Bệnh tổ đỉa – Nguyên nhân, Triệu chứng, Cách điều trị

Bệnh tổ đỉa là một thể đặc biệt của bệnh chàm, đặc trưng bởi sự xuất hiện của các tổn thương da có dạng mụn nước sâu ở lòng bàn tay hay bàn chân. Bệnh mặc dù không nguy hiểm nhưng ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt và vận động. Cần nắm được thông tin về bệnh để luôn chủ động trong phát hiện cũng như thăm khám và điều trị.

 Bệnh tổ đỉa là gì?

Bệnh tổ đỉa là thuật ngữ đề cấp đến một dạng viêm da mãn tính mà đặc trưng của nó là sự hình thành của các mụn nước sâu, gây ngứa. Mụn nước thường có xu hướng mọc khu trú ở lòng bàn tay hay bàn chân.

Bệnh lý này thường có diễn tiến dai dẳng và rất dễ tái phát ngay cả khi đã điều trị triệt để. Mặc dù bệnh không gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe nhưng lại có thể ảnh hưởng đến tinh thần, gây khó chịu và làm giảm chất lượng cuộc sống.

1. Nguyên nhân gây bệnh tổ đỉa

Cho đến nay, các nhà nghiên cứu vẫn chưa thể tìm ra nguyên nhân trực tiếp dẫn tới bệnh chàm tổ đỉa. Tuy nhiên, nhiều giả thuyết đặt ra rằng, bệnh có mối liên hệ mật thiết với các yếu tố di truyền hay rối loạn chức năng nội tạng và thần kinh.

Một số yếu tố dưới đây được cho là có thể làm gia tăng nguy cơ bùng phát của bệnh:

• Tình trạng dị ứng: Khi các phản ứng dị ứng kích hoạt thì hệ miễn dịch thường sẽ phóng thích histamine cùng kháng thể IgE vào da. Từ đó có thể làm bùng phát các triệu chứng dị ứng và tăng nguy cơ phát sinh biểu hiện của chàm tổ đỉa. Nếu là do dị ứng hóa chất thì mụn nước thường xuất hiện với kích cỡ lớn hơn.
• Nhiễm khuẩn: Khi tiếp xúc với đất, nước bẩn có thể khiến cho da bị viêm và tổn thương, cùng với đó là các tác nhân gây hại tích tụ trên da và làm bùng phát triệu chứng tổ đỉa.
• Vấn đề cơ địa: Bệnh có nguy cơ xuất hiện nhiều hơn ở những người có sức đề kháng yếu, tiền sử viêm gan thận hay mắc các bệnh liên quan tới vấn đề hô hấp.
• Vấn đề thần kinh: Tình trạng rối loạn thần kinh sẽ khiến cho tuyến mồ hôi cũng như bã nhờn hoạt động mạnh mẽ hơn, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh tấn công.
• Tác dụng phụ của thuốc: Vấn đề lạm dụng các sản phẩm dược mỹ phẩm có chứa hàm lượng chất bào mòn cũng sẽ khiến cho lớp bảo vệ da mỏng dần, khiến vi khuẩn dễ dàng xâm nhập hơn.

Ngoài ra, cơ thể bị nhiễm trùng do vi khuẩn đường ruột hay liên cầu cũng có thể sẽ kích thích các triệu chứng của chàm tổ đỉa nói riêng và một số bệnh da liễu khác nói chung.

2. Các thể bệnh

Dựa vào các tổn thương lâm sàng mà bệnh chàm tổ đỉa được chia thành 4 thể chính sau đây:

• Thể giản đơn: Đây chính là thể bệnh đặc trưng và phổ biến nhất.
• Thể bọng nước: Với thể bệnh này, lòng bàn tay và bàn chân ó thể sẽ xuất hiện các mụn nước lớn bằng hạt ngô, nguyên nhân thường là do phản ứng dị ứng hóa chất.
• Thể nhiễm khuẩn: Những tổn thương ở thể bệnh này tương tự như ở thể giản đơn nhưng lại đi kèm sự xuất hiện của mụn mủ do bội nhiễm.
• Thể khô: Đây là một thể khá đặc biệt của bệnh lý này. Trên da thường không xuất hiện mụn nước khu trú mà thay vào đó là làn da sẽ có dấu hiệu khô, đỏ rát và bong vảy.

