Bệnh viêm khớp dạng thấp: Triệu chứng, Chẩn đoán, Điều trị

Viêm khớp dạng thấp là bệnh xương khớp điển hình với các khớp bị sưng tấy gây đau, cứng khớp, khớp kém linh hoạt,… Căn bệnh này không chỉ làm ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động không hề nhỏ đến lối sinh hoạt của người bệnh. Phát hiện, nhận biết sớm sẽ giúp người bệnh chủ động hơn trong việc điều trị và ngăn chặn các hậu quả xấu không may xảy ra

Bệnh viêm khớp dạng thấp là gì?

Viêm khớp dạng thấp hay còn được gọi là bệnh viêm đa khớp dạng thấp, là một trong những bệnh xương khớp điển hình thường gặp nhiều ở người cao tuổi, người thừa cân béo phì. Tuy nhiên, người trẻ ở thời đại phát triển cũng có khả năng mắc bệnh và tỷ lệ này đang ngày một gia tăng.

Bản chất của bệnh viêm khớp dạng thấp là bệnh mãn tính do rối loạn tự miễn trong cơ thể gây ra. Bệnh khởi phát khi hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào các mô chính trong cơ thể. Lúc đó, bệnh gây viêm, sưng đỏ dẫn đến đau khớp, cứng khớp. Chủ yếu là khớp tay, khớp bàn chân, khớp gối và khớp lưng. Từ đó khiến cho các khớp hoạt động kém linh hoạt và làm ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt hằng ngày.

Chuyên gia y tế hàng đầu cho biết, viêm khớp dạng thấp không chỉ làm tổn thương hệ xương khớp mà có khả năng làm tổn thương đến một số hệ thống cơ thể bao gồm mắt, da, phổi, tim, mạch máu,… Vì bệnh có diễn biến khá phức tạp nên có khả năng cao chúng gây ra hậu quả nặng nề. Người bệnh cần chủ động hơn trong thăm khám và có hướng điều trị tích cực. Tuy nhiên, việc điều trị không có khả năng chữa khỏi bệnh hoàn toàn mà chỉ làm ngừng hoặc làm chậm tiến triển của bệnh, hạn chế tàn phế và nâng cao chất lượng đời sống.

Nguyên nhân dẫn đến viêm khớp dạng thấp

Tính đến thời điểm hiện tại, các nhà khoa học vẫn chưa thể xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh viêm khớp dạng thấp. Nhưng cũng có thể nghi ngờ một số yếu tố có khả năng gây bệnh như: nhiễm trùng miễn dịch, yếu tố di truyền, nồng độ cơ thể và môi trường sống, cụ thể hơn:

• Nhiễm trùng miễn dịch: Hệ thống miễn dịch đóng vai trò khá quan trọng trong việc nhận diện và loại bỏ các tác nhân xâm nhập vào cơ thể nhưng lại tấn công nhầm vào các khớp xương. Từ đó khiến khớp xương bị viêm nhiễm, sưng đỏ và gây đau. Và đây cũng được xem là nguyên nhân gây bệnh viêm khớp dạng thấp điển hình;
• Yếu tố di truyền: Sự xâm nhập của vi khuẩn hoặc virus gây bệnh đã vô tình kéo theo tình trạng viêm khớp dạng thấp ở các đối tượng có đặc điểm di truyền. Khi đó, bạch cầu không chỉ tiêu diệt các chủng khuẩn gây bệnh mà còn tấn công cả màng hoạt dịch. Từ đó gây đau và viêm tại chỗ;
• Viêm màng hoạt dịch: Do chịu ảnh hưởng của các phản ứng viêm, màng hoạt dịch có thể bị sưng phồng lên và chèn ép, thậm chí phá hủy sụn khớp. Một số trường hợp có thể tác động lên các dây chằng xung quanh, lâu ngày khiến cho mô mềm bị suy giảm chức năng vốn có;
• Môi trường sống: Yếu tố môi trường cũng có khả năng hình thành bệnh viêm khớp dạng thấp. Một số phơi nhiễm như amiăng hoặc silica có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp.

