Đau thượng vị về đêm: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Việt Nam VCEP 11:09 AM , 11/03/2025

Đánh giá bài viết

Đánh giá

Đau thượng vị về đêm là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, đặc biệt là vào ban đêm khi cơ thể nghỉ ngơi. Triệu chứng này thường liên quan đến các rối loạn tiêu hóa hoặc bệnh lý dạ dày, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Mặc dù triệu chứng này không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng nếu kéo dài và không được điều trị kịp thời, nó có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng hơn. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị là rất quan trọng để giúp giảm bớt sự khó chịu và phòng ngừa bệnh tái phát.

Định nghĩa về đau thượng vị về đêm

Đau thượng vị về đêm là tình trạng đau hoặc cảm giác khó chịu xuất hiện ở vùng thượng vị của bụng, đặc biệt vào ban đêm. Vị trí đau thường nằm ở giữa bụng, ngay dưới xương ức và trên rốn. Đây là một triệu chứng thường gặp của các vấn đề tiêu hóa, đặc biệt là khi cơ thể trong trạng thái nghỉ ngơi, dạ dày ít hoạt động. Cảm giác đau có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ, và thường khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi, lo lắng, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Đau thượng vị về đêm có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý khác nhau, và việc phát hiện nguyên nhân sớm sẽ giúp việc điều trị hiệu quả hơn.

Nguyên nhân gây đau thượng vị về đêm

Nguyên nhân gây đau thượng vị về đêm có thể được chia thành hai nhóm chính: nguyên nhân do bệnh lý và nguyên nhân không do bệnh lý. Mỗi nhóm đều có những yếu tố đặc trưng ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh.

Nguyên nhân do bệnh lý

Viêm loét dạ dày: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây đau thượng vị. Viêm loét có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày, khiến người bệnh cảm thấy đau nhói hoặc rát bụng vào ban đêm khi dạ dày ít có thức ăn để trung hòa axit.
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Axit trong dạ dày trào ngược lên thực quản có thể gây bỏng rát, đau thượng vị và thường trở nên tồi tệ hơn khi người bệnh nằm ngủ vào ban đêm.
Rối loạn tiêu hóa: Các vấn đề về hệ tiêu hóa như hội chứng ruột kích thích hoặc rối loạn tiêu hóa chức năng cũng có thể gây ra cảm giác đau thượng vị về đêm.
U dạ dày: Mặc dù ít gặp hơn, nhưng u dạ dày có thể gây ra cảm giác đau hoặc khó chịu ở vùng thượng vị, đặc biệt khi kích thước của khối u lớn lên.
Viêm tụy cấp hoặc mãn tính: Viêm tụy có thể gây đau thượng vị và lan ra sau lưng, đặc biệt là vào ban đêm khi không có thức ăn để giảm bớt sự kích thích từ các axit trong dạ dày.

Nguyên nhân không do bệnh lý

Chế độ ăn uống không lành mạnh: Thức ăn cay nóng, chứa nhiều gia vị hoặc acid, thức ăn nhanh, đồ uống có cồn và cafein có thể kích thích dạ dày, gây ra đau thượng vị vào ban đêm.
T stress và căng thẳng tâm lý: Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến hoạt động của dạ dày, làm tăng sản xuất acid, gây ra cảm giác khó chịu hoặc đau thượng vị, đặc biệt khi người bệnh phải đối mặt với áp lực cao.
Lối sống thiếu khoa học: Việc ăn uống không đúng giờ giấc, thức khuya hay thường xuyên ăn quá no trước khi đi ngủ cũng có thể làm tăng khả năng mắc phải triệu chứng đau thượng vị vào ban đêm.
Thuốc và các tác dụng phụ: Một số loại thuốc có thể gây kích thích dạ dày, ví dụ như thuốc giảm đau, kháng sinh hay các thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), dẫn đến tình trạng đau thượng vị.

Biểu hiện của đau thượng vị về đêm

Đau thượng vị về đêm thường đi kèm với một số triệu chứng điển hình, giúp nhận diện tình trạng này. Những biểu hiện này có thể thay đổi tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng.

Đau nhói hoặc rát ở vùng thượng vị: Cảm giác đau thường xuất hiện vào ban đêm khi người bệnh nằm xuống, cơn đau có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ.
Cảm giác đầy bụng hoặc khó tiêu: Người bệnh có thể cảm thấy bụng căng đầy, không tiêu hóa được thức ăn, đặc biệt là sau bữa ăn tối.
Ợ chua hoặc trào ngược axit: Đây là triệu chứng thường gặp ở những người bị trào ngược dạ dày thực quản, khi axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản gây ra cảm giác bỏng rát ở ngực và họng.
Buồn nôn hoặc nôn: Một số người bệnh có thể cảm thấy buồn nôn, hoặc trong trường hợp nặng hơn, có thể nôn khi cơn đau thượng vị kéo dài.
Khó ngủ hoặc mất ngủ: Đau thượng vị vào ban đêm có thể khiến người bệnh khó ngủ, tỉnh giấc nhiều lần hoặc cảm thấy không thể ngủ lại sau khi thức dậy giữa đêm.

