Nổi mề đay khắp người: Nguyên nhân, Biểu hiện và Phương pháp điều trị

Việt Nam VCEP 9:17 AM , 11/03/2025

Đánh giá bài viết

Đánh giá

Nổi mề đay khắp người là một triệu chứng phổ biến nhưng có thể gây ra không ít phiền toái và khó chịu cho người bệnh. Tình trạng này thường xuất hiện dưới dạng các vết mẩn đỏ, sưng tấy trên da, kèm theo cảm giác ngứa ngáy. Mặc dù mề đay có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau như dị ứng, nhiễm trùng, hay thậm chí do yếu tố tâm lý, nhưng việc nhận diện và điều trị kịp thời sẽ giúp người bệnh giảm bớt cơn ngứa và cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu không được can thiệp sớm, vấn đề này có thể phát triển nặng hơn, ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần.

Định nghĩa về Nổi mề đay khắp người

Nổi mề đay khắp người là một triệu chứng của bệnh ngoài da, thường thể hiện bằng các vết mẩn đỏ, sưng phồng trên bề mặt da, kèm theo cảm giác ngứa ngáy rất khó chịu. Các vết mẩn này có thể xuất hiện và biến mất đột ngột, thường là do phản ứng dị ứng hoặc các tác động từ môi trường. Tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, gây ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và sức khỏe của người bệnh.

Nguyên nhân gây Nổi mề đay khắp người

Nổi mề đay có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc xác định đúng nguyên nhân sẽ giúp quá trình điều trị trở nên hiệu quả hơn. Nguyên nhân của tình trạng này được chia thành hai nhóm chính: do bệnh lý và không do bệnh lý.

Nguyên nhân do bệnh lý

Dị ứng với thuốc: Các loại thuốc như kháng sinh, thuốc giảm đau, thuốc chống viêm có thể gây phản ứng dị ứng, từ đó dẫn đến nổi mề đay.
Nhiễm trùng: Nhiễm vi khuẩn, virus hay nấm có thể làm cơ thể phản ứng lại bằng cách xuất hiện các triệu chứng mề đay.
Rối loạn miễn dịch: Hệ miễn dịch của cơ thể có thể tấn công chính các mô của bản thân, gây ra tình trạng viêm nhiễm và nổi mề đay.
Bệnh lý liên quan đến gan hoặc thận: Các vấn đề về gan hay thận như suy gan, suy thận có thể khiến các chất độc hại tích tụ trong cơ thể, gây ra tình trạng nổi mề đay.
Bệnh lupus ban đỏ: Đây là một bệnh tự miễn dịch có thể gây viêm và nổi mề đay khắp cơ thể, kèm theo nhiều triệu chứng khác.

Nguyên nhân không do bệnh lý

Dị ứng thực phẩm: Các loại thực phẩm như hải sản, trứng, sữa hay các chất tạo màu nhân tạo có thể gây dị ứng và nổi mề đay.
Yếu tố thời tiết: Thay đổi thời tiết đột ngột, như khi trời lạnh hoặc quá nóng, cũng có thể làm kích hoạt nổi mề đay.
Tác động từ môi trường: Khói bụi, phấn hoa, hoặc các hóa chất trong không khí có thể khiến da bị kích ứng và gây ra mề đay.
Căng thẳng và lo âu: Tình trạng stress kéo dài có thể là một nguyên nhân khiến cơ thể phản ứng mạnh, dẫn đến mề đay.
Tiếp xúc với động vật hoặc côn trùng: Các vật nuôi như chó, mèo hay vết cắn của côn trùng có thể gây dị ứng và làm nổi mề đay.

Biểu hiện của Nổi mề đay khắp người

Nổi mề đay khắp người có thể xuất hiện với các triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân gây ra. Các dấu hiệu của tình trạng này thường xuất hiện đột ngột và có thể biến mất sau vài giờ hoặc kéo dài hơn tùy vào cơ địa mỗi người.

Mẩn đỏ trên da: Các vết mẩn đỏ xuất hiện ở khắp nơi trên cơ thể, có thể là các nốt nhỏ hoặc các vết lớn, không đều.
Sưng tấy da: Kèm theo các vết mẩn đỏ, là tình trạng sưng tấy vùng da bị ảnh hưởng, da trở nên căng và bóng.
Ngứa ngáy dữ dội: Đây là một triệu chứng đặc trưng của mề đay, gây cảm giác khó chịu và thường xuyên khiến người bệnh gãi làm tổn thương da.
Thay đổi kích thước của vết mẩn: Các vết mẩn có thể thay đổi kích thước nhanh chóng, chúng có thể biến mất và xuất hiện lại ở các vị trí khác trên cơ thể.
Dấu hiệu bất thường khác: Trong một số trường hợp, mề đay có thể đi kèm với các triệu chứng như sốt, mệt mỏi, và nhức đầu.