Bên cạnh đó, các bác sĩ còn chỉ ra một số rủi ro mắc bệnh viêm khớp dạng thấp có thể liên quan đến một số yếu tố sau:

• Tuổi tác: Nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp của một người có thể gia tăng theo thời gian. Điều này đồng nghĩa với việc, tuổi càng cao càng dễ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp. Theo nghiên cứu mới đây cho biết, người cao tuổi trên 60 trở lên là đối tượng dễ mắc bệnh nhất;
• Giới tính: Tỷ lệ nữ giới mắc bệnh viêm khớp dạng thấp cao hơn nam giới khoảng 2 – 3 lần;
• Trọng lượng cơ thể: Một số nghiên cứu khoa học cho thấy, người thừa cân, béo phì dễ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp hơn người có cân nặng ở mức ổn định;
• Yếu tố sinh đẻ: Phụ nữ chưa mang thai và sinh con có thể có nguy cơ mắc bệnh về xương khớp cao hơn người đã làm mẹ;
• Thói quen hút thuốc lá: Thói quen này không chỉ làm ảnh hưởng đến sức khỏe các cơ quan nội tạng trong cơ thể mà còn có khả năng thúc đẩy bệnh viêm khớp dạng thấp khởi phát.

Các biểu hiện của bệnh viêm khớp dạng thấp thường gặp

Triệu chứng thường gặp của bệnh viêm khớp dạng thấp rất dễ nhận biết mặc dù đôi khi bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Một số biểu hiện của bệnh thường gặp như:

• Đau khớp: Là một trong những triệu chứng của bệnh rất dễ nhận biết. Tình trạng đau khớp tác động tiêu cực đến sinh hoạt của người bệnh, việc vận động tay chân kém linh hoạt hơn;
• Sưng khớp: Dịch tụ nhiều ở các khớp khiến bộ phận này bị viêm sưng. Đây cũng chính là triệu chứng khá điển hình của căn bệnh này;
• Cứng khớp: Khớp thường có xu hướng cứng đi vào buổi sáng. Có khả năng kéo dài trong khoảng 1 giờ đồng hồ rồi khớp mới mềm ra bình thường;
• Đỏ và nóng da: Tại vùng da có khớp bị viêm thường có màu hồng nhạt hoặc đỏ. Nếu sờ vào có cảm giác ấm;
• Triệu chứng khác: Khi bệnh ảnh hưởng đến các cơ quan trong cơ thể có thể xuất hiện thêm một số triệu chứng khác như khàn giọng, đau cổ họng, nhịp thở ngắn, khô mắt, đau mắt, đau ngực, trên da xuất hiện các nốt đỏ,…

Ngoài ra, bệnh viêm khớp dạng thấp còn có khả năng xuất hiện thêm một số triệu chứng toàn thân khác như: mệt mỏi, suy nhược cơ thể, dễ mất sức, chán ăn, đau nhức toàn thân, da xanh xao, kém tập trung,… Nếu tình trạng càng nặng càng cho thấy bệnh viêm khớp dạng càng tác động mạnh đến hệ miễn dịch của toàn cơ thể.

Mặt khác, các chuyên gia còn dựa vào triệu chứng của bệnh viêm khớp dạng thấp để chia thành các giai đoạn bệnh. Mỗi giai đoạn tương ứng với những biểu hiện bệnh cụ thể:

• Giai đoạn 1: Viêm màng dịch khớp gây ra tình trạng sưng và đau khớp. Tuy nhiên, cơn đau chỉ ở mức độ nhẹ, không xuất hiện đột ngột hay ê ẩm và dễ biến mất sau vài phút;
• Giai đoạn 2: Ở giai đoạn này, mô xương bắt đầu phát triển và làm ảnh hưởng đến khoang khớp và trên sụn, dần phá hủy sụn khớp, tuy nhiên không gây ra tình trạng dị dạng khớp;
• Giai đoạn 3: Là giai đoạn nặng. Sụn khớp bị mòn nhiều, đầu khớp không được bảo vệ đã lộ ra. Khi vận động, các khớp va vào nhau và gây đau nhức khó chịu khiến cho việc vận động kém đi;
• Giai đoạn 4: Là giai đoạn cuối của bệnh viêm khớp dạng thấp. Ở giai đoạn này, mặc dù quá trình viêm bị giảm đi nhưng hình thành các mô xơ và xương chùm. Điều này có khả năng dẫn đến việc ngừng chức năng khớp.

