Viêm khớp liên mấu: Nguyên nhân, Triệu chứng và Cách điều trị

Viêm khớp liên mấu là một tình trạng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt ở người trưởng thành và cao tuổi. Đây là một trong những nguyên nhân chính gây đau nhức, hạn chế vận động và ảnh hưởng sinh hoạt hằng ngày. Bài viết sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị, giúp bạn hiểu rõ hơn và tìm kiếm giải pháp phù hợp để chăm sóc sức khỏe khớp của mình.

Viêm khớp liên mấu là gì?

Viêm khớp liên mấu là một dạng viêm khớp phổ biến, ảnh hưởng trực tiếp đến các khớp nhỏ và mấu khớp trong cơ thể, đặc biệt ở khu vực cột sống. Đây là một tình trạng mãn tính, gây đau nhức và hạn chế vận động, thường gặp ở những người trưởng thành hoặc cao tuổi. Theo y học hiện đại, viêm khớp liên mấu xảy ra khi sụn khớp bị bào mòn hoặc tổn thương, gây viêm và đau.

Trong y học cổ truyền, tình trạng này được xem như kết quả của khí huyết không thông, kinh lạc tắc nghẽn. Điều này dẫn đến việc các khớp không được nuôi dưỡng đầy đủ, gây nên các triệu chứng đau nhức và cứng khớp.

Phân loại viêm khớp liên mấu thường dựa vào mức độ tiến triển và vị trí tổn thương. Viêm khớp cấp tính thường xuất hiện đột ngột, với các cơn đau dữ dội và sưng tại vùng khớp bị ảnh hưởng. Ngược lại, viêm khớp mãn tính tiến triển chậm hơn, biểu hiện bằng đau âm ỉ và hạn chế khả năng vận động lâu dài. Các vị trí thường bị ảnh hưởng bao gồm vùng cổ, lưng dưới và hông.

Triệu chứng của viêm khớp liên mấu

Triệu chứng viêm khớp liên mấu có thể khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn bệnh, nhưng thường khởi phát bằng cảm giác đau nhức và khó chịu ở các vùng khớp bị tổn thương. Những triệu chứng ban đầu thường bị bỏ qua, dẫn đến việc bệnh tiến triển nặng hơn theo thời gian.

Một số dấu hiệu đặc trưng bao gồm:

• Đau nhức vùng khớp, đặc biệt là khi vận động hoặc sau khi ngồi lâu.
• Cứng khớp vào buổi sáng hoặc sau thời gian dài không vận động, khiến người bệnh khó khăn trong việc di chuyển.
• Sưng nhẹ hoặc đỏ tại vùng khớp, do tình trạng viêm bên trong.
• Cảm giác yếu và mất ổn định ở các khớp, đặc biệt khi leo cầu thang hoặc mang vác vật nặng.
• Tiếng kêu lục cục hoặc răng rắc khi di chuyển khớp, là dấu hiệu cho thấy sụn khớp đã bị tổn thương.

Triệu chứng của viêm khớp liên mấu không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể làm giảm khả năng lao động và sinh hoạt hàng ngày nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân dẫn đến viêm khớp liên mấu

Viêm khớp liên mấu là một tình trạng phức tạp, có thể khởi phát bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là những yếu tố chính thường được ghi nhận:

• Thoái hóa khớp theo tuổi tác: Theo thời gian, các sụn khớp dần bị mòn đi do quá trình sử dụng liên tục, dẫn đến viêm và đau. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất ở người lớn tuổi.
• Tổn thương do chấn thương: Các chấn thương trong sinh hoạt, lao động hoặc thể thao, như ngã hoặc va chạm mạnh, có thể gây tổn thương trực tiếp đến khớp và dẫn đến viêm mãn tính.
• Lạm dụng khớp trong thời gian dài: Các công việc yêu cầu hoạt động lặp đi lặp lại, mang vác nặng hoặc tư thế sai lệch thường xuyên, làm tăng áp lực lên các khớp liên mấu và gây viêm.
• Rối loạn chuyển hóa trong cơ thể: Một số bệnh lý như tiểu đường, béo phì hoặc rối loạn nội tiết có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe khớp, làm tăng nguy cơ viêm.
• Yếu tố di truyền: Những người có người thân trong gia đình từng mắc viêm khớp thường có nguy cơ cao hơn, do yếu tố di truyền ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng khớp.
• Viêm nhiễm mãn tính hoặc bệnh tự miễn: Một số bệnh lý như viêm khớp dạng thấp hoặc bệnh gout có thể gây viêm ở các khớp, bao gồm khớp liên mấu.