Biến chứng của Nổi mề đay khắp người

Mặc dù mề đay thường không phải là tình trạng nguy hiểm, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, vấn đề này có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng.

Nhiễm trùng da: Việc gãi liên tục để giảm ngứa có thể làm da bị tổn thương, tạo cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng.
Phản ứng dị ứng nghiêm trọng: Trong một số trường hợp, mề đay có thể trở thành dấu hiệu của một phản ứng dị ứng nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như sốc phản vệ, có thể đe dọa tính mạng.
Mất thẩm mỹ: Các vết mẩn đỏ và sưng tấy có thể ảnh hưởng đến vẻ ngoài của người bệnh, gây tự ti và lo lắng về ngoại hình.
Mệt mỏi và căng thẳng: Cảm giác ngứa và khó chịu kéo dài có thể khiến người bệnh trở nên mệt mỏi, căng thẳng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Tác động đến chức năng hô hấp: Trong những trường hợp hiếm hoi, mề đay có thể gây phù nề ở cổ họng, dẫn đến khó thở và các vấn đề về hô hấp.

Đối tượng có nguy cơ cao

Một số nhóm người có thể có nguy cơ cao gặp phải tình trạng nổi mề đay khắp người. Việc nhận diện các đối tượng này sẽ giúp chủ động phòng ngừa và điều trị kịp thời.

Người có tiền sử dị ứng: Những người đã từng bị dị ứng với thực phẩm, thuốc hoặc các tác nhân môi trường sẽ có nguy cơ cao mắc mề đay khi tiếp xúc với những yếu tố gây dị ứng này.
Người có hệ miễn dịch yếu: Hệ miễn dịch suy giảm, do bệnh lý hoặc do sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, có thể khiến cơ thể dễ dàng phản ứng quá mức với các yếu tố tác động, từ đó gây nổi mề đay.
Người mắc bệnh tự miễn: Những bệnh nhân bị các bệnh như lupus ban đỏ hay viêm khớp dạng thấp thường gặp phải tình trạng mề đay do hệ miễn dịch tấn công nhầm các mô của cơ thể.
Người tiếp xúc nhiều với môi trường ô nhiễm: Những người sống trong môi trường có nhiều hóa chất, bụi bẩn hoặc ô nhiễm không khí có thể dễ bị kích thích và nổi mề đay.
Phụ nữ mang thai: Những thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ mề đay. Ngoài ra, việc dùng thuốc khi mang thai cũng có thể gây dị ứng và phát sinh tình trạng này.
Người mắc các bệnh mãn tính: Các bệnh lý như viêm gan, suy thận, hay bệnh tiểu đường có thể khiến cơ thể yếu đi và dễ phát sinh các phản ứng dị ứng như mề đay.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Mặc dù mề đay thường là tình trạng lành tính và có thể tự khỏi sau một thời gian, nhưng trong một số trường hợp, bạn cần gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Khi mề đay kéo dài và không thuyên giảm: Nếu các vết mẩn đỏ không biến mất sau vài giờ hoặc tái phát liên tục trong nhiều ngày, bạn cần thăm khám để xác định nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp.
Khi có dấu hiệu khó thở hoặc phù nề: Nếu tình trạng nổi mề đay kèm theo khó thở, sưng ở cổ họng hoặc mặt, đây có thể là dấu hiệu của phản ứng dị ứng nghiêm trọng (sốc phản vệ), cần được cấp cứu ngay lập tức.
Khi có dấu hiệu nhiễm trùng: Nếu các vết mẩn đỏ có dấu hiệu viêm nhiễm như mưng mủ, đau đớn, hoặc lan rộng nhanh chóng, bạn cần gặp bác sĩ để điều trị nhiễm trùng.
Khi có triệu chứng khác đi kèm: Nếu nổi mề đay kèm theo các triệu chứng như sốt, mệt mỏi, hoặc đau khớp, đây có thể là dấu hiệu của bệnh lý nền nghiêm trọng hơn và cần được kiểm tra.
Khi các triệu chứng ảnh hưởng đến chất lượng sống: Nếu triệu chứng ngứa ngáy hoặc mất thẩm mỹ do mề đay ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, bác sĩ có thể cung cấp các phương pháp điều trị làm giảm sự khó chịu.

Chẩn đoán Nổi mề đay khắp người

Để chẩn đoán chính xác tình trạng nổi mề đay khắp người, bác sĩ sẽ thực hiện một số bước cơ bản sau đây.

