giảm khả năng thực hiện các động tác linh hoạt như nắm tay, mở chai, hoặc cầm nắm đồ vật.
• Sưng tấy khớp: Các khớp ngón tay có thể bị sưng và nóng, đặc biệt khi tình trạng cứng khớp liên quan đến viêm. Sự sưng tấy này làm tăng mức độ đau và khó chịu.
• Khớp có tiếng kêu: Khi cử động, người bệnh có thể nghe thấy tiếng “rắc” hoặc “lạo xạo” từ các khớp ngón tay. Đây là dấu hiệu của sự thay đổi trong cấu trúc khớp, có thể là do tổn thương sụn hoặc dịch khớp.
• Giảm phạm vi vận động: Tình trạng cứng khớp khiến cho phạm vi chuyển động của ngón tay bị giới hạn. Người bệnh có thể cảm thấy ngón tay không thể uốn cong hoàn toàn hoặc không thể duỗi thẳng ra như bình thường.

Biến chứng của cứng khớp ngón tay

Nếu không được điều trị kịp thời, cứng khớp ngón tay có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến khả năng lao động và sinh hoạt hàng ngày. Dưới đây là một số biến chứng có thể gặp phải:

• Mất khả năng cử động: Khi tình trạng cứng khớp trở nên nghiêm trọng, có thể dẫn đến mất hoàn toàn khả năng cử động các ngón tay. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến các công việc đòi hỏi sự linh hoạt của bàn tay, như viết, cầm nắm đồ vật, hoặc làm việc thủ công.
• Biến dạng khớp: Cứng khớp kéo dài có thể gây ra sự biến dạng ở các khớp ngón tay, đặc biệt khi có sự phát triển của viêm khớp dạng thấp hoặc thoái hóa khớp. Các ngón tay có thể bị cong vẹo hoặc lệch khỏi vị trí bình thường.
• Khả năng sử dụng tay bị hạn chế: Biến chứng này có thể dẫn đến khó khăn trong các hoạt động sinh hoạt thường ngày, từ việc tự chăm sóc bản thân đến công việc yêu cầu sử dụng tay. Điều này làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh.
• Viêm nhiễm thứ phát: Khi khớp bị cứng và không được chăm sóc đúng cách, có thể dẫn đến viêm nhiễm do sự tích tụ của các chất độc trong khớp. Viêm khớp thứ phát làm gia tăng mức độ đau và sưng tấy.
• Tăng nguy cơ phát triển các bệnh lý khác: Cứng khớp ngón tay, đặc biệt khi không được điều trị, có thể góp phần vào sự phát triển của các bệnh lý khác như viêm khớp vẩy nến, bệnh gout, hoặc viêm khớp nhiễm khuẩn.

Đối tượng có nguy cơ cao

Cứng khớp ngón tay có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao mắc phải tình trạng này. Dưới đây là các đối tượng cần đặc biệt lưu ý:

• Người cao tuổi: Quá trình lão hóa tự nhiên làm suy giảm chất lượng mô khớp và sự linh hoạt của các khớp ngón tay, khiến họ dễ gặp phải tình trạng cứng khớp.
• Người có tiền sử gia đình mắc các bệnh về khớp: Nếu trong gia đình có người mắc các bệnh lý như viêm khớp dạng thấp hoặc thoái hóa khớp, nguy cơ mắc cứng khớp ngón tay sẽ cao hơn.
• Những người làm công việc tay chân: Những công việc yêu cầu sử dụng tay thường xuyên như cầm nắm đồ vật, đánh máy, hoặc thao tác với công cụ có thể làm tăng áp lực lên khớp ngón tay và gây ra cứng khớp.
• Người có thói quen sinh hoạt không đúng cách: Ngồi lâu trong một tư thế hoặc duy trì các động tác không tự nhiên trong thời gian dài có thể gây cứng khớp và làm tổn thương các khớp ngón tay.
• Người mắc các bệnh lý về khớp hoặc hệ miễn dịch: Những người mắc các bệnh lý như viêm khớp dạng thấp, viêm khớp vẩy nến hoặc các bệnh tự miễn có nguy cơ cao mắc phải cứng khớp ngón tay do sự viêm nhiễm và tổn thương khớp.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Cứng khớp ngón tay có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, và trong một số trường hợp, bạn cần phải gặp bác sĩ để chẩn đoán và điều trị kịp thời. Dưới đây là một số dấu hiệu cho thấy bạn nên tìm kiếm sự tư vấn y tế:

• Cơn đau kéo dài hoặc ngày càng tăng: Nếu bạn cảm thấy cơn đau ở các khớp ngón tay kéo dài hoặc có xu hướng tăng dần theo thời gian, điều này có thể là dấu hiệu của một bệnh lý viêm khớp hoặc tổn thương khớp nghiêm trọng cần được điều trị.
• Khớp sưng tấy, đỏ và nóng: Sự sưng tấy, đỏ và nóng ở các khớp ngón tay là dấu hiệu của viêm, có thể do viêm khớp dạng thấp hoặc các bệnh lý khác. Khi gặp phải tình trạng này, bạn cần đi khám để được điều trị.
• Khó cử động các ngón tay: Nếu bạn không thể cử động các ngón tay một cách bình thường, hoặc gặp phải cảm giác “kẹt” hoặc cứng khớp, đây có thể là dấu hiệu của sự hư tổn ở các khớp cần được điều trị kịp thời.
• Có dấu hiệu của bệnh lý toàn thân: Nếu bạn cảm thấy cơ thể mệt mỏi, sốt, hoặc các dấu hiệu viêm toàn thân kèm theo cứng khớp ngón tay, hãy đến bác sĩ ngay lập tức. Đây có thể là dấu hiệu của các bệnh tự miễn hoặc nhiễm trùng.
• Lý do không rõ ràng: Nếu bạn chưa từng gặp phải chấn thương nhưng đột ngột có triệu chứng cứng khớp ngón tay, bạn nên đi khám để loại trừ các nguyên nhân bệnh lý hoặc điều trị kịp thời.

Chẩn đoán

Khi gặp phải tình trạng cứng khớp ngón tay, việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân là rất quan trọng để đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Các bác sĩ thường sử dụng một số phương pháp chẩn đoán sau:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra các triệu chứng, hỏi về tiền sử bệnh lý và thực hiện các thao tác kiểm tra phạm vi vận động của ngón tay. Việc này giúp bác sĩ nhận diện được các dấu hiệu ban đầu của cứng khớp.
• Xét nghiệm máu: Nếu nghi ngờ bệnh lý viêm khớp hoặc các bệnh tự miễn, bác sĩ có thể yêu cầu làm xét nghiệm máu để kiểm tra các chỉ số viêm hoặc các kháng thể đặc hiệu của bệnh.
• Chụp X-quang: X-quang giúp bác sĩ phát hiện những tổn thương cấu trúc khớp như thoái hóa khớp, gãy xương, hoặc viêm nhiễm trong khớp. Phương pháp này rất hữu ích trong việc đánh giá mức độ tổn thương khớp.
• Siêu âm khớp: Được sử dụng để đánh giá tình trạng của các mô mềm xung quanh khớp và giúp phát hiện các dấu hiệu viêm nhiễm, cũng như sự thay đổi trong cấu trúc khớp ngón tay.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI cung cấp hình ảnh chi tiết về các mô mềm và cấu trúc bên trong khớp. Phương pháp này thường được sử dụng khi các phương pháp chẩn đoán khác không đủ chính xác.

