Chàm Thể Tạng: Dấu Hiệu Nhận Biết, Điều Trị, Cách Phòng Ngừa

Chàm thể tạng là một bệnh lý da liễu mãn tính ảnh hưởng đến cả trẻ em và người lớn. Bệnh thường biểu hiện qua tình trạng da khô, ngứa ngáy, đỏ rát và dễ tái phát ở những người có cơ địa dị ứng. Không chỉ gây khó chịu về thể chất, chàm thể tạng còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Vậy nguyên nhân gây bệnh là gì, làm thế nào để điều trị và phòng ngừa hiệu quả? Mọi thông tin chi tiết sẽ được giải đáp trong bài viết bên dưới.

Chàm thể tạng là gì?

Chàm thể tạng (hay còn gọi là viêm da cơ địa), là một tình trạng viêm mãn tính của da, đặc trưng bởi các triệu chứng như ngứa ngáy, da khô, đỏ và bong tróc. Bệnh thường khởi phát từ giai đoạn sơ sinh hoặc thời thơ ấu và có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành.

Ngoài ra, chàm thể tạng khác với các loại chàm khác như chàm tiếp xúc, chàm tổ đỉa hoặc chàm đồng tiền. Điểm đặc trưng của chàm thể tạng là sự xuất hiện của các tổn thương da ở những vị trí như mặt, cổ, khuỷu tay, đầu gối và cổ tay.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây chàm thể tạng

Chàm thể tạng là một bệnh lý đa yếu tố, tức là có sự kết hợp giữa yếu tố di truyền, môi trường và hệ miễn dịch.  

Yếu tố di truyền

Chàm thể tạng có mối liên hệ chặt chẽ với yếu tố di truyền. Những người có tiền sử gia đình mắc các bệnh lý dị ứng như hen suyễn, viêm mũi dị ứng hoặc chàm thể tạng có nguy cơ cao hơn. Nghiên cứu cho thấy, nếu một trong hai cha mẹ mắc bệnh, nguy cơ trẻ bị chàm thể tạng sẽ tăng lên đáng kể và nếu cả hai cha mẹ đều mắc bệnh, nguy cơ này càng cao.

Yếu tố môi trường

Các tác nhân môi trường như ô nhiễm không khí, phấn hoa, bụi bẩn, lông thú cưng và hóa chất trong các sản phẩm tẩy rửa hoặc mỹ phẩm cũng có thể kích hoạt chàm thể tạng. Ngoài ra, thay đổi thời tiết đột ngột, đặc biệt là trong môi trường khô lạnh, cũng làm trầm trọng thêm các triệu chứng.

Rối loạn hệ miễn dịch

Ở những người bị chàm thể tạng, hệ miễn dịch thường phản ứng quá mức với các yếu tố bên ngoài, dẫn đến viêm da mãn tính. Điều này khiến da trở nên nhạy cảm hơn và dễ bị kích ứng ngay cả với những yếu tố bình thường như mồ hôi hoặc nhiệt độ cao.

Triệu chứng lâm sàng của chàm thể tạng

Triệu chứng của chàm thể tạng thường biểu hiện khác nhau tùy theo giai đoạn của bệnh. Người bệnh có thể trải qua các giai đoạn cấp tính, bán cấp và mãn tính.

Giai đoạn cấp tính

Trong giai đoạn này, da thường có biểu hiện đỏ, sưng, nổi mụn nước nhỏ và có thể rỉ dịch nếu các mụn nước vỡ ra. Ngứa thường rất dữ dội, gây khó chịu cho người bệnh, đặc biệt vào ban đêm. Các tổn thương thường xuất hiện ở các vùng như mặt, cổ, khuỷu tay hoặc đầu gối.

Giai đoạn bán cấp

Đây là giai đoạn da bắt đầu giảm sưng đỏ nhưng vẫn còn ngứa và có dấu hiệu bong vảy. Da trở nên khô, xuất hiện các vết nứt nhẹ và nếu không chăm sóc đúng cách, bệnh có thể tiến triển nặng hơn.