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các vết mẩn đỏ trên da, hỏi về các triệu chứng kèm theo như ngứa ngáy, sưng tấy và tiền sử bệnh lý của bệnh nhân.
Xét nghiệm máu: Đôi khi, xét nghiệm máu có thể được yêu cầu để xác định nguyên nhân do dị ứng hoặc các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn khác như rối loạn miễn dịch hoặc nhiễm trùng.
Xét nghiệm dị ứng: Nếu nghi ngờ mề đay do dị ứng, bác sĩ có thể thực hiện các thử nghiệm dị ứng da (test dị ứng) để xác định chính xác tác nhân gây dị ứng.
Kiểm tra các bệnh lý nền: Trong trường hợp nghi ngờ mề đay là dấu hiệu của bệnh lý nền (ví dụ như bệnh gan, thận hay lupus), bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm chức năng gan, thận, hoặc các xét nghiệm khác để xác định nguyên nhân.
Thăm dò các yếu tố môi trường: Nếu bác sĩ nghi ngờ rằng yếu tố môi trường như ô nhiễm không khí hoặc hóa chất có thể là nguyên nhân, bệnh nhân sẽ được yêu cầu kiểm tra tình trạng tiếp xúc với các tác nhân này.

Cách phòng ngừa Nổi mề đay khắp người

Phòng ngừa là yếu tố quan trọng giúp hạn chế sự tái phát của mề đay. Dưới đây là một số biện pháp giúp bạn phòng ngừa tình trạng này hiệu quả.

Tránh xa các tác nhân gây dị ứng: Xác định và tránh các yếu tố có thể gây dị ứng như thực phẩm, thuốc, phấn hoa hoặc bụi bẩn. Nếu bạn biết mình dị ứng với một số loại thực phẩm hay thuốc, cần luôn mang theo thuốc chống dị ứng khi cần thiết.
Bảo vệ da khỏi môi trường ô nhiễm: Đảm bảo rằng bạn không tiếp xúc trực tiếp với khói bụi, hóa chất hoặc các chất ô nhiễm khác. Đặc biệt, khi ra ngoài, hãy sử dụng khẩu trang hoặc các biện pháp bảo vệ khác cho da.
Duy trì sức khỏe hệ miễn dịch: Ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và ngủ đủ giấc để duy trì một hệ miễn dịch khỏe mạnh, giúp cơ thể chống lại các phản ứng dị ứng.
Hạn chế căng thẳng: Quản lý căng thẳng qua việc thực hiện các bài tập thư giãn như yoga, thiền hoặc các hoạt động thể thao có thể giúp giảm nguy cơ mề đay liên quan đến stress.
Giữ vệ sinh cơ thể: Thường xuyên tắm rửa và làm sạch da sẽ giúp loại bỏ các chất bẩn và tác nhân gây kích ứng da. Sử dụng các sản phẩm vệ sinh nhẹ nhàng, không chứa hóa chất mạnh để bảo vệ da khỏi tổn thương.
Điều trị sớm các bệnh lý nền: Nếu bạn mắc các bệnh lý như viêm gan, suy thận, hay bệnh tự miễn, cần điều trị và theo dõi định kỳ để tránh các triệu chứng mề đay phát sinh.

Phương pháp điều trị Nổi mề đay khắp người

Để điều trị nổi mề đay khắp người, có thể áp dụng nhiều phương pháp khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Các phương pháp này bao gồm sử dụng thuốc, các biện pháp không dùng thuốc và điều trị bằng y học cổ truyền.

Điều trị bằng thuốc

Thuốc là phương pháp điều trị phổ biến khi triệu chứng nổi mề đay khắp người trở nên nghiêm trọng hoặc không thể kiểm soát bằng các biện pháp tự chăm sóc. Các loại thuốc được sử dụng bao gồm thuốc kháng histamine, corticosteroid và thuốc làm dịu da.