Đối với mỗi thể bệnh thì sẽ có những phương án khác nhau để khắc phục. Vấn đề quan trọng nhất là bạn cần phải chú ý phát hiện sớm dựa vào những biểu hiện lâm sàng.

3. Triệu chứng bệnh tổ đỉa

Bạn có thể dựa vào những triệu chứng điển hình sau đây để có thể nhận biết bệnh tổ đỉa:

• Sự xuất hiện của các mụn nước sâu ở trong cấu trúc da, thường ở lòng bàn tay, bàn chân là chủ yếu nhất. Mụn nước có thể được bao phủ bởi một lớp da cứng và khó vỡ.
• Các mụn nước thường có đường kính từ khoảng 1 – 2mm, có thể mọc rải rác nhưng đôi khi lại tập trung thành từng cụm.
• Tình trạng mụn nước do bệnh chàm tổ đỉa gây ra thường không tự vỡ nhưng lại có thể tự tiêu sau khoảng vài tuần xuất hiện.
• Sau khi mụn nước tự tiêu thì trên da thường sẽ xuất hiện lớp dày sừng có màu vàng, và lớp dày sừng này sẽ tự bong tróc sau 1 thời gian nhất định.
• Người bệnh thường sẽ bị ngứa ngáy dữ dội, nếu cào gãi thì có thể gây ra các tổn thương thứ phát. Có thể là gây mụn mủ, có quầng viêm đỏ, sưng tấy, người bị sốt…

Các triệu chứng trên đây của bệnh tổ đỉa thường sẽ có xu hướng khởi phát thành từng đợt, nặng nề hơn vào mùa xuân hè và đến mùa đông lại có xu hướng giảm dần.

4. Bệnh tổ đỉa có nguy hiểm không?

Các bác sĩ chuyên khoa đánh giá bệnh tổ đỉa là bệnh da liễu mãn tính nhưng hầu như không gây nhiều ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. Tuy nhiên, các tổn thương da sẽ có xu hướng tái phát nhiều lần. Cùng với đó là tình trạng ngứa ngày, khó chịu ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng giấc ngủ, công việc cùng các hoạt động sinh hoạt thông thường.

Ngoài ra, nếu người bệnh thường xuyên cào gãi lên da, cùng với đó là chăm sóc không đúng cách thì các biến chứng hoàn toàn có thể phát sinh. Dưới đây là một số vấn đề mà bệnh tổ đỏa có thể gây ra:

• Nhiễm trùng: Mụn nước do chàm tổ đỉa gây ra thường sẽ rất khó vỡ do nằm sâu trong cấu trúc da. Trường hợp người bệnh cào gãi hay chà xát mạnh thì mụn nước vẫn có thể bị vỡ, chảy dịch và gây nhiễm trùng. Tình trạng nhiễm trùng khiến cho mụn mủ sưng đau, nóng rát xuất hiện trên da và có thể lan rộng nếu không sớm kiểm soát.
• Biến dạng móng: Có thể xảy ra trong trường hợp bệnh xuất hiện ở ngón tay, ngón chân. Triệu chứng điển hình nhất là móng khô, nứt nẻ và đôi khi còn bị biến dạng.
• Ảnh hưởng tâm lý: Các triệu chứng của chàm tổ đỉa có thể khiến cho người bệnh trở nên tự ti, e ngại trong giao tiếp hằng ngày. Ngoài ra, triệu chứng kéo dài dai dẳng không chỉ gây ra cảm giác khó chịu mà còn khiến người bệnh mệt mỏi, căng thẳng.

5. Bệnh tổ đỉa có lây không?

Nhiều người có quan điểm rằng, các bệnh lý ngoài da thường có tính lây lan và bệnh tổ đỉa cũng không ngoại lệ. Tuy nhiên, theo nhận định của các bác sĩ chuyên khoa thì bệnh lý này mặc dù có tiến triển dải dẳng và rất dễ tái phát nhưng không có khả năng lây nhiễm qua các con đường thông thường.

