Ngứa càng gãi càng lan rộng là bị gì? Làm sao kiểm soát?

Ngứa càng gãi càng lan rộng rất có thể là dấu hiệu của một số bệnh về da và bệnh bên trong cơ thể. Kiểm soát tình trạng này ngoài dùng thuốc còn phải biết thêm một số lưu ý quan trọng để phòng biến chứng.

Ngứa da được xem là một phản ứng tự vệ khi da bị kích thích bởi các yếu tố bên ngoài hoặc bên trong. Cơ chế gây ra phản ứng này xuất phát từ hoạt động tiết nhiều histamin ở các tế bào da. Chất này kích thích lên những thụ thể đặc biệt – đầu mút thần kinh da và gây ngứa.

Ngứa càng gãi càng lan rộng thường là dấu hiệu của bệnh lý

Trên tổng cộng 2m2 da, cơn ngứa có thể xuất phát ở bất kỳ vị trí nào. Nếu nó chỉ cục bộ và hết sau một vài giờ thì đó là phản ứng bình thường. Tuy nhiên, nếu cơn ngứa có dấu hiệu lan rộng, càng gãi càng ngứa thì rất có thể là dấu hiệu của bệnh lý. Bao gồm những bệnh ngoài da và bệnh ở các cơ quan, bộ phận bên trong cơ thể.

Bệnh ngoài da gây ngứa càng gãi càng lan rộng

• Bệnh mề đay:

Nguyên nhân gây bệnh chưa được làm rõ nhưng các nhà nghiên cứu tin rằng bệnh nổi mề đay mẩn ngứa có mối liên hệ mật thiết đến vấn đề rối loạn hoạt động của hệ miễn dịch. Ban đầu, trên da người bệnh sẽ xuất hiện nốt sần to hơn vết muỗi đốt gây ngứa. Trong một thời gian ngắn, nốt sần đó phát triển về kích thước và lan ra những vùng da khác. Đồng thời, ở những vùng da bình thường tiếp tục xuất hiện các nốt sần và gây ngứa dữ dội.

• Bệnh chấy rận (ghẻ):

Bệnh gây ra bởi hoạt động của ký sinh trùng. Nó có thể lây lan từ người sang người khi tiếp xúc trực tiếp ngoài da. Vị trí ngứa thường là kẽ ngón tay, ngực, rốn, bộ phận sinh dục, nách, cổ và khuỷu tay. Cơn ngứa thường diễn ra nhiều vào buổi tối nên ảnh hưởng rất nhiều đến giấc ngủ và sức khỏe của người bệnh.

• Bệnh vẩy nến:

Đây là một bệnh lý tự miễn về da. Biểu hiện đặc trưng là tình trạng bong tróc da liên tục và sự xuất hiện các mảng vảy trắng hay đỏ. Bệnh vẩy nến được chia thành nhiều thể. Trong đó thể toàn thân thường gây ngứa ngáy dữ dội. Bên cạnh ngứa ngáy khắp người, bệnh còn có thể gây ớn lạnh.

• Viêm da tiếp xúc hoặc viêm da dị ứng

Tình trạng ngứa càng gãi càng lan rộng đôi khi là dấu hiệu của viêm da tiếp xúc hoặc viêm da dị ứng. Đây là 2 bệnh lý về da liên quan đến hoạt động của hệ miễn dịch. Khi có thêm một số yếu tố tác động từ môi trường sống, sinh hoạt, ăn uống hoặc một số yếu tố dị nguyên khác, tình trạng viêm da sẽ bùng phát và gây ngứa ngáy lan rộng toàn thân.

Bệnh lý bên trong gây ngứa ngáy lan rộng khi cố gãi

Ngoài các bệnh lý về da, tình trạng ngứa càng gãi càng lan rộng có thể còn là dấu hiệu của một số bệnh bên trong cơ thể. Thường gặp là:

• Suy thận: Gây ngứa nhiều nhất. Vào mùa hè, tình trạng ngứa ngáy thường chuyển biến nặng hơn;
• Bệnh về gan: Thường là các bệnh gây ứ đọng mật trong hoặc ngoài gan sẽ gây ra những cơn ngứa ngáy dữ dội không thuyên giảm khi gãi;
• Cường tuyến giáp trạng: Số trường hợp bị ngứa ngáy dữ dội toàn thân khi bị bệnh cường tuyến giáp trạng chiếm khoảng 5%. Chỉ khi bệnh được chữa trị thì cơn ngứa mới được kiểm soát.

Ngoài những bệnh lý thường gặp, những cơn ngứa ngáy kéo dài và càng gãi càng ngứa còn có thể do một số bệnh lý khác. Tiêu biểu như: Tiểu đường, thiếu máu, ung thư Hogkin, bệnh do quá nhiều chất Hemoglobin trong máu (khiến máu đặc hơn bình thường)…

Bên cạnh đó, trong một số trường hợp đặc biệt, tình trạng ngứa ngáy lan rộng toàn thân và càng gãi càng ngứa còn là do tác động từ quá trình thay đổi nội tiết tố. Trường hợp điển hình là phụ nữ đang mang thai. Bên cạnh ngứa ngáy, da của họ còn bị rạn và khô sạm.

