Đau Dạ Dày Ruột Cấp: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị

Đau dạ dày ruột cấp là một tình trạng tiêu hóa nghiêm trọng, thường gây ra các cơn đau bụng dữ dội và các triệu chứng đi kèm như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy. Đây là một bệnh lý có thể xảy ra đột ngột, làm ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống nếu không được xử lý kịp thời. Triệu chứng này có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau như nhiễm khuẩn, vi rút, hoặc các vấn đề về chế độ ăn uống và lối sống. Nếu không điều trị đúng cách, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài. Việc nhận diện và xử lý kịp thời tình trạng này là rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro và cải thiện khả năng phục hồi của cơ thể.

Định nghĩa về Đau Dạ Dày Ruột Cấp

Đau dạ dày ruột cấp là tình trạng đau bụng đột ngột và dữ dội do viêm hoặc tổn thương ở dạ dày và ruột. Triệu chứng này có thể kèm theo các dấu hiệu như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, và chướng bụng. Bệnh thường xảy ra một cách nhanh chóng, có thể do nhiễm trùng, vi khuẩn, virus, hoặc do các vấn đề liên quan đến tiêu hóa. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

Nguyên nhân gây Đau Dạ Dày Ruột Cấp

Nguyên nhân gây đau dạ dày ruột cấp rất đa dạng, có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau. Để hiểu rõ hơn, chúng ta sẽ phân chia nguyên nhân thành hai nhóm: nguyên nhân do bệnh lý và nguyên nhân không do bệnh lý.

Nguyên nhân do Bệnh lý

• Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa: Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến đau dạ dày ruột cấp. Các vi khuẩn như Salmonella, Escherichia coli (E. coli), và Campylobacter có thể tấn công dạ dày và ruột, gây viêm nhiễm, dẫn đến cơn đau bụng dữ dội và các triệu chứng tiêu hóa khác.
• Vi rút: Các loại vi rút như Rotavirus, Norovirus hoặc Adenovirus có thể gây viêm ruột, đặc biệt là ở trẻ em và người già. Vi rút này dễ lây lan và có thể gây tiêu chảy cấp, đau bụng và nôn mửa.
• Bệnh lý viêm ruột: Các bệnh như viêm loét đại tràng và bệnh Crohn có thể gây viêm dạ dày ruột kéo dài, dẫn đến cơn đau bụng cấp tính và các triệu chứng tiêu hóa nghiêm trọng.
• Ngộ độc thực phẩm: Ăn phải thực phẩm bị nhiễm khuẩn hoặc hóa chất có thể dẫn đến ngộ độc thực phẩm, gây đau bụng và các triệu chứng như tiêu chảy, nôn mửa, và mất nước.
• Nhiễm giun sán: Một số loại giun và ký sinh trùng có thể làm tổn thương niêm mạc ruột, dẫn đến đau bụng và các triệu chứng tiêu hóa cấp tính.

Nguyên nhân không do Bệnh lý

• Stress và căng thẳng: Các yếu tố tâm lý như stress, lo âu có thể tác động đến hệ tiêu hóa, khiến dạ dày và ruột bị kích thích, dẫn đến đau bụng và các triệu chứng tiêu hóa. Stress kéo dài cũng có thể làm giảm khả năng chịu đựng của dạ dày, dễ dẫn đến các cơn đau cấp tính.
• Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn nhiều thức ăn cay, chua, đồ ăn nhanh hoặc thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ có thể gây kích ứng dạ dày, gây cơn đau bụng. Những loại thực phẩm này có thể làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày, dẫn đến tình trạng đau dạ dày ruột cấp.
• Uống rượu và sử dụng thuốc lá: Việc tiêu thụ rượu và thuốc lá quá mức có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày và ruột, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tiêu hóa cấp tính như đau dạ dày ruột cấp.
• Sử dụng thuốc không đúng cách: Một số loại thuốc như thuốc giảm đau, thuốc kháng sinh có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày và ruột khi sử dụng quá liều hoặc kéo dài, dẫn đến tình trạng đau dạ dày ruột cấp.
• Chế độ sinh hoạt thiếu khoa học: Thói quen ăn uống không đều đặn, bỏ bữa, ăn quá nhiều vào buổi tối có thể làm tăng áp lực lên dạ dày và ruột, gây ra tình trạng đau bụng cấp tính.