Ngay cả khi các mụn nước vỡ ra và tiếp túc trực tiếp với làn da người đối diện thì bệnh vẫn không có tính truyền nhiễm. Tuy nhiên, cần chú ý hơn với các trường hợp tổ đỉa nhiễm khuẩn, bởi các loại vi khuẩn gây nhiễm trùng có thể lây truyền thông qua tiếp xúc vật lý.

Phương pháp chẩn đoán bệnh tổ đỉa

Đối với bệnh tổ đỉa, bác sĩ sẽ tiến hành chẩn đoán dựa vào các triệu chứng lâm sàng, đặc biệt là xác định vị trí cũng như hình thái tổn thương. Đồng thời có thể tiến hành chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý da liễu khác có triệu chứng tương tự. Phải kể đến như:

• Các thể chàm thông thường: Thường triệu chứng có thể xuất hiện ở bất cứ vị trí nào và gây ra các mụn nước nông. Tuy nhiên mụn nước sẽ có xu hướng tự vỡ và gây nhiễm cộm hay liken hóa. Trong khi đó, bệnh tổ đỉa làm xuất hiện các mụn nước sâu, có lớp sừng dày cứng bên ngoài và rất khó vỡ nhưng lại có xu hướng tự tiêu.
• Nấm da hay nấm kẽ: Trong các loại vi nấm gây tổn thương da thì nấm Trychophyton rubrum có thể khiến các mụn nước xuất hiện ở lòng bàn chân hay bàn tay. Bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm nấm để phân biệt các tình trạng này với tổ đỉa.

Sau khi thăm khám và chẩn đoán, bác sĩ sẽ xác nhận nguyên nhân, mức độ bệnh và đưa ra phương án điều trị thích hợp nhất.

Cách điều trị bệnh tổ đỉa

Cần sớm phát hiện và điều trị bệnh chàm tổ đỉa trong thời gian sớm nhất có thể để cải thiện các triệu chứng của bệnh, đồng thời giảm nguy cơ bội nhiễm da. Nếu xử lý sớm và chăm sóc đúng cách thì các tổn thương trên da có thể sẽ được khắc phục hoàn toàn khoảng sau 3 – 4 tuần.

1. Dùng thuốc điều trị tại chỗ

Đối với các bệnh da liễu nói chung và chàm tổ đỉa nói riêng thì việc dùng thuốc bôi tại chỗ là phương án điều trị phổ biến. Thuốc bôi có thể làm dịu niêm mạc da, tránh nhiễm trùng lan rộng và từ từ đẩy lùi triệu chứng của bệnh.

Bác sĩ có thể kê toa các loại thuốc điều trị tại chỗ sau đây:

• Dung dịch bạc Nitrat 0,5%: Thường được dùng trong trường hợp trên da chỉ mới xuất hiện những mụn nước đơn thuần chưa có dấu hiệu vỡ. Dung dịch bạc Nitrat 0,5% sẽ có tác dụng sát khuẩn nhẹ và hỗ trợ làm giảm ngứa.
• Dung dịch tím methyl 1%: Sẽ phù hợp với dạng tổn thương đã xuất hiện mụn mủ, thuốc này sẽ có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn, đồng thời ngăn ngừa tình trạng viêm nhiễm lan rộng.
• Thuốc mỡ có chứa corticoid: Nên dùng sau khi các mụn nước đã tiêu giảm. Các loại thuốc mỡ như Tempovate, Flucinar hay Dermovate sẽ được dùng với mục đích giảm viêm và giảm ngứa. Cần chú ý bởi thuốc mỡ corticoid có thể gây ra các tình trạng như teo da, mỏng da, dày sừng nang lông hay làm suy giảm đề kháng nếu quá lạm dụng.
• Thuốc bôi chống nấm: Sẽ được dùng trong trường hợp tổ đỉa bùng phát là do vi nấm gây ra. Nhóm thuốc này sẽ có tác dụng ức chế vi nấm và làm giảm mức độ tổn thương trên da.
• Thuốc corticoid kết hợp với kháng sinh: Sẽ được chỉ định trong trường hợp có nhiễm khuẩn, với mục đích tiêu diệt vi khuẩn gây nhiễm trùng, đồng thời chống viêm và làm giảm ngứa ngáy.