Đối tượng dễ mắc viêm khớp liên mấu

Viêm khớp liên mấu có thể ảnh hưởng đến nhiều đối tượng khác nhau, nhưng một số nhóm người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Các nhóm chính bao gồm:

• Người lớn tuổi: Khi cơ thể lão hóa, sự thoái hóa tự nhiên của sụn khớp làm tăng khả năng phát triển viêm khớp. Đây là nhóm đối tượng phổ biến nhất.
• Những người lao động nặng nhọc: Các công việc yêu cầu vận động lặp đi lặp lại hoặc mang vác nặng thường tạo áp lực lớn lên các khớp, gây tổn thương lâu dài.
• Những người ít vận động: Việc ngồi lâu, ít vận động hoặc duy trì một tư thế trong thời gian dài làm giảm sự lưu thông máu đến khớp, tăng nguy cơ viêm.
• Người mắc bệnh lý nền: Các bệnh lý như béo phì, tiểu đường, rối loạn lipid máu hoặc bệnh tự miễn làm suy giảm khả năng phục hồi và bảo vệ của sụn khớp.
• Phụ nữ sau mãn kinh: Sự suy giảm nội tiết tố estrogen có thể làm giảm mật độ xương và khả năng bảo vệ khớp, khiến phụ nữ dễ mắc bệnh hơn.
• Người có tiền sử chấn thương khớp: Những người từng gặp chấn thương ở vùng khớp liên mấu có nguy cơ cao hơn do tổn thương trước đó làm khớp yếu đi.
• Người có yếu tố di truyền: Những gia đình có tiền sử bệnh lý về khớp thường dễ gặp các vấn đề liên quan đến cấu trúc và chức năng khớp, bao gồm viêm khớp.

Biến chứng nguy hiểm của viêm khớp liên mấu

Viêm khớp liên mấu nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là những biến chứng thường gặp:

• Giảm khả năng vận động: Tình trạng đau và cứng khớp kéo dài có thể làm hạn chế đáng kể khả năng vận động, ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày như đi lại, đứng dậy hoặc xoay người.
• Thoái hóa khớp mạn tính: Viêm khớp liên mấu không được kiểm soát sẽ thúc đẩy quá trình thoái hóa, làm mất cấu trúc và chức năng của khớp, dẫn đến khó khăn trong điều trị.
• Gai xương và biến dạng khớp: Sự viêm nhiễm kéo dài kích thích hình thành gai xương, gây biến dạng khớp, làm tăng đau và cản trở vận động.
• Chèn ép dây thần kinh: Khi viêm khớp xảy ra ở vùng cột sống, sự viêm và sưng có thể chèn ép dây thần kinh, dẫn đến đau lan xuống các khu vực khác như tay hoặc chân.
• Mất thăng bằng và té ngã: Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc duy trì thăng bằng, đặc biệt khi đứng hoặc di chuyển, tăng nguy cơ té ngã và gây thêm các chấn thương.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh liên quan: Những người bị viêm khớp kéo dài dễ mắc thêm các bệnh lý khác như loãng xương, rối loạn giấc ngủ hoặc trầm cảm do ảnh hưởng từ cơn đau mãn tính.
• Giảm chất lượng cuộc sống: Đau nhức kéo dài và hạn chế vận động gây ảnh hưởng lớn đến tinh thần và tâm lý, làm giảm khả năng lao động và sinh hoạt.

Phương pháp chẩn đoán viêm khớp liên mấu

Để xác định chính xác tình trạng viêm khớp liên mấu, bác sĩ cần thực hiện các bước chẩn đoán toàn diện. Các phương pháp dưới đây thường được áp dụng để đảm bảo hiệu quả trong quá trình chẩn đoán:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra vùng khớp bị đau, đánh giá mức độ viêm, sưng và cứng khớp, cũng như hỏi về triệu chứng, tiền sử bệnh lý và lối sống của người bệnh.
• Chẩn đoán hình ảnh: Các kỹ thuật như chụp X-quang hoặc chụp cộng hưởng từ giúp cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc khớp, phát hiện các tổn thương như thoái hóa, gai xương hoặc sụn bị bào mòn.
• Xét nghiệm máu: Một số xét nghiệm máu được sử dụng để kiểm tra dấu hiệu viêm trong cơ thể, từ đó loại trừ các bệnh lý khác như viêm khớp dạng thấp hoặc nhiễm trùng khớp.
• Siêu âm khớp: Kỹ thuật này cho phép quan sát tình trạng viêm, sưng và tổn thương mô mềm xung quanh khớp, hỗ trợ trong việc đánh giá mức độ bệnh.
• Phân tích dịch khớp: Lấy mẫu dịch khớp để kiểm tra các dấu hiệu bất thường như vi khuẩn hoặc tinh thể, nhằm xác định nguyên nhân chính xác gây viêm.
• Kiểm tra chức năng vận động: Bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện các động tác cụ thể để đánh giá khả năng vận động và phạm vi chuyển động của khớp.

