Nguyên nhân, Triệu chứng và Phương pháp Điều trị Viêm Dạ Dày Mạn Tính

Viêm dạ dày mạn tính là một bệnh lý phổ biến, gây ra bởi tổn thương lâu dài trên niêm mạc dạ dày. Bài viết sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả căn bệnh này, giúp bạn nắm rõ phương pháp bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa​​.

Viêm dạ dày mạn tính là gì?

Viêm dạ dày mạn tính là tình trạng viêm kéo dài tại niêm mạc dạ dày, dẫn đến tổn thương lâu dài và giảm khả năng tiêu hóa. Căn bệnh này không chỉ gây khó chịu mà còn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nếu không được quản lý hiệu quả. Trong y học hiện đại, viêm dạ dày mạn tính thường được phân loại theo nguyên nhân và mức độ tổn thương niêm mạc.

Phân loại bệnh lý bao gồm hai dạng chính: viêm dạ dày mạn tính không teo và viêm dạ dày mạn tính teo. Loại không teo liên quan đến sự tăng tiết axit dịch vị, trong khi loại teo lại làm giảm axit dạ dày và có thể gây nguy cơ ung thư hóa. Y học cổ truyền mô tả bệnh này như rối loạn tại tỳ vị do ảnh hưởng từ các yếu tố “hàn thấp”, “thực tích” hoặc “can khí uất”.

Ngoài ra, viêm dạ dày mạn tính còn được phân chia dựa trên vị trí tổn thương, bao gồm viêm toàn bộ niêm mạc và viêm khu trú ở một số vùng như hang vị hay thân vị dạ dày.

Triệu chứng của viêm dạ dày mạn tính

Bệnh thường biểu hiện với những triệu chứng âm ỉ và khó nhận biết ở giai đoạn đầu. Triệu chứng điển hình bao gồm đau âm ỉ ở vùng thượng vị, cảm giác đầy hơi sau ăn và buồn nôn. Người bệnh có thể gặp tình trạng chán ăn, mệt mỏi kéo dài do sự hấp thu dinh dưỡng bị suy giảm.

Một số bệnh nhân báo cáo cảm giác nóng rát, ợ chua, hoặc ợ hơi, đặc biệt sau khi ăn các thực phẩm kích thích niêm mạc như đồ cay, chua. Trong y học cổ truyền, những triệu chứng này thường gắn liền với rối loạn khí huyết trong kinh tỳ vị.

Triệu chứng kéo dài có thể dẫn đến sụt cân, thiếu máu hoặc suy nhược cơ thể, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Quan sát kỹ các dấu hiệu này và thăm khám kịp thời là cách tốt nhất để phát hiện và kiểm soát bệnh hiệu quả.

Nguyên nhân gây viêm dạ dày mạn tính

Viêm dạ dày mạn tính khởi phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm các yếu tố bệnh lý và lối sống, dẫn đến tổn thương niêm mạc dạ dày kéo dài. Dưới đây là những yếu tố phổ biến gây ra căn bệnh này:

• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori: Đây là một trong những nguyên nhân chính, vi khuẩn này gây viêm và làm mỏng niêm mạc dạ dày, dẫn đến tổn thương mạn tính.
• Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Việc lạm dụng các loại thuốc giảm đau, chống viêm kéo dài có thể phá hủy lớp bảo vệ của niêm mạc dạ dày, gây viêm lâu dài.
• Thói quen ăn uống không lành mạnh: Ăn uống không điều độ, thường xuyên sử dụng rượu bia, thực phẩm cay nóng hoặc nhiều dầu mỡ làm tăng nguy cơ viêm niêm mạc dạ dày.
• Stress và căng thẳng kéo dài: Tình trạng căng thẳng tâm lý ảnh hưởng đến lưu thông máu đến dạ dày, làm suy yếu chức năng tiêu hóa và gây tổn thương.
• Các bệnh lý tự miễn: Hệ miễn dịch tấn công nhầm các tế bào của niêm mạc dạ dày, gây viêm mãn tính và tổn thương sâu rộng.
• Tác động của yếu tố di truyền: Người có tiền sử gia đình mắc các bệnh lý dạ dày có nguy cơ cao hơn trong việc phát triển viêm dạ dày mạn tính.