Trong một số trường hợp, việc dùng thuốc điều trị tại chỗ vẫn có thể phát sinh các tác dụng phụ. Với trường hợp tác dụng phụ là do thuốc corticoid gây ra thì bác sĩ có thể yêu cầu dùng thuốc bôi ức chế miễn dịch Tacrolimus để thay thế nhằm giảm viêm, ngứa và khắc phục mức độ tổn thương da.

2. Thuốc điều trị toàn thân

Trong nhiều trường hợp, việc chỉ sử dụng thuốc điều trị tại chỗ sẽ không thể nào đáp ứng với triệu chứng của bệnh tổ đỉa. Lúc này, bác sĩ sẽ kê toa thêm các thuốc toàn thân kết hợp để có thể khắc phục bệnh một cách triệt để.

Các thuốc điều trị toàn thân có thể là:

• Thuốc kháng Histamine: Nhóm thuốc này có tác dụng chống dị ứng, giảm phóng thích histamine, đồng thời khắc phục các triệu chứng của chàm tổ đỉa như ngứa ngáy, nóng rát, khó chịu…
• Thuốc kháng sinh: Sẽ được chỉ định trong trường hợp có xuất hiện bội nhiễm. Tùy thuộc vào tổn thương da mà bác sĩ sẽ cân nhắc kê toa thuốc kháng sinh tương thích.
• Thuốc uống có chứa corticoid: Dùng khi bệnh gây viêm quá nặng nề, nhóm thuốc này chỉ được dùng trong khoảng 5 – 10 ngày tùy thuộc vào hiện trạng viêm. Thuốc uống có chứa corticoid có nguy cơ cao phát sinh tác dụng ngoại ý nên chỉ được cân nhắc khi thật sự cần thiết.
• Thuốc chống nấm: Griseofulvin là thuốc kháng sinh chống nấm sẽ được chỉ định trong điều trị bệnh tổ đỉa do nấm kẽ và nấm da. Loại thuốc này sẽ được dùng với liều 250mg/4 lần/ngày trong liên tục 30 ngày.

3. Mẹo tự nhiên khắc phục triệu chứng bệnh tổ đỉa

Ngoài việc điều trị bằng thuốc thì người bệnh có thể áp dụng một số mẹo tự nhiên để có thể hỗ trợ cải thiện triệu chứng. Điều này sẽ giúp làm giảm tổn thương trên da, đồng thời đẩy nhanh tốc độ hồi phục.

Sử dụng muối biển chữa bệnh tổ đỉa:

Với tính chất sát trùng và chống viêm rất tốt, dùng muối biển có thể giúp làm giảm ngứa ngáy, đồng thời ngăn ngừa nguy cơ phát triển của tình trạng viêm nhiễm da.

Thực hiện theo cách sau:

• Cần chuẩn bị 1 chậu nước sôi ấm.
• Cho 2 muỗng muối biển vào và khuấy đều cho tan.
• Dùng nước muối ấm để ngâm vùng da chân tay cần điều trị trong khoảng 10 – 15 phút.
• Nên áp dụng đều đặn mỗi ngày 2 lần để cải thiện tình trạng viêm và ngứa ngáy.

Dùng tỏi chữa bệnh tổ đỉa:

Hoạt chất allicin trong tỏi được đánh giá là có khả năng kháng khuẩn và sát trùng rất tốt. Chính vì thế mà có thể dùng tỏi để khắc phục các triệu chứng của chàm tổ đỉa.

Hướng dẫn thực hiện:

• Cần chuẩn bị 1 củ tỏi tươi, lột sạch vỏ và nghiền nát.
• Ép lấy dịch tỏi và hòa cùng với 1 ít nước.
• Thoa nước ép tỏi trực tiếp lên vùng da tổn thương và để nguyên trong khoảng 10 phút.
• Dùng nước ấm rửa lại cho sạch.
• Với mẹo dân gian này người bệnh nên thực hiện mỗi ngày 2 lần để nhận được kết quả tốt nhất.