Quá trình chẩn đoán chính xác không chỉ giúp xác định tình trạng viêm khớp liên mấu mà còn hỗ trợ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Khi nào cần gặp bác sĩ về viêm khớp liên mấu

Việc phát hiện và điều trị viêm khớp liên mấu sớm là yếu tố quan trọng giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là các dấu hiệu cho thấy bạn nên đến gặp bác sĩ ngay:

• Đau khớp kéo dài không thuyên giảm: Nếu cơn đau dai dẳng, đặc biệt là khi dùng các biện pháp giảm đau thông thường nhưng không hiệu quả, bạn cần được bác sĩ kiểm tra.
• Cứng khớp vào buổi sáng hoặc sau khi nghỉ ngơi: Tình trạng cứng khớp khiến việc cử động gặp khó khăn có thể là dấu hiệu của viêm khớp tiến triển.
• Sưng và đỏ ở vùng khớp: Đây là dấu hiệu điển hình của tình trạng viêm, cần được chẩn đoán sớm để tránh tổn thương lâu dài.
• Khớp phát ra tiếng kêu khi vận động: Tiếng lục cục hoặc răng rắc khi di chuyển khớp có thể là dấu hiệu cảnh báo sụn khớp bị tổn thương.
• Giảm khả năng vận động đột ngột: Nếu bạn cảm thấy khó khăn trong việc đi lại hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày, đây có thể là biểu hiện nghiêm trọng cần can thiệp y tế.
• Đau lan ra các vùng khác: Trường hợp cơn đau từ khớp lan sang các khu vực xung quanh, như hông, chân hoặc cánh tay, bạn nên đến bác sĩ để kiểm tra nguy cơ chèn ép dây thần kinh.
• Có các bệnh lý nền liên quan: Những người mắc các bệnh như tiểu đường, béo phì hoặc viêm khớp dạng thấp cần thăm khám định kỳ để phòng ngừa nguy cơ phát triển viêm khớp liên mấu.

Cách phòng ngừa viêm khớp liên mấu

Phòng ngừa viêm khớp liên mấu đòi hỏi sự kết hợp của nhiều yếu tố trong lối sống để bảo vệ khớp và duy trì sức khỏe tổng thể. Các biện pháp dưới đây có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Trọng lượng cơ thể phù hợp giúp giảm áp lực lên các khớp, đặc biệt là vùng cột sống và hông, từ đó ngăn ngừa tổn thương sụn khớp.
• Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh: Bổ sung thực phẩm giàu omega-3, canxi và vitamin D như cá, hạnh nhân và rau xanh để tăng cường sức khỏe xương khớp. Hạn chế tiêu thụ đường và thực phẩm chế biến sẵn để giảm viêm.
• Tăng cường vận động: Các bài tập nhẹ nhàng như yoga, đi bộ hoặc bơi lội giúp duy trì sự linh hoạt của khớp và cải thiện lưu thông máu. Đồng thời, tránh các bài tập nặng dễ gây tổn thương khớp.
• Sử dụng tư thế đúng trong sinh hoạt: Duy trì tư thế ngồi và đứng đúng cách giúp bảo vệ khớp khỏi áp lực không cần thiết, đặc biệt khi làm việc hoặc mang vác.
• Tránh chấn thương khớp: Hạn chế các hoạt động có nguy cơ cao như bê vác nặng hoặc các môn thể thao đòi hỏi va chạm mạnh để tránh tổn thương khớp lâu dài.
• Kiểm soát căng thẳng: Tình trạng stress kéo dài có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và làm tăng nguy cơ viêm. Thực hành các kỹ thuật thư giãn như thiền hoặc hít thở sâu để giảm áp lực tâm lý.
• Khám sức khỏe định kỳ: Việc thăm khám định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề khớp và có biện pháp can thiệp kịp thời, ngăn ngừa bệnh tiến triển.