Biến chứng của đau thượng vị về đêm

Khi không được điều trị kịp thời, đau thượng vị về đêm có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của người bệnh. Điều quan trọng là phải nhận diện sớm và tìm phương pháp điều trị phù hợp.

Tiết lộ về cách CHẤM DỨT trào ngược dạ dày ở phụ nữ sau sinh chỉ sau 45 ngày

Trào ngược sau sinh sẽ được dập tắt vĩnh viễn sau 1 liệu trình nhờ bài thuốc của Vua Tự Đức, TUYỆT ĐỐI không gây ảnh hưởng sức khỏe mẹ và bé. XEM NGAY

Xem ngay

Viêm loét dạ dày nặng hơn: Nếu nguyên nhân gây đau thượng vị là viêm loét dạ dày, việc để tình trạng này kéo dài có thể khiến vết loét ngày càng sâu, làm tăng nguy cơ xuất huyết dạ dày hoặc thủng dạ dày.
Hẹp thực quản: Trào ngược dạ dày thực quản kéo dài có thể gây tổn thương niêm mạc thực quản, dẫn đến hẹp thực quản, làm khó nuốt hoặc thậm chí gây viêm loét nghiêm trọng.
Viêm tụy mãn tính: Đau thượng vị liên quan đến viêm tụy có thể dẫn đến viêm tụy mãn tính nếu không được điều trị, gây ra những tổn thương lâu dài cho tuyến tụy, ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa.
Mất ngủ kéo dài: Cơn đau thượng vị vào ban đêm có thể ảnh hưởng lớn đến giấc ngủ của người bệnh, dẫn đến tình trạng mất ngủ kéo dài. Mất ngủ liên tục có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất, khiến cơ thể suy nhược, giảm khả năng miễn dịch và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác.
Rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng: Nếu đau thượng vị không được xử lý, nó có thể dẫn đến các vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng như đầy bụng, khó tiêu mãn tính, và thậm chí là suy giảm chức năng dạ dày, ảnh hưởng đến việc hấp thu dưỡng chất từ thức ăn.

Đối tượng có nguy cơ cao

Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc phải tình trạng đau thượng vị về đêm. Việc nhận biết những đối tượng này sẽ giúp nâng cao cảnh giác và phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe.

Người có tiền sử bệnh lý dạ dày: Những người đã từng mắc bệnh viêm loét dạ dày hoặc trào ngược dạ dày thực quản có nguy cơ cao bị đau thượng vị về đêm. Tình trạng này có thể tái phát nếu không được điều trị kịp thời.
Người sử dụng thuốc giảm đau thường xuyên: Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) và các thuốc giảm đau có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày, làm tăng nguy cơ mắc phải các triệu chứng đau thượng vị vào ban đêm.
Người bị stress, lo âu kéo dài: Stress và lo âu làm tăng sự sản xuất axit trong dạ dày, có thể gây ra cảm giác đau thượng vị hoặc trào ngược axit vào ban đêm.
Người có chế độ ăn uống không khoa học: Thường xuyên ăn các loại thực phẩm cay nóng, thức ăn nhanh, hay uống rượu bia và cafein có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh dạ dày, dẫn đến đau thượng vị vào ban đêm.
Người mắc các bệnh lý về đường tiêu hóa: Các bệnh lý như hội chứng ruột kích thích, viêm tụy mãn tính cũng có thể gây đau thượng vị về đêm. Bệnh lý này nếu không được kiểm soát sẽ khiến triệu chứng đau tăng cường vào ban đêm.
Người có thói quen ăn uống không đều đặn: Ăn quá muộn hoặc ăn no trước khi đi ngủ có thể gây kích thích dạ dày, làm tăng cường cảm giác đau thượng vị vào ban đêm.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Nếu tình trạng đau thượng vị về đêm kéo dài hoặc ngày càng nghiêm trọng, người bệnh cần gặp bác sĩ để xác định nguyên nhân và có phương án điều trị kịp thời.