Sử dụng lá trầu không chữa chàm tổ đỉa:

Lá trầu không cũng là một vị thuốc quen thuộc với khả năng sát trùng cũng như ức chế vi khuẩn và vi nấm. Ngoài ra tinh dầu từ lá trầu còn có thể giúp giảm ngứa, giảm viêm và kiểm soát hoạt động của tuyến bã nhờn.

Cách thực hiện như sau:

• Chuẩn bị 1 nắm lá trầu không đem đi rửa sạch và vò nhẹ.
• Đun sôi 2 lít nước rồi cho trầu vào đun thêm 5 phút
• Đun sôi 2 lít nước rồi cho trầu vào đun thêm 5 phút
• Đổ ra thau thêm nước lạnh cho ấm rồi ngâm chân tay khoảng 10 – 15 phút.

Với các mẹo dân gian, tuyệt đối không được áp dụng khi trên vùng da tổn thương xuất hiện bội nhiễm. Lúc này, việc áp dụng có thể khiến vấn đề trở nên nghiêm trọng thêm.

Biện pháp chăm sóc và dự phòng

Tổ đỉa là bệnh về da mãn tính có nguy cơ tái phát rất cao, chính vì thế mà ngoài vấn đề điều trị thì người bệnh cần phải chú ý đến các biện pháp chăm sóc và dự phòng.

Các biện pháp chăm sóc và dự phòng bệnh tổ đỉa bao gồm:

• Tuyệt đối không được chà xát hay cào gãi lên vùng da đang bị tổn thương. Để hỗ trợ làm giảm tình trạng ngứa ngáy, bạn có thể áp dụng chườm lạnh hay ngâm nước muối hoặc sử dụng thuốc bôi theo chỉ dẫn từ bác sĩ.
• Chú ý vệ sinh da đều đặn, đồng thời giữ cho vùng da tổn thương được thông thoáng. Nếu vệ sinh kém có thể sẽ khiến cho da đổ nhiều mồ hôi, làm nặng nề thêm tình trạng ngứa ngáy, bí bách, đồng thời tăng nguy cơ viêm nhiễm.
• Hạn chế việc tiếp xúc với các hóa chất, xăng dầu hay xà phòng… Trong trường hợp buộc phải tiếp xúc thì nên sử dụng ủng hay găng tay cao su để làm giảm ảnh hưởng lên da.
• Tăng cường bổ sung các thực phẩm có hàm lượng vitamin và khoáng chất cao để tăng cường đề kháng cũng như hệ thống miễn dịch để hỗ trợ đẩy lùi bệnh. Cùng với đó là nên hạn chế ăn các loại đồ cay nóng, thức ăn nhanh và thực phẩm dễ gây dị ứng.
• Vào mùa xuân hè là thời điểm bệnh rất dễ bùng phát nên cần chú ý đến vấn đề chăm sóc da, đồng thời hạn chế tiếp xúc với các tác nhân dễ gây kích ứng.

Bệnh chàm tổ đỉa mặc dù không nguy hiểm nhưng lại diễn tiến dai dẳng và rất dễ tái phát. Chính vì thế mà người bệnh cần nghiêm túc trong việc điều trị cũng như chăm sóc tốt tại nhà để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa nguy cơ bùng phát.

Tham khảo thêm:

• Bệnh viêm da cơ địa: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị
• Cách chữa bệnh tổ đỉa ở tay, chân tận gốc không tái phát
• Mọc mụn nước ở chân và ngứa là bệnh gì? Làm sao chữa khỏi?

Xem thêm

Ứng dụng Đông y có biện chứng trong chữa viêm da cơ địa có những ưu điểm gì?

NSUT Thanh Hiền chia sẻ kinh nghiệm “thoát” viêm da mãn tính sau 3 năm dai dẳng

XEM NGAY

[REVIEW] Hành trình chữa viêm da khỏi HOÀN TOÀN chỉ sau 2 tháng

Liệu trình thoát bệnh viêm da HIỆU QUẢ – Được chỉ định bởi BÁC SĨ CHUYÊN KHOA – CHI TIẾT theo từng thể bệnh