Áp dụng các biện pháp phòng ngừa này không chỉ bảo vệ khớp mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống, giúp bạn duy trì một cơ thể khỏe mạnh và linh hoạt.

Phương pháp điều trị viêm khớp liên mấu

Điều trị viêm khớp liên mấu đòi hỏi sự phối hợp giữa các phương pháp hiện đại và thay đổi lối sống để kiểm soát triệu chứng, giảm viêm và cải thiện chức năng khớp. Dưới đây là các phương pháp điều trị hiệu quả thường được áp dụng:

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y được sử dụng nhằm giảm đau, giảm viêm và ngăn ngừa tổn thương thêm cho khớp. Dưới đây là các nhóm thuốc thường được bác sĩ chỉ định:

• Thuốc giảm đau: Nhóm thuốc như Paracetamol giúp giảm nhanh các cơn đau nhức khớp mà không gây ảnh hưởng lớn đến dạ dày, thường được sử dụng ở giai đoạn nhẹ.
• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID): Các loại như Ibuprofen, Naproxen có tác dụng giảm viêm, giảm sưng tại các khớp bị tổn thương, giúp cải thiện khả năng vận động. Tuy nhiên, cần sử dụng đúng liều lượng để tránh tác dụng phụ trên dạ dày.
• Thuốc giãn cơ: Nhóm thuốc như Baclofen thường được dùng khi cơ xung quanh khớp bị co cứng, giúp làm giảm căng cơ và cải thiện vận động.
• Thuốc tiêm corticosteroid: Các loại như Methylprednisolone được tiêm trực tiếp vào khớp bị viêm để giảm đau và viêm cấp tính, thường chỉ sử dụng trong những trường hợp nặng.

Điều trị không dùng thuốc

Đối với nhiều bệnh nhân, việc áp dụng các liệu pháp không dùng thuốc giúp cải thiện tình trạng khớp mà không gây tác dụng phụ. Các phương pháp này được áp dụng như sau:

• Vật lý trị liệu: Các bài tập phục hồi chức năng được thiết kế riêng giúp duy trì sự linh hoạt của khớp, tăng cường cơ bắp và cải thiện khả năng vận động. Các động tác như kéo giãn, tập kháng lực hoặc sử dụng nhiệt lạnh có thể được áp dụng tùy tình trạng bệnh.
• Châm cứu và bấm huyệt: Đây là phương pháp trong y học cổ truyền giúp kích thích tuần hoàn máu, giảm đau và hỗ trợ cải thiện năng lượng trong kinh lạc của cơ thể.
• Dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung thực phẩm giàu omega-3, vitamin C, E và canxi giúp nuôi dưỡng sụn khớp. Đồng thời, tránh các thực phẩm gây viêm như đồ chiên xào hoặc chứa nhiều đường.

Can thiệp ngoại khoa

Trong trường hợp viêm khớp liên mấu nghiêm trọng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường, can thiệp ngoại khoa có thể được xem xét để phục hồi chức năng khớp.

• Phẫu thuật nội soi khớp: Bác sĩ sử dụng kỹ thuật nội soi để làm sạch các mảnh sụn hỏng hoặc mô viêm trong khớp, giúp giảm đau và cải thiện chức năng khớp.
• Thay khớp nhân tạo: Áp dụng trong các trường hợp khớp bị tổn thương nặng, sụn khớp không thể tái tạo. Phương pháp này giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và khả năng vận động.

Phối hợp y học cổ truyền

Y học cổ truyền tập trung vào việc cân bằng khí huyết và kinh lạc để hỗ trợ điều trị viêm khớp liên mấu một cách toàn diện và lâu dài.

• Các bài thuốc Đông y: Một số bài thuốc cổ truyền sử dụng các thành phần như Đương quy, Thổ phục linh, Ngưu tất có tác dụng giảm đau, bổ can thận và hỗ trợ phục hồi khớp.
• Xoa bóp và giác hơi: Phương pháp này giúp kích thích tuần hoàn máu, giảm cứng khớp và giảm viêm tại các vùng khớp bị ảnh hưởng.
• Dưỡng sinh và khí công: Các bài tập nhẹ nhàng giúp thư giãn khớp, giảm áp lực và hỗ trợ tái tạo chức năng cơ xương khớp.

Các phương pháp điều trị viêm khớp liên mấu cần được lựa chọn dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân, kết hợp với sự thay đổi lối sống lành mạnh để mang lại hiệu quả lâu dài. Điều này không chỉ giúp kiểm soát bệnh mà còn cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống của người bệnh.