Đau kéo dài hơn vài ngày: Nếu cơn đau thượng vị kéo dài và không giảm sau vài ngày, đây có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng như viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản, hoặc thậm chí ung thư dạ dày.
Cơn đau rất dữ dội hoặc khó chịu: Nếu cảm giác đau trở nên mạnh mẽ hoặc làm người bệnh thức giấc vào ban đêm, không thể ngủ lại được, thì cần tham khảo ý kiến bác sĩ ngay.
Có dấu hiệu nôn ra máu hoặc phân đen: Nếu người bệnh có triệu chứng nôn ra máu, phân có màu đen hoặc có máu, đây là dấu hiệu của các vấn đề nghiêm trọng như loét dạ dày hoặc xuất huyết tiêu hóa.
Cảm giác khó nuốt hoặc nuốt đau: Đau thượng vị kèm theo khó nuốt, đau khi nuốt có thể là triệu chứng của bệnh trào ngược dạ dày thực quản nặng hoặc viêm loét thực quản.
Mệt mỏi, suy nhược, giảm cân không rõ nguyên nhân: Những dấu hiệu này có thể cho thấy tình trạng đau thượng vị đã ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến dạ dày hoặc tuyến tụy.
Cảm giác đau kéo dài sau bữa ăn hoặc khi đói: Nếu cơn đau thượng vị xuất hiện ngay cả khi không ăn hoặc sau khi ăn, có thể là dấu hiệu của viêm loét dạ dày hoặc bệnh lý tiêu hóa khác.

Chẩn đoán

Chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây đau thượng vị là rất quan trọng để áp dụng phương pháp điều trị thích hợp. Bác sĩ có thể sử dụng một số phương pháp để xác định nguyên nhân của triệu chứng.

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ thăm khám bệnh nhân, hỏi về lịch sử bệnh lý, các triệu chứng kèm theo như buồn nôn, ợ chua, khó tiêu, và thói quen ăn uống để có cái nhìn tổng quan về tình trạng bệnh.
Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu giúp phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng, viêm hoặc các vấn đề liên quan đến chức năng gan, tụy và thận.
Nội soi dạ dày: Đây là phương pháp phổ biến để quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày, thực quản và tá tràng, giúp phát hiện các vấn đề như viêm loét, trào ngược dạ dày, u dạ dày, hoặc các bất thường khác.
Siêu âm bụng: Siêu âm giúp phát hiện các vấn đề liên quan đến các cơ quan trong ổ bụng như gan, tụy, hoặc thận, có thể ảnh hưởng đến tình trạng đau thượng vị.
X-quang dạ dày: Chụp X-quang với thuốc cản quang có thể giúp bác sĩ phát hiện các dấu hiệu của loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản, hoặc các bất thường khác trong hệ tiêu hóa.
Đo pH dạ dày: Đo pH dạ dày giúp đánh giá mức độ axit trong dạ dày, từ đó xác định xem có bị trào ngược axit hoặc các vấn đề liên quan đến axit dạ dày hay không.

Cách phòng ngừa đau thượng vị về đêm

Phòng ngừa là một yếu tố quan trọng giúp giảm thiểu nguy cơ và hạn chế các cơn đau thượng vị vào ban đêm. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

Thay đổi chế độ ăn uống: Hạn chế thực phẩm cay, chua, dầu mỡ, thức ăn nhanh, và đồ uống có cồn. Nên ăn các bữa ăn nhỏ trong ngày và tránh ăn quá no trước khi đi ngủ.
Giữ thói quen ăn uống khoa học: Cố gắng ăn đúng giờ và tránh bỏ bữa. Nên ăn ít nhất 2-3 giờ trước khi đi ngủ để tránh gây kích thích cho dạ dày.
Giảm stress và căng thẳng: Tập luyện các bài tập thư giãn, yoga, hoặc thiền giúp giảm căng thẳng và lo âu, từ đó giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.
Duy trì một lối sống lành mạnh: Tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc, và duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý giúp tăng cường sức khỏe dạ dày và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tiêu hóa.
Tránh sử dụng thuốc giảm đau quá mức: Nếu phải sử dụng thuốc giảm đau, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để chọn loại thuốc phù hợp và tránh gây hại cho dạ dày.
Không hút thuốc lá và giảm uống rượu: Hút thuốc và uống rượu có thể làm tăng sản xuất axit trong dạ dày, gây ra các triệu chứng như đau thượng vị và trào ngược axit.

Phương pháp điều trị đau thượng vị về đêm

Điều trị đau thượng vị về đêm phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra triệu chứng này. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm thuốc Tây y, các biện pháp không dùng thuốc và liệu pháp y học cổ truyền. Dưới đây là các phương pháp phổ biến để điều trị và cải thiện tình trạng này.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bằng thuốc Tây y là một trong những phương pháp phổ biến giúp giảm nhanh chóng triệu chứng đau thượng vị về đêm, đặc biệt khi nguyên nhân là các vấn đề về dạ dày hoặc trào ngược dạ dày.

