Nguyên nhân, Triệu chứng và Cách Điều Trị Thoát Vị Đĩa Đệm Đốt Sống Cổ

Thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ là một tình trạng nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến cột sống cổ, gây đau đớn và hạn chế vận động. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích về triệu chứng, nguyên nhân và các giải pháp điều trị hiệu quả để cải thiện chất lượng cuộc sống.

Thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ là gì?

Thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ là một rối loạn xảy ra khi phần nhân nhầy bên trong đĩa đệm cột sống cổ thoát ra khỏi vòng xơ bao bọc bên ngoài, chèn ép vào các dây thần kinh và tủy sống xung quanh. Tình trạng này gây đau cổ, cứng khớp và có thể lan xuống cánh tay, gây tê hoặc yếu cơ.

Theo y học hiện đại, thoát vị đĩa đệm được chia thành nhiều loại dựa trên vị trí và mức độ tổn thương. Các dạng phổ biến bao gồm thoát vị trung tâm (ảnh hưởng trực tiếp đến tủy sống), thoát vị cạnh bên (chèn ép dây thần kinh cột sống) và thoát vị phía sau (gây đau lan rộng).

Trong y học cổ truyền, thoát vị đĩa đệm được giải thích qua lý thuyết về khí huyết ứ trệ và sự suy giảm chức năng thận. Các phương pháp điều trị tập trung vào việc lưu thông khí huyết và cải thiện sức mạnh cơ xương khớp.

Triệu chứng của thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ

Triệu chứng của thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ có thể biểu hiện khác nhau tùy thuộc vào mức độ và vị trí tổn thương.

Người bệnh thường cảm thấy đau nhói hoặc âm ỉ ở vùng cổ, cơn đau có thể lan xuống vai và cánh tay, gây khó chịu và hạn chế vận động. Tình trạng đau tăng lên khi cử động cổ hoặc ngồi lâu ở một tư thế.

Ngoài ra, thoát vị đĩa đệm còn gây tê bì, ngứa ran hoặc cảm giác như kim châm dọc theo cánh tay và các ngón tay. Ở những trường hợp nặng, người bệnh có thể bị yếu cơ, làm giảm khả năng nâng hoặc cầm nắm vật dụng.

Trong một số trường hợp, thoát vị đĩa đệm gây chèn ép dây thần kinh tủy sống, dẫn đến tình trạng mất thăng bằng, khó kiểm soát cử động và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Triệu chứng này đặc biệt cần được theo dõi và điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ

Thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, từ tổn thương cột sống đến các yếu tố lối sống không lành mạnh. Dưới đây là các nguyên nhân chính được ghi nhận:

• Lão hóa tự nhiên: Quá trình lão hóa khiến đĩa đệm mất đi sự đàn hồi và độ chắc chắn, dễ dẫn đến thoái hóa và thoát vị.
• Chấn thương cột sống cổ: Các tai nạn hoặc va đập mạnh vào vùng cổ có thể làm tổn thương cấu trúc đĩa đệm, gây thoát vị.
• Thói quen sinh hoạt sai tư thế: Ngồi làm việc lâu, cúi đầu quá mức hoặc tư thế ngủ không đúng có thể tạo áp lực lớn lên cột sống cổ, làm tăng nguy cơ thoát vị.
• Căng thẳng cơ vùng cổ: Thường xuyên mang vác vật nặng hoặc làm việc trong môi trường đòi hỏi sự gắng sức kéo dài có thể gây áp lực lớn lên đĩa đệm.
• Bệnh lý nền: Một số bệnh lý như viêm khớp, thoái hóa cột sống hoặc loãng xương làm suy yếu cấu trúc cột sống, tạo điều kiện cho thoát vị xảy ra.

Đối tượng dễ mắc thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ

Thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ không chỉ xuất hiện ở một nhóm tuổi nhất định mà có thể xảy ra ở nhiều đối tượng khác nhau. Tuy nhiên, một số nhóm có nguy cơ cao hơn do các yếu tố đặc thù:

• Người làm việc văn phòng: Thói quen ngồi lâu, ít vận động và tư thế làm việc không đúng khiến nhân viên văn phòng trở thành nhóm có nguy cơ cao.
• Người lao động nặng: Những người thường xuyên mang vác nặng hoặc làm việc tay chân đòi hỏi nhiều sức lực vùng cổ và vai rất dễ bị thoát vị.
• Người chơi thể thao quá mức: Việc tập luyện cường độ cao mà không tuân thủ kỹ thuật hoặc không khởi động kỹ càng có thể gây chấn thương đĩa đệm.
• Người có tiền sử bệnh lý cột sống: Những ai từng mắc các bệnh như thoái hóa khớp, viêm cột sống thường dễ phát triển tình trạng thoát vị đĩa đệm hơn.
• Người cao tuổi: Sự lão hóa tự nhiên ở độ tuổi trung niên và người lớn tuổi làm giảm chất lượng đĩa đệm, tăng nguy cơ tổn thương.
• Người thừa cân béo phì: Trọng lượng cơ thể lớn gây áp lực liên tục lên cột sống, làm suy yếu đĩa đệm và dễ gây thoát vị.