Biểu hiện của Đau Dạ Dày Ruột Cấp

Khi mắc phải đau dạ dày ruột cấp, người bệnh sẽ gặp phải nhiều triệu chứng điển hình. Các dấu hiệu này có thể xuất hiện đột ngột và nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và khả năng sinh hoạt hàng ngày. Dưới đây là một số biểu hiện phổ biến:

• Đau bụng dữ dội: Cơn đau có thể bắt đầu từ vùng thượng vị và lan rộng ra khắp bụng, thường xuất hiện ngay sau khi ăn hoặc khi dạ dày trống rỗng.
• Buồn nôn và nôn mửa: Triệu chứng này thường đi kèm với cơn đau bụng, đặc biệt khi có nhiễm khuẩn hoặc viêm dạ dày ruột. Nôn mửa có thể gây mất nước và làm cơ thể mệt mỏi.
• Tiêu chảy: Đau dạ dày ruột cấp thường khiến người bệnh gặp phải tình trạng tiêu chảy, có thể đi kèm với phân lỏng hoặc có máu nếu viêm nhiễm nghiêm trọng.
• Chướng bụng và đầy hơi: Người bệnh cảm thấy bụng căng cứng, đầy hơi, đôi khi có tiếng kêu từ trong bụng do sự tích tụ khí trong đường ruột.
• Mệt mỏi, sốt nhẹ: Các triệu chứng như sốt, lạnh, và mệt mỏi cũng có thể đi kèm với tình trạng này, đặc biệt khi có sự tham gia của vi khuẩn hoặc virus trong đường tiêu hóa.

Biến chứng của Đau Dạ Dày Ruột Cấp

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, đau dạ dày ruột cấp có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và gây khó khăn trong việc điều trị lâu dài. Dưới đây là một số biến chứng có thể gặp phải:

SỰ THẬT về hiệu quả đẩy lùi bệnh trào ngược tại Nhất Nam Y Viện

Nhất Nam Y Viện hiện đang là địa chỉ chữa trào ngược dạ dày uy tín hàng đầu nhờ ghi dấu ấn với phương pháp chữa bệnh độc đáo. XEM NGAY

Xem ngay

• Mất nước và mất cân bằng điện giải: Tiêu chảy và nôn mửa kéo dài có thể khiến cơ thể mất nước nhanh chóng, gây ra tình trạng mất cân bằng điện giải. Điều này có thể dẫn đến suy thận hoặc các vấn đề tim mạch nếu không được xử lý kịp thời.
• Nhiễm trùng huyết: Nếu tình trạng nhiễm khuẩn ở đường tiêu hóa không được kiểm soát, vi khuẩn có thể xâm nhập vào máu và gây nhiễm trùng huyết, một biến chứng nguy hiểm và đe dọa tính mạng.
• Thủng ruột: Trong một số trường hợp hiếm hoi nhưng nghiêm trọng, viêm nặng có thể dẫn đến thủng ruột, tạo ra một lỗ thủng trong thành ruột, khiến các chất thải từ ruột xâm nhập vào ổ bụng, gây nhiễm trùng toàn thân.
• Viêm loét dạ dày mãn tính: Nếu đau dạ dày ruột cấp không được điều trị hoặc điều trị không đúng cách, tình trạng viêm loét dạ dày có thể kéo dài, dẫn đến viêm loét mãn tính và có thể tái phát nhiều lần.
• Hội chứng ruột kích thích (IBS): Viêm và tổn thương trong ruột có thể gây ra hội chứng ruột kích thích, với các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài.