Đối tượng dễ mắc viêm dạ dày mạn tính

Căn bệnh này thường ảnh hưởng đến một số nhóm người có các yếu tố nguy cơ đặc trưng. Dưới đây là các đối tượng dễ bị tác động:

• Người cao tuổi: Với sự lão hóa, niêm mạc dạ dày trở nên yếu và dễ tổn thương hơn, dẫn đến nguy cơ mắc bệnh cao.
• Người thường xuyên sử dụng thuốc giảm đau: Các loại thuốc như aspirin hoặc ibuprofen dễ gây tổn thương lâu dài cho dạ dày khi dùng liên tục.
• Người có lối sống không lành mạnh: Thói quen uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá và ăn uống không khoa học tạo điều kiện cho bệnh phát triển.
• Người mắc bệnh mãn tính khác: Những bệnh lý như tiểu đường, gan mật hoặc suy giảm miễn dịch thường đi kèm với nguy cơ viêm dạ dày mạn tính.
• Người thường xuyên bị căng thẳng tâm lý: Stress kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến hệ thần kinh mà còn làm yếu hệ tiêu hóa, gây viêm niêm mạc dạ dày.
• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh lý tiêu hóa: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh viêm dạ dày hoặc ung thư dạ dày, nguy cơ phát triển bệnh sẽ cao hơn.

Những đối tượng trên cần chú ý kiểm soát lối sống và thăm khám định kỳ để phòng ngừa và phát hiện bệnh sớm.

Biến chứng nguy hiểm của viêm dạ dày mạn tính

Viêm dạ dày mạn tính nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là các biến chứng thường gặp:

• Xuất huyết tiêu hóa: Tình trạng tổn thương kéo dài ở niêm mạc dạ dày có thể gây chảy máu, dẫn đến mệt mỏi, thiếu máu và nguy cơ suy nhược nghiêm trọng.
• Hẹp môn vị dạ dày: Tổn thương viêm làm dạ dày co thắt hoặc sẹo hóa, gây cản trở việc di chuyển thức ăn xuống ruột, dẫn đến đầy bụng, nôn mửa và suy dinh dưỡng.
• Loét dạ dày tá tràng: Viêm mạn tính có thể dẫn đến loét sâu tại niêm mạc dạ dày, làm tăng nguy cơ đau dữ dội và nhiễm trùng.
• Ung thư dạ dày: Loại viêm dạ dày mạn tính teo có liên quan mật thiết đến nguy cơ ung thư, đặc biệt khi viêm đi kèm nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori.
• Thiếu máu ác tính: Tổn thương kéo dài làm giảm khả năng hấp thu vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin B12, dẫn đến thiếu máu nghiêm trọng.

Các biến chứng này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi và điều trị viêm dạ dày mạn tính một cách bài bản và liên tục.

Phương pháp chẩn đoán viêm dạ dày mạn tính

Việc chẩn đoán chính xác viêm dạ dày mạn tính đòi hỏi sự kết hợp của các phương pháp thăm khám lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng. Đây là những phương pháp thường được áp dụng:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ thu thập thông tin về triệu chứng, thói quen sinh hoạt, tiền sử bệnh và gia đình để xác định nguy cơ mắc bệnh. Thăm khám vùng bụng giúp phát hiện đau thượng vị hoặc các bất thường khác.
• Nội soi dạ dày: Phương pháp nội soi giúp quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày, phát hiện các tổn thương viêm, loét hoặc dấu hiệu bất thường. Đây là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán viêm dạ dày mạn tính.
• Xét nghiệm vi khuẩn Helicobacter pylori: Các xét nghiệm như urea breath test hoặc phân tích mẫu mô sinh thiết giúp phát hiện sự hiện diện của vi khuẩn gây bệnh.
• Xét nghiệm máu và phân: Phân tích máu giúp kiểm tra các dấu hiệu thiếu máu hoặc viêm nhiễm, trong khi xét nghiệm phân có thể phát hiện máu ẩn hoặc vi khuẩn.
• Chẩn đoán hình ảnh: Chụp X-quang hoặc siêu âm bụng được sử dụng để loại trừ các bệnh lý khác có biểu hiện tương tự, như sỏi mật hoặc u trong dạ dày.