Biến chứng nguy hiểm của thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ

Nếu không được điều trị kịp thời, thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Các biến chứng thường gặp bao gồm:

• Chèn ép tủy sống: Khi đĩa đệm bị thoát vị, phần nhân nhầy có thể đè nén lên tủy sống, gây đau nhức, giảm khả năng vận động và có nguy cơ dẫn đến liệt.
• Hội chứng rễ thần kinh: Biến chứng này gây tê bì, yếu cơ hoặc mất cảm giác tại vùng cánh tay và bàn tay, làm giảm khả năng lao động và sinh hoạt hàng ngày.
• Rối loạn thần kinh thực vật: Tình trạng chèn ép các dây thần kinh cột sống cổ có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh thực vật, gây rối loạn nhịp tim, khó thở hoặc chóng mặt.
• Thoái hóa cột sống nặng hơn: Nếu thoát vị kéo dài, vùng cột sống cổ có thể bị thoái hóa nhanh chóng, dẫn đến đau mãn tính và làm giảm khả năng vận động cổ.
• Biến dạng cột sống: Tình trạng thoát vị lâu ngày có thể khiến cột sống cổ bị biến dạng, gây lệch tư thế và ảnh hưởng đến thẩm mỹ cũng như sức khỏe toàn thân.

Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ

Việc chẩn đoán thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ đòi hỏi sự kết hợp giữa thăm khám lâm sàng và các phương pháp cận lâm sàng nhằm xác định chính xác mức độ tổn thương. Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ thường kiểm tra vùng cổ, quan sát khả năng vận động và tìm kiếm các dấu hiệu bất thường như đau, tê bì hoặc yếu cơ ở vùng vai và cánh tay.
• Xét nghiệm hình ảnh: Chụp X-quang hoặc cộng hưởng từ là các phương pháp giúp quan sát chi tiết cấu trúc cột sống cổ, xác định vị trí và mức độ thoát vị của đĩa đệm.
• Điện cơ đồ: Phương pháp này giúp kiểm tra hoạt động của các dây thần kinh và cơ bắp, từ đó xác định liệu thoát vị đĩa đệm có gây chèn ép dây thần kinh hay không.
• Khám chuyên khoa thần kinh: Đối với các trường hợp nghi ngờ biến chứng chèn ép tủy sống hoặc rối loạn thần kinh, bác sĩ chuyên khoa có thể tiến hành thêm các kiểm tra chuyên sâu.
• Hỏi tiền sử bệnh: Việc tìm hiểu tiền sử chấn thương cột sống, thói quen sinh hoạt và các bệnh lý nền giúp hỗ trợ chẩn đoán chính xác và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ

Thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ nếu không được phát hiện và điều trị sớm có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, bạn nên đến gặp bác sĩ ngay khi xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Đau dai dẳng không giảm: Cơn đau kéo dài ở vùng cổ, vai hoặc cánh tay không thuyên giảm dù đã nghỉ ngơi hoặc sử dụng các biện pháp giảm đau thông thường.
• Tê bì và yếu cơ: Tình trạng tê hoặc mất cảm giác ở cánh tay, bàn tay kèm theo yếu cơ, làm ảnh hưởng đến việc cầm nắm hoặc vận động.
• Hạn chế vận động cổ: Cổ bị cứng hoặc khó xoay, nghiêng trong các hoạt động hàng ngày, kèm theo cảm giác đau hoặc khó chịu.
• Rối loạn thần kinh: Xuất hiện các triệu chứng như chóng mặt, đau đầu, hoa mắt, hoặc rối loạn cảm giác ở vùng cổ và vai gáy.
• Mất kiểm soát vận động: Các biểu hiện nghiêm trọng hơn như khó giữ thăng bằng hoặc mất kiểm soát các động tác ở tay và chân cần được can thiệp y tế ngay lập tức.

Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ

Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ đòi hỏi sự duy trì thói quen lành mạnh và chăm sóc cột sống đúng cách. Dưới đây là những biện pháp hiệu quả giúp giảm nguy cơ mắc bệnh:

• Duy trì tư thế đúng: Luôn giữ cổ thẳng khi ngồi làm việc, học tập hoặc lái xe, tránh cúi đầu quá lâu gây áp lực lên cột sống cổ.
• Tăng cường vận động: Thực hiện các bài tập giãn cơ cổ và vai gáy thường xuyên để cải thiện sức mạnh cơ bắp và giảm áp lực cho đĩa đệm.
• Chọn giường và gối phù hợp: Sử dụng gối có độ cao vừa phải và nệm chắc chắn để hỗ trợ tốt cho cột sống trong khi ngủ.
• Hạn chế mang vác nặng: Tránh nâng các vật nặng quá sức hoặc mang balo, túi xách không đều trên vai gây lệch tư thế.
• Kiểm soát cân nặng: Duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý để giảm tải áp lực lên cột sống và các đĩa đệm.
• Ăn uống lành mạnh: Bổ sung thực phẩm giàu canxi, vitamin D và các dưỡng chất tốt cho xương khớp như cá, trứng, rau xanh, giúp duy trì sức khỏe cột sống.
• Điều chỉnh thói quen sinh hoạt: Tránh ngồi hoặc đứng quá lâu trong cùng một tư thế. Nên thay đổi tư thế thường xuyên và nghỉ ngơi hợp lý để giảm mệt mỏi cho vùng cổ.

Phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ

Điều trị thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ nhằm giảm triệu chứng, cải thiện vận động và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp được chia thành điều trị nội khoa, Đông y và can thiệp phẫu thuật, tùy vào tình trạng của từng bệnh nhân.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y được sử dụng phổ biến để giảm đau, chống viêm và hỗ trợ phục hồi tổn thương do thoát vị đĩa đệm gây ra. Mỗi nhóm thuốc có tác dụng riêng trong việc kiểm soát triệu chứng.

• Thuốc giảm đau: Paracetamol là một trong những loại thuốc phổ biến, có tác dụng giảm đau nhanh mà ít gây tác dụng phụ khi dùng đúng liều.
• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Ibuprofen hoặc Diclofenac thường được chỉ định để giảm viêm và đau ở vùng thoát vị.
• Thuốc giãn cơ: Mydocalm được dùng để làm giảm tình trạng co cứng cơ ở cổ, giúp bệnh nhân dễ dàng vận động hơn.
• Thuốc corticosteroid: Prednisolone được sử dụng trong các trường hợp viêm nghiêm trọng để giảm nhanh sưng và đau.

Điều trị bằng phương pháp Đông y

Đông y chú trọng cân bằng cơ thể, tăng cường khí huyết lưu thông để làm giảm các triệu chứng thoát vị đĩa đệm. Những phương pháp này được đánh giá cao nhờ tính an toàn và ít tác dụng phụ.

• Châm cứu: Phương pháp này kích thích huyệt vị, giúp giảm đau và thư giãn cơ vùng cổ, vai. Châm cứu cũng cải thiện tuần hoàn máu tại vị trí tổn thương.
• Xoa bóp và bấm huyệt: Kỹ thuật này hỗ trợ giảm đau, tăng cường lưu thông khí huyết và cải thiện sự linh hoạt của cột sống cổ.
• Dùng thảo dược: Các bài thuốc như “Độc hoạt tang ký sinh” hoặc “Quyên tý thang” được dùng để giảm đau, kháng viêm và bổ thận nhằm tăng sức mạnh cho cơ xương khớp.

Vật lý trị liệu và tập luyện

Vật lý trị liệu kết hợp với các bài tập nhẹ nhàng là phương pháp hỗ trợ hiệu quả trong điều trị thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ. Các kỹ thuật giúp giảm đau, cải thiện khả năng vận động và tăng cường cơ bắp.

• Liệu pháp nhiệt: Sử dụng nhiệt nóng hoặc lạnh để giảm viêm và làm dịu các cơn đau vùng cổ.
• Kéo giãn cột sống: Phương pháp này làm giảm áp lực lên đĩa đệm, tạo điều kiện cho nhân nhầy quay trở lại vị trí ban đầu.
• Bài tập tăng cường cơ: Các bài tập như xoay cổ, nghiêng cổ nhẹ nhàng giúp cải thiện độ linh hoạt và sức mạnh cơ ở vùng cổ.

Can thiệp phẫu thuật

Phẫu thuật chỉ được chỉ định trong các trường hợp thoát vị nặng, gây chèn ép tủy sống hoặc khi các phương pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả.

• Phẫu thuật vi phẫu: Kỹ thuật này giúp loại bỏ phần đĩa đệm bị thoát vị mà không làm tổn thương đến các mô lành xung quanh.
• Phẫu thuật thay đĩa đệm: Áp dụng khi đĩa đệm bị hư hỏng hoàn toàn, bác sĩ sẽ thay thế bằng một đĩa đệm nhân tạo để phục hồi chức năng cột sống.

Điều trị thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ cần được cá nhân hóa dựa trên mức độ bệnh và tình trạng sức khỏe của từng người. Phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân và bác sĩ sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, cải thiện chất lượng cuộc sống.