Cách phòng ngừa

Mặc dù không thể hoàn toàn ngăn ngừa được cứng khớp ngón tay, nhưng bạn có thể thực hiện một số biện pháp để giảm thiểu nguy cơ mắc phải tình trạng này. Dưới đây là những cách giúp bảo vệ sức khỏe khớp của bạn:

• Tập thể dục thường xuyên: Việc duy trì các bài tập nhẹ nhàng giúp tăng cường sự linh hoạt của các khớp ngón tay, giảm nguy cơ cứng khớp. Các bài tập kéo giãn và nâng cao sức mạnh cơ bắp sẽ giúp bảo vệ khớp và duy trì tính linh hoạt cho các ngón tay.
• Điều chỉnh tư thế làm việc: Nếu bạn làm việc với máy tính hoặc các công việc yêu cầu sử dụng tay nhiều, hãy chú ý đến tư thế ngồi và cách cầm nắm. Đảm bảo rằng tay và cổ tay của bạn luôn được đặt trong tư thế thoải mái và giảm áp lực lên khớp.
• Dinh dưỡng hợp lý: Chế độ ăn uống đủ canxi, vitamin D và các chất dinh dưỡng thiết yếu giúp duy trì sức khỏe khớp. Bạn nên bổ sung thực phẩm giàu omega-3, chẳng hạn như cá hồi hoặc các loại hạt, để giảm viêm và hỗ trợ sự linh hoạt của khớp.
• Tránh chấn thương: Cẩn thận trong các hoạt động có thể gây chấn thương cho khớp ngón tay, chẳng hạn như chơi thể thao mà không có bảo vệ hoặc nâng vật nặng một cách sai tư thế.
• Sử dụng bảo vệ khớp: Trong các hoạt động thể thao hoặc công việc yêu cầu sự vận động mạnh mẽ của tay, bạn có thể sử dụng các thiết bị bảo vệ như găng tay chuyên dụng hoặc băng đệm để giảm áp lực lên khớp ngón tay và ngăn ngừa chấn thương.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đối với những người có nguy cơ cao mắc các bệnh lý về khớp, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ và thăm khám bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề và điều trị kịp thời.

Phương pháp điều trị

Việc điều trị cứng khớp ngón tay tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến, bao gồm sử dụng thuốc, các biện pháp không dùng thuốc và các phương pháp y học cổ truyền.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bằng thuốc Tây y là một trong những phương pháp hiệu quả trong việc giảm đau, giảm viêm và hỗ trợ phục hồi chức năng khớp. Dưới đây là một số loại thuốc thường được sử dụng để điều trị cứng khớp ngón tay:

• Thuốc giảm đau và kháng viêm non-steroid (NSAIDs): Đây là nhóm thuốc được sử dụng phổ biến để giảm đau và viêm ở các khớp. Các loại thuốc NSAIDs giúp giảm đau nhanh chóng và làm giảm sự sưng tấy ở các khớp ngón tay. Một số thuốc thuộc nhóm này bao gồm Ibuprofen, Naproxen, và Diclofenac. Những loại thuốc này có thể được sử dụng dưới dạng viên nén hoặc gel bôi trực tiếp lên khu vực bị ảnh hưởng.
• Thuốc giảm đau paracetamol: Nếu cơn đau không quá mạnh, paracetamol có thể được sử dụng để giảm đau mà không gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng như nhóm NSAIDs. Thuốc này thích hợp cho những người không thể sử dụng NSAIDs do có vấn đề về dạ dày hoặc thận.
• Thuốc tiêm corticosteroid: Đối với những trường hợp viêm khớp nghiêm trọng hoặc không đáp ứng với các thuốc giảm đau thông thường, bác sĩ có thể chỉ định tiêm corticosteroid trực tiếp vào khớp ngón tay. Methylprednisolone là một trong những thuốc corticosteroid phổ biến dùng để giảm viêm và đau hiệu quả trong các tình trạng viêm khớp.
• Thuốc DMARDs (Disease-Modifying Anti-Rheumatic Drugs): Đây là nhóm thuốc được sử dụng chủ yếu trong điều trị viêm khớp dạng thấp, giúp làm chậm tiến trình phát triển của bệnh và giảm thiểu các tổn thương khớp. Một số thuốc DMARDs thường được chỉ định gồm Methotrexate, Sulfasalazine và Hydroxychloroquine.