Các phương pháp trên không chỉ giúp chẩn đoán chính xác mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng phác đồ điều trị phù hợp.

Khi nào cần gặp bác sĩ để điều trị viêm dạ dày mạn tính

Viêm dạ dày mạn tính có thể tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời. Bạn nên gặp bác sĩ trong các trường hợp sau:

• Triệu chứng kéo dài dai dẳng: Các dấu hiệu như đau thượng vị, ợ chua, đầy hơi không thuyên giảm mặc dù đã thay đổi chế độ ăn uống hoặc dùng các biện pháp tại nhà.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân: Nếu bạn bị sụt cân, mất cảm giác ngon miệng hoặc suy nhược cơ thể mà không có lý do rõ ràng, cần được kiểm tra ngay.
• Dấu hiệu thiếu máu: Cảm giác mệt mỏi kéo dài, da xanh xao, chóng mặt hoặc hơi thở ngắn có thể là biểu hiện của thiếu máu do xuất huyết tiêu hóa.
• Xuất hiện máu trong phân hoặc nôn: Máu trong phân có màu đen hoặc đỏ, hoặc nôn ra máu, là dấu hiệu nguy hiểm của tổn thương niêm mạc dạ dày cần cấp cứu ngay.
• Triệu chứng ngày càng nặng hơn: Cơn đau bụng trở nên dữ dội hơn hoặc kèm theo sốt cao, buồn nôn và nôn kéo dài.
• Tiền sử gia đình có bệnh lý tiêu hóa: Nếu gia đình có người mắc các bệnh dạ dày hoặc ung thư, bạn cần chủ động thăm khám định kỳ để phát hiện sớm.

Việc gặp bác sĩ kịp thời giúp kiểm soát tình trạng bệnh, ngăn ngừa các biến chứng và xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả.

Phòng ngừa viêm dạ dày mạn tính

Phòng ngừa viêm dạ dày mạn tính không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe dạ dày mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống. Các biện pháp sau đây có thể giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh:

• Ăn uống lành mạnh: Hạn chế thực phẩm cay nóng, đồ chiên rán và thức uống có cồn. Tăng cường rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu chất xơ.
• Duy trì thói quen ăn uống điều độ: Ăn đúng giờ, không bỏ bữa và nhai kỹ thức ăn để giảm áp lực cho dạ dày.
• Hạn chế sử dụng thuốc không cần thiết: Tránh lạm dụng các loại thuốc giảm đau hoặc thuốc kháng viêm, đặc biệt là khi không có chỉ định từ bác sĩ.
• Kiểm soát căng thẳng: Giữ tinh thần thoải mái, thư giãn bằng cách tập yoga, thiền hoặc các hoạt động giải trí yêu thích.
• Ngừng hút thuốc lá: Thuốc lá làm suy yếu khả năng bảo vệ niêm mạc dạ dày và tăng nguy cơ viêm nhiễm.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ: Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề dạ dày và can thiệp kịp thời trước khi bệnh trở nên nghiêm trọng.
• Điều trị nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori: Nếu có dấu hiệu nhiễm khuẩn, cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ để loại bỏ hoàn toàn nguy cơ.

Thực hiện các biện pháp trên không chỉ giúp phòng tránh viêm dạ dày mạn tính mà còn cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa một cách toàn diện.