Việc cần làm khi bị ngứa càng gãi càng lan rộng

1/ Gặp bác sĩ khi có một trong các liệt kê dưới đây:

• Ngứa ngáy kéo dài hơn 1 tuần không có dấu hiệu thuyên giảm;
• Chất lượng cuộc sống và công việc giảm đáng kể khi bị cơn ngứa ngáy hoành hành;
• Các giải pháp điều trị tại nhà không thuyên giảm hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng (viêm sưng, ngứa rát, xuất hiện các nốt mụn mủ…);
• Xuất hiện thêm một số dấu hiệu bất thường: Mệt mỏi, sốt cao…;

2/ Nếu tình trạng ngứa ngáy xuất hiện vài ngày rồi biến mất sau đó lại xuất hiện thì bạn cần đến cơ sở y tế kiểm tra để tìm ra nguyên nhân. Tuyệt đối không được chủ quan. Bởi nó có thể là dấu hiệu ban đầu của một số bệnh về da hoặc bệnh hệ thống.

3/ Hạn chế tiếp xúc với các yếu tố dị nguyên: Lông động vật, phấn hoa, thực phẩm dễ gây dị ứng, môi trường ô nhiễm…;

4/ Giữ vệ sinh da, chú ý dưỡng ẩm đúng cách;

5/ Giữ cho môi trường sống, học tập và làm việc được sạch sẽ;

6/ Hạn chế cào gãi hoặc làm trầy xước da.

Kiểm soát ngứa ngáy lan rộng bằng cách dùng thuốc tân dược

Dùng thuốc tân dược là cách kiểm soát nhanh tình trạng ngứa càng gãi càng lan rộng. Tuy nhiên, việc sử dụng loại thuốc này cần có chỉ định của bác sĩ. Người bệnh không được tự dùng. Nếu không, chẳng những không cải thiện được tình trạng ngứa ngáy mà còn nguy cơ gặp tác dụng phụ của thuốc và khiến bệnh tình trầm trọng hơn.

Các nhóm thuốc thường dùng khi bị ngứa ngáy lan rộng toàn thân là:

• Nhóm kháng histamin: Giữ vai trò chính yếu trong việc kiểm soát cơn ngứa ngáy. Tuy nhiên, nhóm thuốc này thường đi kèm tác dụng phụ là gây buồn ngủ và làm giảm tập trung;
• Nhóm chống viêm: Thường dùng là loại chứa corticosteroid. Thuốc có tác dụng nhanh và mạnh nhưng có nhiều tác dụng phụ. Đối tượng áp dụng cũng bị giới hạn. Nhóm thuốc chống viêm này không dùng cho trẻ nhỏ, phụ nữ đang mang thai và một số trường hợp khác.

Ngoài da, tùy vào nguyên nhân gây ngứa, người bệnh sẽ được chỉ định dùng thêm một số loại thuốc đặc trị khác. Liều lượng từng loại thuốc ra sao và cách thức phối hợp thế nào dựa vào từng trường hợp cụ thể.

Mẹo dân gian kiểm soát cơn ngứa ngáy lan rộng

Bên cạnh thuốc tân dược, bạn có thể dùng các loại thảo dược thiên nhiên để kiểm soát tình trạng ngứa càng gãi càng lan rộng. Các cách điều trị dưới đây đến từ kinh nghiệm trong dân gian. Do đó, trước khi áp dụng, bạn nên hỏi qua ý kiến của bác sĩ.

Bài thuốc với cây bèo cái kiểm soát cơn ngứa lan rộng

Các thảo dược cần chuẩn bị gồm: Bèo cái, bạc hà và kinh giới mỗi loại 30g.

Cách thực hiện: Bèo cái bỏ rễ, bạc hà và kinh giới dùng phần lá. Mang các vị thuốc rửa sạch rồi nấu sôi với nhiều nước. Dùng nước này xông vùng da bị ngứa ngáy.

Ngoài cách này, bạn có thể dùng 50g bèo cái dạng tươi mang đi sao vàng rồi sắc lấy nước uống. Lượng thuốc sắc được chia thành 2 lần uống hết trong ngày.

Dùng mật ong và lá húng quế chữa ngứa ngáy lan rộng khi gãi

Chuẩn bị một nắm lá húng quế. Sau khi rửa sạch thì giã nát rồi trộn nó với mật ong. Chú ý lượng mật ong vừa đủ tạo thành hỗn hợp sền sệt. Vệ sinh vùng da bị ngứa ngáy, lau khô rồi dùng hỗn hợp này thoa lên da. Trong khoảng 20 phút thì rửa lại da bằng nước sạch.

Cách dùng lá trà xanh chữa ngứa ngáy lan rộng toàn thân

Dùng khoảng 100g lá trà xanh dạng tươi. Rửa sạch lá rồi vò nát trước khi nấu sôi với 2 lít nước. Chờ nước nguội bớt hoặc pha loãng với nước bình thường để tắm. Không cần tắm lại. Chú ý nên tắm qua nước sạch trước khi dùng nước lá trà xanh.