Giai đoạn mãn tính

Ở giai đoạn mãn tính, da thường trở nên dày hơn, thâm sạm do gãi nhiều. Hiện tượng liken hóa (hằn rõ các đường vân da) là đặc trưng của giai đoạn này. Tình trạng ngứa vẫn tiếp tục dai dẳng và bệnh nhân thường cảm thấy tự ti vì các tổn thương da.

Chàm thể tạng có gây nguy hiểm không?

Chàm thể tạng không nguy hiểm đến tính mạng. Nhưng nếu không được kiểm soát tốt bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như:

Nhiễm trùng da

Tình trạng gãi liên tục làm tổn thương da, tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus hoặc nấm xâm nhập. Biểu hiện nhiễm trùng bao gồm sưng, đỏ, chảy mủ, sốt. Nếu không được điều trị kịp thời, có thể gây nhiễm trùng toàn thân.

Ảnh hưởng chất lượng cuộc sống

Chàm thể tạng gây ngứa kéo dài, mất ngủ và mệt mỏi. Các tổn thương da dễ gây tự ti, stress hoặc thậm chí trầm cảm, đặc biệt khi bệnh kéo dài.

Nguy cơ mắc những bệnh da liễu khác

Người mắc chàm thể tạng có nguy cơ cao mắc các bệnh dị ứng khác như hen suyễn và viêm mũi dị ứng, do hệ miễn dịch phản ứng quá mức với tác nhân bên ngoài.

Liken hóa và sẹo thâm

Tình trạng gãi thường xuyên khiến da dày hơn (liken hóa) và để lại sẹo thâm, làm mất thẩm mỹ và khó hồi phục.

Tác dụng phụ từ điều trị không đúng cách

Việc tự ý sử dụng thuốc, đặc biệt là corticosteroid, có thể gây mỏng da, teo da và rối loạn chức năng da nếu không được dùng đúng liều lượng.

Chẩn đoán chàm thể tạng

Chẩn đoán chàm thể tạng thường dựa trên các triệu chứng lâm sàng và tiền sử bệnh. Một số trường hợp, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện các xét nghiệm riêng để xác định chính xác.

Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ đánh giá các triệu chứng như ngứa, khô da, vị trí tổn thương và mức độ viêm da. Ngoài ra, tiền sử bệnh cá nhân và gia đình về các bệnh dị ứng cũng là yếu tố quan trọng để chẩn đoán.

Xét nghiệm bổ sung

• Test dị ứng da: Kiểm tra phản ứng của da với những chất gây dị ứng.
• Xét nghiệm máu: Đánh giá nồng độ IgE, một kháng thể liên quan đến các bệnh dị ứng, để xác định mức độ nhạy cảm của cơ thể.

Điều trị bệnh chàm thể tạng

Việc điều trị chàm thể tạng cần được cá nhân hóa tùy theo mức độ bệnh và đáp ứng của từng bệnh nhân. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm sử dụng thuốc, liệu pháp ánh sáng và chăm sóc da.

Sử dụng thuốc

• Corticosteroid bôi ngoài da: Loại thuốc này được sử dụng để giảm viêm và ngứa, thường được áp dụng trong thời gian ngắn để tránh tác dụng phụ.
• Thuốc ức chế calcineurin: Đây là lựa chọn thay thế an toàn cho corticosteroid, đặc biệt cho các vùng da mỏng như mặt hoặc cổ.
• Thuốc kháng histamin: Giúp giảm ngứa hiệu quả, đặc biệt là ngứa về đêm.
• Thuốc kháng sinh: Chỉ định khi da bị nhiễm trùng do gãi nhiều.