Bệnh viêm khớp dạng thấp có nguy hiểm không?

Ở những giai đoạn đầu, bệnh viêm khớp dạng thấp thường không quá nguy hiểm, chỉ là những cơn đau nhức xuất hiện ê ẩm hoặc đột ngột. Tuy nhiên, căn bệnh này là bệnh xương khớp có diễn biến khá phức tạp, có khả năng cao làm ảnh hưởng đến sự vận động và chức năng xương khớp. Nghiêm trọng hơn, bệnh có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm không chỉ làm ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn tác động không hề nhỏ đến lối sinh hoạt thường ngày.

Một số biến chứng thường gặp của bệnh viêm khớp dạng thấp có thể kể đến như:

• Xương khớp kém linh hoạt trong việc cầm nắm, đánh máy, mặc quần áo,… Không những vậy, vì sức khỏe của xương khớp bị yếu đi nên việc đi lại trở nên khó khăn hơn;
• Sụn khớp bị phá hủy dẫn đến tình trạng biến dạng khớp, gây tổn thương thần kinh ngoại biên;
• Trường hợp nghiêm trọng có thể gây tàn phế, mất khả năng lao động;
• Làm ảnh hưởng đến một số cơ quan nội tạng trong cơ thể như: tim, gan, thận, phổi,…

Nếu không mong muốn gặp phải những hậu quả trên, người bệnh cần chủ động thăm khám và có biện pháp ngăn chặn kịp thời. Tốt nhất, nên điều trị bệnh khi bệnh ở giai đoạn đầu, tình trạng viêm khớp chưa bị lan ra diện rộng.

Viêm khớp dạng thấp – Khi nào nên gặp bác sĩ chuyên khoa?

Các triệu chứng của bệnh viêm khớp dạng thấp rất dễ bị nhầm lẫn với bệnh xương khớp thông thường nên bạn rất khó có thể nhận biết được ở giai đoạn đầu nếu không được thăm khám tại các cơ sở y tế. Chính vì vậy, nếu xuất hiện triệu chứng đau nhức xương khớp hay nghi ngờ bị viêm khớp dạng thấp, bạn cần chủ động hơn trong việc thăm khám.

Dựa vào kết quả chẩn đoán bệnh, bác sĩ sẽ đề ra phác đồ điều trị tích cực nhằm loại bỏ triệu chứng của bệnh và ngăn chặn các biến chứng có khả năng xảy ra.

Chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp

Nhận định từ chuyên gia, việc chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp ở giai đoạn đầu sẽ gặp không ít khó khăn. Bởi lúc này các triệu chứng của bệnh rất dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề của xương khớp khác. Tuy nhiên, việc chẩn đoán và phát hiện bệnh từ sớm là điều cần thiết nhằm kiểm soát bệnh lý được tốt hơn, đồng thời, ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm có khả năng xảy ra.

Khi thăm khám, bác sĩ sẽ tiến hành tra hỏi bệnh nhân với các câu hỏi nhằm nắm rõ tình trạng sức khỏe. Song song, tiến hành kiểm tra tổng quát các khớp để phát hiện tình trạng sưng khớp, biến dạng hay hạn chế những chức năng vốn có. Từ đó, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện một số bài xét nghiệm chuyên sâu nếu nghi ngờ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp như:

• Chụp X – quang: Một trong thủ thuật kiểm tra điển hình giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp. Thông qua thủ thuật này, bác sĩ sẽ phát hiện những khớp bị bào mòn, biến dạng hoặc tình trạng tràn dịch khớp;
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): So với thủ thuật chụp X – quang, chụp cộng hưởng từ MRI giúp xác định sớm hơn tổn thương các khớp bị bào mòn. Từ đó cho phép bác sĩ chẩn đoán sớm bệnh viêm khớp dạng thấp, tình trạng tràn dịch khớp, viêm màng hoạt định,…;
• Siêu âm khớp: Thủ thuật này cho phép bác sĩ đánh giá tình trạng tràn dịch khớp, viêm màng hoạt dịch, bào mòn xương. Đồng thời, đánh giá tình trạng tưới máu thông qua việc siêu âm Doppler;
• Xét nghiệm máu: Đo tốc độ lắng máy, tổng phân tích tế bào máu và xét nghiệm nhân tố gây ra tình trạng viêm khớp dạng thấp.

Phương pháp điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp

Trên thực tế, bệnh viêm khớp dạng thấp không có khả năng điều trị tận gốc. Theo ghi nhận từ chuyên gia y tế, nếu phát hiện bệnh sớm và điều trị đúng cách thì khả năng sức khỏe xương khớp hồi phục khoảng 95%. Những phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào việc làm giảm tình trạng viêm ở các khớp, xoa dịu tình trạng đau nhức, giảm thiểu rủi ro hoạt động của xương khớp. Đồng thời, việc điều trị cũng cần chú trọng đến vấn đề ngăn chặn và làm chậm quá trình tổn thương khớp.

Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến hiện nay tương ứng với từng giai đoạn và triệu chứng lâm sàng cụ thể:

1. Điều trị viêm khớp dạng thấp bằng thuốc

Điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp bằng thuốc thường được bác sĩ chỉ định điều trị dựa vào mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và thời gian mắc bệnh. Một số loại thuốc được bác sĩ kê đơn như:

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Là nhóm thuốc có tác dụng giảm đau và cải thiện tình trạng viêm nhiễm. Một số biệt dược điển hình thường được bác sĩ kê đơn như: ibuprofen, naproxen natri,… Người bệnh cần thận trọng khi sử dụng nhóm thuốc này để trị bệnh bởi chúng có thể gây kích ứng dạ dày, làm tổn thương tim, thận và gia tăng nguy cơ xuất huyết;
• Corticosteroid: Là nhóm thuốc có tác dụng giảm đau và kháng viêm mạnh hơn nhóm thuốc NSAID. Bên cạnh đó, loại thuốc này còn có tác dụng làm chậm quá trình tổn thương khớp. Mặc dù thuốc mang lại tác dụng tốt trong việc điều trị bệnh nhưng sử dụng trong khoảng thời gian dài có thể khiến người bệnh đối mặt với một số vấn đề sức khỏe khác như đục thủy tinh thể, loãng xương, tăng nhãn áp, đái tháo đường,…;
• Thuốc chống khớp thấp tác dụng chậm (DMARD): Có tác dụng làm chậm sự tiến triển của khớp bị viêm. Đồng thời, hỗ trợ chữa lành các khớp và các mô bị tổn thương vĩnh viễn. Một số biệt dược điển hình như: Methotrexate, Leflunomide, hydroxychloroquine,… Vì thuốc có khả năng làm biến chứng gan, nhiễm trùng phổi, ức chế tủy xương,… nên người bệnh chỉ được sử dụng ở khoảng thời gian nhất định;
• Thuốc ức chế miễn dịch: Hay còn được gọi là thuốc sinh học, thuốc ức chế tế bào B, thuốc ức chế tế bào T. Nhóm thuốc này có tác dụng hiệu quả cho các trường hợp người bệnh không thể đáp ứng được các nhóm thuốc khác. Thông thường, bác sĩ sẽ kê đơn cho bệnh nhân dùng thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày, vitamin D, vitamin B12,…

Người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định dùng thuốc của bác sĩ chuyên khoa thông qua việc dùng đúng liều lượng và dùng đúng cách. Tuyệt đối không được tự ý tăng liều hay tạm ngưng đột ngột việc dùng thuốc khi chưa có sự cho phép.