Đối tượng có nguy cơ cao

Một số nhóm người có nguy cơ cao bị đau dạ dày ruột cấp do các yếu tố khác nhau. Dưới đây là những đối tượng cần lưu ý để phòng ngừa tình trạng này:

• Trẻ em và người già: Hệ miễn dịch của trẻ em và người cao tuổi thường yếu hơn, dễ bị tấn công bởi vi khuẩn, virus hoặc các yếu tố gây bệnh từ môi trường, dẫn đến nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Người có hệ miễn dịch yếu: Những người đang điều trị bệnh ung thư, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, hoặc mắc các bệnh lý như HIV/AIDS có nguy cơ cao bị nhiễm trùng và đau dạ dày ruột cấp.
• Người mắc bệnh lý tiêu hóa mạn tính: Những người mắc các bệnh lý tiêu hóa như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn hay hội chứng ruột kích thích sẽ dễ gặp phải tình trạng đau dạ dày ruột cấp, nhất là khi bệnh đang trong giai đoạn cấp tính.
• Người có thói quen ăn uống không lành mạnh: Chế độ ăn uống không hợp lý, ăn nhiều thức ăn cay, béo, hoặc thực phẩm không đảm bảo vệ sinh có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tiêu hóa, đặc biệt là đau dạ dày ruột cấp.
• Người uống rượu và hút thuốc lá: Rượu và thuốc lá có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày và ruột, gây ra các bệnh lý tiêu hóa, từ đó làm tăng nguy cơ đau dạ dày ruột cấp.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Mặc dù đau dạ dày ruột cấp có thể tự khỏi trong nhiều trường hợp, nhưng nếu các triệu chứng kéo dài hoặc có dấu hiệu nặng lên, người bệnh cần phải tìm kiếm sự trợ giúp từ bác sĩ. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy bạn cần gặp bác sĩ ngay lập tức:

• Đau bụng dữ dội không giảm: Nếu cơn đau bụng không giảm sau vài giờ hoặc ngày, hoặc cơn đau trở nên dữ dội hơn, bạn cần thăm khám bác sĩ để xác định nguyên nhân chính xác.
• Tiêu chảy kéo dài trên ba ngày: Tiêu chảy kéo dài có thể dẫn đến mất nước nghiêm trọng, gây ra các biến chứng về sức khỏe. Nếu triệu chứng này không cải thiện, bác sĩ sẽ có thể kiểm tra và điều trị kịp thời.
• Nôn mửa liên tục hoặc không ngừng: Nôn mửa kéo dài có thể dẫn đến mất nước và làm suy yếu cơ thể. Nếu tình trạng này kéo dài và không thể kiểm soát, bạn cần phải đến bệnh viện ngay lập tức.
• Sốt cao: Nếu bạn có sốt cao cùng với các triệu chứng đau bụng, tiêu chảy, hoặc nôn mửa, có thể là dấu hiệu của nhiễm khuẩn hoặc nhiễm trùng cần phải điều trị y tế khẩn cấp.
• Có máu trong phân hoặc nôn: Nếu bạn phát hiện máu trong phân hoặc nôn, đây là một triệu chứng nghiêm trọng và cần được xử lý ngay lập tức vì có thể do viêm nhiễm nặng hoặc viêm loét dạ dày ruột.

Chẩn đoán

Chẩn đoán đau dạ dày ruột cấp đòi hỏi bác sĩ phải xem xét các triệu chứng lâm sàng của bệnh và có thể yêu cầu các xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây bệnh. Các phương pháp chẩn đoán phổ biến bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của bệnh, tiền sử bệnh lý và thực hiện khám bụng để kiểm tra tình trạng viêm hoặc sự thay đổi trong dạ dày và ruột. Đây là bước đầu tiên và cơ bản trong quá trình chẩn đoán.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp bác sĩ phát hiện tình trạng nhiễm trùng hoặc viêm, cũng như tình trạng mất nước và mất cân bằng điện giải do tiêu chảy hoặc nôn mửa.
• Xét nghiệm phân: Nếu bác sĩ nghi ngờ rằng bạn bị nhiễm khuẩn hoặc ký sinh trùng, họ có thể yêu cầu bạn làm xét nghiệm phân để tìm các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, vi rút, hoặc giun sán.
• Siêu âm hoặc CT scan bụng: Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể yêu cầu siêu âm hoặc chụp CT để kiểm tra tình trạng viêm ruột, tắc nghẽn hoặc các tổn thương khác ở đường tiêu hóa.
• Nội soi dạ dày, đại tràng: Nếu tình trạng kéo dài hoặc nghi ngờ có các vấn đề về viêm loét, bác sĩ có thể chỉ định nội soi dạ dày hoặc đại tràng để quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày và ruột.