Liệu pháp ánh sáng

Liệu pháp ánh sáng (phototherapy) sử dụng tia UV để giảm viêm và ngăn ngừa tái phát. Phương pháp này thường được áp dụng trong các trường hợp nặng hoặc khi bệnh không đáp ứng với các phương pháp khác.

Chăm sóc da

Chăm sóc da đúng cách là yếu tố quan trọng trong điều trị chàm thể tạng:

• Dưỡng ẩm: Sử dụng kem dưỡng ẩm không chứa hương liệu ít nhất hai lần mỗi ngày để giữ ẩm cho da.
• Vệ sinh da: Tắm với nước ấm, không quá nóng và sử dụng các sản phẩm tẩy rửa dịu nhẹ, không chứa hóa chất mạnh.
• Bột yến mạch: Hòa bột yến mạch vào nước tắm để giảm viêm và làm dịu da.
• Lá chè xanh hoặc lá trầu không: Đun lá với nước, để nguội rồi dùng để tắm giúp kháng khuẩn, giảm ngứa.

Phòng tránh bệnh chàm thể tạng

Dưới đây là các cách phòng tránh bệnh chàm thể tạng bạn cần áp dụng:

Duy trì độ ẩm cho da

• Thoa kem dưỡng ẩm không chứa hương liệu 2-3 lần/ngày, đặc biệt sau khi tắm.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm trong nhà, đặc biệt vào mùa khô hoặc khi dùng điều hòa.

Tránh tiếp xúc chất kích thích

• Hạn chế dùng xà phòng, chất tẩy rửa mạnh, chọn sản phẩm dịu nhẹ cho da nhạy cảm.
• Tránh mặc quần áo bằng len, vải thô; ưu tiên chất liệu cotton.
• Tránh các chất gây dị ứng như phấn hoa, bụi, lông thú cưng.

Chế độ ăn uống lành mạnh

• Ăn nhiều cá giàu omega-3, rau xanh, trái cây và các loại hạt.
• Hạn chế thực phẩm dễ gây dị ứng (hải sản, sữa, đậu phộng) nếu bạn nhạy cảm.
• Tránh đồ ăn chế biến sẵn, nhiều đường hoặc gia vị cay nóng.

Quản lý căng thẳng

• Tập yoga, thiền hoặc thực hiện các bài tập thư giãn để giảm stress.
• Ngủ đủ giấc (7-8 tiếng mỗi đêm) để hỗ trợ da phục hồi.

Chăm sóc da đúng cách

• Tắm nước ấm, không quá nóng, thời gian tắm khoảng 10-15 phút.
• Dùng sữa tắm không chứa xà phòng hoặc hóa chất mạnh.
• Lau khô da bằng khăn bông mềm, không được chà xát mạnh.

Hạn chế gãi khi ngứa

• Chườm lạnh hoặc thoa kem dưỡng ẩm để giảm cảm giác ngứa.
• Cắt ngắn móng tay và giữ sạch để tránh làm tổn thương da.

Hạn chế để da bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi nhiệt độ môi trường đột ngột

• Mùa đông: Giữ ấm cơ thể và dưỡng ẩm da thường xuyên.
• Mùa hè: Thoa kem chống nắng và tránh tiếp xúc với nắng gắt.

Tham khảo ý kiến bác sĩ

• Kiểm tra định kỳ nếu bạn có tiền sử chàm hoặc cơ địa dị ứng.
• Điều trị sớm nếu bệnh tái phát hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng.

Chàm thể tạng là bệnh lý da liễu mãn tính không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng có thể gây ra nhiều biến chứng và ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt hàng ngày. Việc nắm rõ nguyên nhân, triệu chứng và áp dụng các biện pháp điều trị, phòng ngừa phù hợp sẽ giúp người bệnh kiểm soát tốt tình trạng này. Nếu bạn hoặc người thân gặp vấn đề liên quan đến chàm thể tạng, đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ để nhận được phác đồ điều trị hiệu quả.