Điều trị không dùng thuốc

Bên cạnh thuốc, các phương pháp điều trị không dùng thuốc cũng rất quan trọng trong việc hỗ trợ giảm thiểu triệu chứng và cải thiện khả năng cử động của khớp ngón tay. Một số biện pháp bao gồm:

• Vật lý trị liệu: Các bài tập vật lý trị liệu giúp tăng cường sự linh hoạt của các khớp ngón tay và giảm cứng khớp. Bác sĩ vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn các bài tập giãn cơ, vận động khớp nhẹ nhàng, giúp cải thiện khả năng vận động mà không làm tổn thương khớp thêm.
• Nhiệt trị liệu: Sử dụng nhiệt để làm dịu các khớp bị cứng và đau có thể là một phương pháp hiệu quả. Việc áp dụng nhiệt từ khăn ấm hoặc miếng đệm nhiệt giúp tăng lưu thông máu, giảm đau và làm mềm các mô khớp, giúp cải thiện độ linh hoạt.
• Chườm lạnh: Chườm đá hoặc túi lạnh có thể giảm sưng tấy và làm giảm cơn đau tức thời do viêm khớp. Phương pháp này hiệu quả trong việc giảm viêm sau khi vận động hoặc khi khớp bị căng thẳng.
• Sử dụng nẹp khớp: Nếu cứng khớp ngón tay đi kèm với tổn thương hoặc căng thẳng, việc sử dụng nẹp hoặc băng bảo vệ khớp có thể giúp giảm áp lực lên khớp và hỗ trợ việc chữa lành nhanh hơn. Nẹp cũng giúp ngón tay không bị biến dạng do cứng khớp kéo dài.
• Thay đổi thói quen sinh hoạt: Điều chỉnh thói quen sinh hoạt để giảm căng thẳng cho các khớp tay là rất quan trọng. Tránh các động tác lặp đi lặp lại có thể gây hại cho khớp ngón tay, đồng thời thay đổi tư thế làm việc và nghỉ ngơi hợp lý để tránh tình trạng khớp bị căng thẳng.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng có những phương pháp điều trị hiệu quả cho cứng khớp ngón tay, chủ yếu thông qua việc sử dụng các thảo dược và phương pháp trị liệu đặc biệt.

• Sử dụng thuốc thảo dược: Trong y học cổ truyền, các bài thuốc từ thảo dược được sử dụng để điều trị các triệu chứng của cứng khớp ngón tay, đặc biệt là trong trường hợp khớp bị viêm. Một số thảo dược phổ biến bao gồm Nhũ hương, Cây cốt khí, và Đỗ trọng. Những loại thảo dược này có tác dụng giảm đau, giảm viêm và cải thiện tuần hoàn máu đến các khớp bị ảnh hưởng.
• Châm cứu: Châm cứu là một phương pháp điều trị lâu đời trong y học cổ truyền, giúp kích thích các huyệt đạo trên cơ thể để giảm đau và cải thiện chức năng khớp. Châm cứu giúp thư giãn cơ bắp, giảm viêm và tăng cường lưu thông máu tới khu vực bị ảnh hưởng.
• Xoa bóp và bấm huyệt: Phương pháp xoa bóp, bấm huyệt được thực hiện bởi các thầy thuốc y học cổ truyền giúp làm giảm cứng khớp ngón tay. Thông qua việc tác động lên các huyệt đạo và mô mềm, các phương pháp này giúp giảm đau và cải thiện sự linh hoạt của các khớp.
• Thuốc ngâm, cao dán: Một số bài thuốc ngâm và cao dán thảo dược có thể được sử dụng để bôi lên các khớp ngón tay, giúp làm giảm sưng tấy và đau nhức. Các thành phần như Mẫu đơn và Gừng có tác dụng làm ấm, giảm đau và cải thiện lưu thông máu.

Các phương pháp điều trị này kết hợp với nhau có thể mang lại hiệu quả tốt trong việc giảm bớt triệu chứng cứng khớp ngón tay và giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi chức năng khớp. Tuy nhiên, việc lựa chọn phương pháp điều trị cần phải dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân và sự tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa.

Với những phương pháp điều trị đa dạng như thuốc Tây y, liệu pháp không dùng thuốc và các phương pháp y học cổ truyền, bạn có thể giảm thiểu các triệu chứng cứng khớp ngón tay và cải thiện chất lượng cuộc sống.