Thuốc kháng histamine: Đây là nhóm thuốc được sử dụng phổ biến nhất để điều trị mề đay, giúp giảm ngứa và làm dịu các phản ứng dị ứng. Một số loại thuốc kháng histamine thường được sử dụng bao gồm:
- Loratadine: Thuốc này giúp giảm các triệu chứng ngứa và mẩn đỏ trên da do dị ứng, đồng thời ít gây buồn ngủ.
- Cetirizine: Đây là một thuốc kháng histamine thế hệ mới, hiệu quả trong việc giảm ngứa và sưng tấy, có ít tác dụng phụ như buồn ngủ.
- Diphenhydramine: Thuốc này có tác dụng mạnh mẽ trong việc giảm ngứa, nhưng có thể gây buồn ngủ, vì vậy thường được khuyến nghị sử dụng vào ban đêm.
Corticosteroid: Nếu mề đay không giảm với thuốc kháng histamine, bác sĩ có thể chỉ định corticosteroid, giúp giảm viêm và ngứa. Một số thuốc corticosteroid thường dùng bao gồm:
- Prednisolone: Thuốc này giúp giảm các phản ứng viêm, tuy nhiên cần được sử dụng trong thời gian ngắn để tránh tác dụng phụ như suy giảm hệ miễn dịch.
- Hydrocortisone: Đây là loại corticosteroid nhẹ hơn, thường được dùng dưới dạng kem hoặc thuốc mỡ để bôi trực tiếp lên vùng da bị mề đay.
Thuốc điều trị dị ứng khác: Nếu mề đay là kết quả của một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định epinephrine (adrenaline), giúp làm giảm các phản ứng dị ứng mạnh và ngăn ngừa sốc phản vệ.

Điều trị không dùng thuốc

Ngoài việc sử dụng thuốc, có một số biện pháp không dùng thuốc cũng có thể giúp giảm bớt triệu chứng và làm dịu tình trạng mề đay.

Tắm nước ấm với bột yến mạch: Tắm với nước ấm có pha bột yến mạch là một cách đơn giản giúp làm dịu da bị ngứa và giảm sưng tấy do mề đay. Bột yến mạch có tính chất làm mềm da và giảm viêm.
Sử dụng kem dưỡng ẩm: Việc sử dụng kem dưỡng ẩm không chứa hương liệu hoặc chất gây kích ứng có thể giúp làm mềm da và giảm tình trạng khô ráp, ngứa ngáy.
Chườm lạnh: Áp dụng một túi chườm lạnh lên vùng da bị mề đay có thể giúp giảm ngứa và giảm sưng tấy hiệu quả.
Tránh gãi: Mặc dù ngứa là triệu chứng chính của mề đay, việc gãi có thể làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn và gây nhiễm trùng. Do đó, người bệnh nên tránh gãi và thay vào đó sử dụng các biện pháp làm dịu như tắm nước ấm hay sử dụng thuốc bôi.
Ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn uống cân đối, tránh các thực phẩm dễ gây dị ứng như hải sản, trứng, sữa… có thể giúp giảm nguy cơ nổi mề đay do dị ứng thực phẩm.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng cung cấp nhiều phương pháp điều trị nổi mề đay khắp người hiệu quả thông qua các bài thuốc thảo dược và phương pháp chữa bệnh tự nhiên.

Bài thuốc từ cây sài đất: Cây sài đất được coi là một trong những vị thuốc có tác dụng chữa trị mề đay rất hiệu quả. Cây sài đất có tác dụng giải độc, tiêu viêm, giảm ngứa và sưng tấy trên da. Người bệnh có thể sắc nước từ cây sài đất hoặc dùng dưới dạng thuốc bột để cải thiện triệu chứng.
Bài thuốc từ cam thảo: Cam thảo có tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc và làm dịu da, rất thích hợp cho người bị mề đay. Có thể dùng cam thảo kết hợp với các vị thuốc khác để sắc nước uống hoặc bôi lên vùng da bị mẩn đỏ.
Sử dụng nhân sâm: Nhân sâm có tác dụng bổ khí, tăng cường sức đề kháng và ổn định hệ miễn dịch, giúp giảm các triệu chứng ngứa ngáy do dị ứng. Nhân sâm có thể được sử dụng như một vị thuốc bổ sung trong các bài thuốc điều trị mề đay.
Bài thuốc từ lá trà xanh: Trà xanh có đặc tính chống viêm, kháng khuẩn, giúp làm dịu da, giảm ngứa và sưng tấy. Nước trà xanh có thể được sử dụng để rửa vùng da bị mề đay hoặc dùng để tắm.
Châm cứu và xoa bóp: Ngoài các bài thuốc thảo dược, phương pháp châm cứu và xoa bóp trong y học cổ truyền cũng có thể giúp kích thích lưu thông khí huyết, giảm căng thẳng và giảm ngứa ngáy, giúp cơ thể nhanh chóng phục hồi.

Nổi mề đay khắp người là một triệu chứng phổ biến, có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc điều trị kịp thời và phù hợp sẽ giúp giảm bớt tình trạng này và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm. Các phương pháp điều trị từ thuốc Tây, biện pháp tự nhiên cho đến y học cổ truyền đều có thể áp dụng tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ của triệu chứng.