Cách phòng ngừa

Để giảm thiểu nguy cơ mắc đau dạ dày ruột cấp, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa sau đây. Phòng bệnh là cách hiệu quả nhất để tránh các triệu chứng đau đớn và khó chịu do tình trạng này gây ra:

• Giữ vệ sinh thực phẩm và nước uống: Hạn chế ăn thực phẩm không rõ nguồn gốc, đặc biệt là những thực phẩm đã qua chế biến hoặc không được bảo quản đúng cách. Uống nước sạch và tránh uống nước chưa qua xử lý để phòng tránh nguy cơ nhiễm khuẩn.
• Thực hiện chế độ ăn uống hợp lý: Hạn chế ăn các thực phẩm cay, nóng, béo và khó tiêu. Tăng cường ăn rau xanh, trái cây và thực phẩm dễ tiêu hóa. Ăn đủ bữa, tránh bỏ bữa hoặc ăn quá nhiều trong một lần.
• Tập thể dục đều đặn: Việc duy trì một lối sống năng động và tập thể dục đều đặn không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tiêu hóa.
• Giảm stress và lo âu: Stress kéo dài có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng tiêu hóa. Hãy tìm cách thư giãn, tập thể dục nhẹ nhàng hoặc thực hành các bài tập hít thở sâu để giảm căng thẳng.
• Không uống rượu và bỏ thuốc lá: Cả rượu và thuốc lá đều có tác dụng xấu lên dạ dày và ruột, làm tăng nguy cơ viêm và tổn thương niêm mạc. Hạn chế hoặc bỏ hẳn thói quen này để bảo vệ sức khỏe.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ: Đối với những người có tiền sử bệnh lý tiêu hóa hoặc các yếu tố nguy cơ khác, thăm khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề và phòng ngừa kịp thời.

Phương pháp điều trị

Việc điều trị đau dạ dày ruột cấp sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến giúp giảm thiểu triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bằng thuốc là phương pháp chính để làm giảm các triệu chứng đau dạ dày ruột cấp và khắc phục nguyên nhân gây bệnh. Các loại thuốc sau đây thường được sử dụng trong điều trị tình trạng này:

• Kháng sinh: Nếu nguyên nhân gây đau dạ dày ruột cấp là nhiễm khuẩn, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Một số loại thuốc kháng sinh phổ biến như Ciprofloxacin hoặc Metronidazole có tác dụng hiệu quả trong việc điều trị nhiễm khuẩn đường tiêu hóa.
• Thuốc chống nôn: Khi triệu chứng nôn mửa xuất hiện, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc chống nôn để giảm thiểu cơn buồn nôn và giúp cơ thể bớt mệt mỏi. Các thuốc như Ondansetron hay Metoclopramide có thể được sử dụng trong trường hợp này.
• Thuốc chống tiêu chảy: Nếu triệu chứng tiêu chảy kéo dài, việc sử dụng thuốc chống tiêu chảy như Loperamide hoặc Diosmectite có thể giúp giảm tốc độ di chuyển của phân trong ruột, từ đó giảm số lần đi tiêu và giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng.
• Thuốc giảm đau: Các loại thuốc giảm đau như Paracetamol hoặc Ibuprofen có thể giúp giảm cơn đau dạ dày ruột cấp. Tuy nhiên, cần lưu ý sử dụng thuốc giảm đau một cách hợp lý, tránh lạm dụng thuốc vì có thể gây ảnh hưởng đến dạ dày và gây loét.
• Bù nước và điện giải: Khi bệnh nhân gặp phải tình trạng mất nước do tiêu chảy hoặc nôn mửa, bác sĩ sẽ khuyến cáo sử dụng dung dịch bù nước và điện giải. Các dung dịch như Oralit hoặc Hydrite sẽ giúp bù đắp nước và các khoáng chất cần thiết cho cơ thể.