Thuốc kháng axit: Các thuốc kháng axit giúp trung hòa axit dạ dày, giảm cảm giác rát và đau. Một số thuốc kháng axit phổ biến như Maalox, Tums, Gaviscon. Những loại thuốc này có thể giúp giảm cảm giác đau thượng vị nhanh chóng, nhưng cần sử dụng đúng liều và không lạm dụng.
Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Các thuốc này giúp giảm sản xuất axit trong dạ dày, từ đó làm giảm triệu chứng của viêm loét dạ dày và trào ngược axit. Các thuốc phổ biến trong nhóm này bao gồm Omeprazole, Esomeprazole, Pantoprazole. Đây là lựa chọn điều trị cho những bệnh nhân bị loét dạ dày hoặc trào ngược dạ dày thực quản.
Thuốc chẹn H2: Thuốc này giúp giảm sản xuất axit trong dạ dày, làm giảm tình trạng viêm loét và trào ngược. Một số thuốc trong nhóm này như Ranitidine, Famotidine thường được chỉ định cho bệnh nhân có vấn đề với acid dạ dày, giảm đau thượng vị do loét hoặc trào ngược.
Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Nếu đau thượng vị do viêm dạ dày, các thuốc như Ibuprofen, Diclofenac có thể được chỉ định, tuy nhiên, cần thận trọng vì chúng có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày nếu sử dụng lâu dài.
Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Những thuốc như Sucralfate có tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi các tác động của axit và giúp làm lành vết loét. Đây là lựa chọn điều trị khi có dấu hiệu viêm loét hoặc tổn thương dạ dày.

Điều trị không dùng thuốc

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, điều trị không dùng thuốc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tình trạng đau thượng vị về đêm. Các biện pháp này giúp hỗ trợ quá trình điều trị, giảm đau và ngăn ngừa tái phát.

Thay đổi chế độ ăn uống: Người bệnh cần tránh các loại thực phẩm kích thích dạ dày như thực phẩm cay, chua, dầu mỡ, đồ uống có cồn, cafein và các loại thực phẩm chế biến sẵn. Thay vào đó, nên ăn các bữa ăn nhỏ, dễ tiêu, bao gồm rau củ, cơm, thịt gà, cá, tránh ăn quá no hoặc ăn muộn.
Giảm stress: Tập yoga, thiền, hoặc các bài tập thư giãn giúp giảm căng thẳng, lo âu, từ đó giảm sản xuất axit trong dạ dày. Stress là một yếu tố quan trọng gây ra triệu chứng đau thượng vị, vì vậy việc thư giãn tinh thần sẽ góp phần làm giảm tình trạng này.
Ngủ đúng tư thế: Khi ngủ, người bệnh nên tránh nằm thẳng, thay vào đó nên nằm nghiêng sang trái để giúp giảm trào ngược axit. Việc kê cao đầu giường cũng có thể giúp giảm tình trạng đau thượng vị do trào ngược dạ dày thực quản.
Tập thể dục nhẹ nhàng: Các bài tập thể dục nhẹ như đi bộ hoặc tập yoga giúp cải thiện sức khỏe dạ dày, giảm thiểu các vấn đề tiêu hóa và hỗ trợ giảm stress hiệu quả. Tuy nhiên, cần tránh tập luyện ngay sau bữa ăn.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng có nhiều phương pháp hiệu quả trong điều trị đau thượng vị về đêm, đặc biệt là đối với những trường hợp không muốn hoặc không thể sử dụng thuốc Tây.

Sử dụng thảo dược: Một số thảo dược như cam thảo, ngải cứu, sả, gừng có tác dụng làm ấm dạ dày, giảm đầy bụng, khó tiêu, giúp thư giãn cơ thể. Những loại thảo dược này có thể dùng dưới dạng trà hoặc sắc thuốc. Cam thảo giúp giảm triệu chứng đau thượng vị, đặc biệt đối với những người có bệnh lý viêm loét dạ dày.
Châm cứu và xoa bóp: Châm cứu được xem là một phương pháp điều trị hiệu quả trong y học cổ truyền. Việc kích thích các huyệt đạo trên cơ thể có thể giúp giảm đau, cải thiện tuần hoàn máu, thư giãn dạ dày và giảm stress. Các huyệt như Tỳ Bối (SP6), Đại Chu (ST36) có tác dụng hỗ trợ điều trị các vấn đề về tiêu hóa, bao gồm đau thượng vị.
Sử dụng bài thuốc gia truyền: Các bài thuốc cổ truyền như Bát vị tán, Hoàng kỳ, Nhân sâm được cho là có tác dụng tăng cường chức năng dạ dày, hỗ trợ tiêu hóa, giảm đau và cải thiện sức khỏe dạ dày. Những bài thuốc này cần được sử dụng theo chỉ dẫn của thầy thuốc y học cổ truyền để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Vấn đề đau thượng vị về đêm không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp tùy thuộc vào nguyên nhân và tình trạng sức khỏe của mỗi người. Dù là điều trị bằng thuốc Tây y, các biện pháp không dùng thuốc hay y học cổ truyền, tất cả đều có thể mang lại hiệu quả nếu được áp dụng đúng cách và kịp thời.