Phương pháp điều trị viêm dạ dày mạn tính

Điều trị viêm dạ dày mạn tính đòi hỏi sự kết hợp giữa thuốc Tây y, liệu pháp Đông y và thay đổi lối sống. Mỗi phương pháp tập trung vào việc giảm triệu chứng, kiểm soát nguyên nhân và ngăn ngừa biến chứng.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y được sử dụng phổ biến để giảm viêm, bảo vệ niêm mạc dạ dày và tiêu diệt nguyên nhân gây bệnh. Các loại thuốc được bác sĩ kê đơn tùy thuộc vào tình trạng bệnh và triệu chứng cụ thể.

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Loại thuốc như omeprazole hoặc lansoprazole giúp giảm tiết axit, bảo vệ niêm mạc khỏi tổn thương thêm.
• Thuốc kháng axit: Như maalox hoặc mylanta có tác dụng trung hòa axit trong dạ dày, giảm cảm giác nóng rát.
• Thuốc kháng histamin H2: Loại thuốc như ranitidine hoặc famotidine giúp ức chế sự sản xuất axit từ tế bào dạ dày.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc: Sucralfate được sử dụng để tạo lớp màng bảo vệ niêm mạc khỏi tác động của axit và vi khuẩn.
• Thuốc kháng sinh: Dành cho trường hợp nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, các thuốc như amoxicillin hoặc clarithromycin thường được sử dụng trong liệu trình kết hợp.

Các loại thuốc này cần được sử dụng đúng liều lượng và theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và tránh tác dụng phụ.

Điều trị bằng liệu pháp Đông y

Trong y học cổ truyền, viêm dạ dày mạn tính được coi là hậu quả của sự mất cân bằng trong tỳ vị. Các liệu pháp Đông y tập trung vào điều hòa khí huyết và cải thiện chức năng tiêu hóa.

• Sử dụng thảo dược: Các bài thuốc như bạch truật, hoàng kỳ, cam thảo được dùng để kiện tỳ, bổ khí và giảm viêm.
• Châm cứu: Kích thích các huyệt vị như huyệt trung quản, huyệt túc tam lý giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm đau bụng.
• Xoa bóp và bấm huyệt: Tăng cường tuần hoàn máu và giảm căng thẳng tại vùng bụng, giúp giảm triệu chứng ợ nóng và đầy hơi.
• Trà thảo dược: Trà gừng, trà cam thảo hoặc trà hoa cúc được sử dụng để làm dịu niêm mạc và giảm triệu chứng khó chịu.

Các phương pháp này phù hợp với bệnh nhân muốn kết hợp điều trị tự nhiên, nhưng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ Đông y để đạt hiệu quả tốt nhất.

Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

Bên cạnh việc sử dụng thuốc và liệu pháp Đông y, thay đổi lối sống đóng vai trò quan trọng trong điều trị và ngăn ngừa viêm dạ dày mạn tính tái phát.

• Xây dựng thực đơn lành mạnh: Hạn chế thực phẩm kích thích như đồ cay, chua, rượu bia, tăng cường rau xanh và các loại thực phẩm giàu chất xơ.
• Duy trì chế độ ăn uống điều độ: Ăn uống đúng giờ, chia nhỏ bữa ăn để giảm áp lực lên dạ dày.
• Tăng cường vận động: Tập luyện thường xuyên giúp giảm căng thẳng và tăng cường lưu thông máu, hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
• Kiểm soát căng thẳng tâm lý: Áp dụng các phương pháp thư giãn như thiền, yoga hoặc các hoạt động yêu thích để giảm áp lực tinh thần.
• Ngừng hút thuốc lá: Loại bỏ tác nhân gây tổn thương niêm mạc và giảm nguy cơ viêm nhiễm.

Sự kết hợp giữa thuốc, liệu pháp truyền thống và thay đổi lối sống không chỉ cải thiện triệu chứng mà còn bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa về lâu dài. Viêm dạ dày mạn tính cần được theo dõi và điều trị bài bản để ngăn ngừa biến chứng, đảm bảo chất lượng cuộc sống của người bệnh.