Điều trị không dùng thuốc

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, có một số biện pháp không dùng thuốc cũng có thể hỗ trợ rất tốt trong việc điều trị và giảm bớt triệu chứng đau dạ dày ruột cấp. Những biện pháp này bao gồm:

• Chế độ ăn uống hợp lý: Người bệnh cần duy trì một chế độ ăn uống dễ tiêu hóa, tránh ăn các thực phẩm cay, nóng, chua, béo và đồ ăn khó tiêu. Tăng cường ăn thức ăn mềm, dễ tiêu như cháo, súp, hoặc các món ăn nhẹ để giảm áp lực lên dạ dày và ruột.
• Bù nước và dinh dưỡng: Việc uống đủ nước và bổ sung dinh dưỡng trong suốt quá trình điều trị là rất quan trọng, đặc biệt khi người bệnh bị tiêu chảy và nôn mửa. Bổ sung các loại nước ép trái cây không quá chua và nước lọc để cơ thể tránh bị mất nước nghiêm trọng.
• Nghỉ ngơi đầy đủ: Việc nghỉ ngơi là rất quan trọng trong quá trình điều trị đau dạ dày ruột cấp. Cơ thể cần thời gian để phục hồi, do đó người bệnh cần nghỉ ngơi tuyệt đối, tránh làm việc nặng nhọc hoặc căng thẳng.
• Kiêng rượu và thuốc lá: Trong quá trình điều trị, người bệnh cần kiêng tuyệt đối rượu và thuốc lá vì chúng có thể gây kích ứng dạ dày và làm trầm trọng thêm triệu chứng. Đặc biệt, việc sử dụng rượu và thuốc lá có thể làm giảm khả năng phục hồi của cơ thể.
• Massage nhẹ nhàng: Việc massage nhẹ nhàng bụng có thể giúp giảm bớt cảm giác căng thẳng và giảm đau. Điều này có thể hỗ trợ làm giảm các triệu chứng đầy hơi, chướng bụng và đau bụng một cách tự nhiên.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng có nhiều phương pháp điều trị đau dạ dày ruột cấp hiệu quả, nhắm đến việc điều hòa chức năng tiêu hóa và tăng cường sức khỏe tổng thể. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến:

• Châm cứu: Châm cứu là một phương pháp hiệu quả trong việc điều trị đau dạ dày ruột cấp, giúp kích thích các huyệt đạo trên cơ thể để cải thiện lưu thông khí huyết và làm dịu các triệu chứng đau bụng. Châm cứu giúp giảm căng thẳng, giảm đau và cải thiện chức năng tiêu hóa.
• Sử dụng thảo dược: Nhiều thảo dược có tác dụng tốt trong việc điều trị đau dạ dày ruột cấp. Các loại thảo dược như cam thảo, gừng, nghệ và bạc hà đều có tác dụng làm dịu dạ dày, giảm viêm và tăng cường hệ tiêu hóa. Sử dụng các loại thảo dược này có thể giúp giảm nhanh các triệu chứng như đau bụng và buồn nôn.
• Thuốc sắc: Một số bài thuốc sắc từ các thảo dược tự nhiên cũng được sử dụng để điều trị đau dạ dày ruột cấp. Các bài thuốc thường dùng gồm có các vị thuốc như sài hồ, bạch truật, hoàng kỳ, hoặc sơn trà. Những bài thuốc này giúp tăng cường chức năng tiêu hóa, giảm viêm, và cải thiện sức khỏe của hệ thống tiêu hóa.
• Xoa bóp bấm huyệt: Xoa bóp bấm huyệt cũng là một phương pháp điều trị phổ biến trong y học cổ truyền. Việc xoa bóp các huyệt đạo như thái xung, quan nguyên có thể giúp giảm bớt triệu chứng đau bụng, đầy hơi và hỗ trợ quá trình tiêu hóa.

Với những phương pháp điều trị khác nhau, người bệnh có thể lựa chọn phương pháp phù hợp nhất tùy theo tình trạng sức khỏe và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Điều trị đau dạ dày ruột cấp cần sự kết hợp hợp lý giữa các phương pháp y học hiện đại và cổ truyền để đạt hiệu quả cao nhất. Tình trạng này có thể cải thiện nhanh chóng nếu được phát hiện và điều trị kịp thời.