2. Phẫu thuật

Nếu việc điều trị bằng thuốc không thể ngăn ngừa và làm chậm các tổn thương sụn khớp thì bác sĩ có thể xem xét và đưa ra hướng điều trị bằng phương pháp phẫu thuật. Việc phẫu thuật nhằm sửa chữa các khớp bị hỏng, phục hồi chức năng khớp và có thể làm giảm tình trạng đau nhức. Một số phác đồ phẫu thuật viêm khớp dạng thấp điển hình như:

• Phẫu thuật nội soi: Phẫu thuật nội soi nhằm loại bỏ lớp lót của khớp bị viêm. Có thể thực hiện trên đầu gối, khuỷu tay, cổ tay, ngón tay,…;
• Phẫu thuật chỉnh trục: Cuộc phẫu thuật được thực hiện nhằm điều chỉnh khớp hoặc ổn định khớp thông qua việc nối cầu chì;
• Chỉnh sửa gân: Khớp bị viêm hoặc bị tổn thương có thể khiến gân bao quanh khớp bị lỏng hoặc vỡ. Lúc này, bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật để có thể chỉnh sửa các đường gân bị tổn thương;
• Thay thế bộ phận khớp: Đối với các trường hợp khớp bị tổn thương nặng, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân loại bỏ các bộ phận của khớp bị tổn thương. Sau đó, tiến hành chèn một bộ phận giả để thay thế được làm từ chất liệu nhựa hoặc kim loại.

3. Vật lý trị liệu

Một số trường hợp cần thiết, ngoài việc điều trị bằng thuốc hay sau phẫu thuật chỉnh sửa khớp, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh tập vật ký trị liệu. Việc tập luyện đúng cách không chỉ hỗ trợ cho việc điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp mà còn góp phần thúc đẩy quá trình phục hồi tổn thương sau điều trị. Một số vật lý trị liệu có thể kể đến như:

• Ngâm nước ấm;
• Làm ấm khớp bằng đèn nhiệt 250W;
• Trị liệu giảm đau tại vùng khớp bị viêm bằng thủy lực.

Biện pháp kiểm soát bệnh viêm khớp dạng thấp tại nhà

Để kiểm soát tình trạng viêm khớp dạng thấp tốt hơn, ngoài việc điều trị nội khoa hoặc ngoại khoa, người bệnh cũng cần lưu ý thêm một số vấn đề sau;

• Tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị của bác sĩ thông qua việc thông qua việc dùng thuốc đúng phác đồ và tập vật lý trị liệu đúng lịch hẹn;
• Duy trì cân nặng của cơ thể, không được tăng cân đột ngột. Tốt nhất, bạn nên chú ý đến chế độ ăn uống và việc tập thể dục mỗi ngày;
• Luôn giữ tinh thần ở trạng thái thoải, tránh căng thẳng hay mệt mỏi quá mức;
• Tăng cường vận động cơ thể thông qua một số bộ môn như chạy nhẹ, đi bộ, yoga,… hoặc tham gia một số bộ môn thể thao vừa sức;
• Hạn chế lao động nặng nhọc trong khoảng thời gian điều trị bệnh hoặc khi sức khỏe xương khớp còn yếu;
• Tuyệt đối không sử dụng bất kỳ chất kích thích, đồ uống có cồn nào trong quá trình điều trị bệnh;
• Lập tức tìm đến bác sĩ chuyên khoa để kiểm tra sức khỏe nếu cơ thể xuất hiện cơn sốt cao bất thường cùng lúc với tình trạng sưng đỏ, đau rát.

Viêm khớp dạng thấp là bệnh xương khớp khá phổ biến hiện nay. Số lượng đối tượng mắc phải căn bệnh này đang ở mức đáng báo động, không chỉ ở người già mà còn xuất hiện không ít ở những người trẻ tuổi do lối sống thiếu khoa học. Việc nắm rõ những thông tin cơ bản của căn bệnh này sẽ giúp người bệnh chủ động hơn trong việc thăm khám và chăm sóc sức khỏe. Nếu nghi ngờ bản thân mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, bạn nên chủ động thăm khám để có những phác đồ điều trị và ngăn chặn biến chứng kịp thời.