Viêm Họng Dị Ứng: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị

Việt Nam VCEP 10:39 AM , 11/03/2025

Đánh giá bài viết

Đánh giá

Viêm họng dị ứng là tình trạng viêm nhiễm ở họng do phản ứng quá mức của cơ thể với các yếu tố gây dị ứng như bụi bẩn, phấn hoa, nấm mốc hay lông động vật. Triệu chứng của bệnh thường khiến người bệnh cảm thấy đau rát họng, ho, ngứa ngáy và khó nuốt. Các yếu tố kích thích dị ứng này có thể xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp, làm tăng cường đáp ứng miễn dịch và gây viêm sưng tại khu vực họng. Người mắc phải vấn đề này đôi khi còn phải đối mặt với những cơn ho kéo dài, khó chịu trong cổ họng và cảm giác ngứa ngáy. Các phương pháp điều trị hiệu quả sẽ tập trung vào việc giảm thiểu phản ứng dị ứng và làm dịu cơn viêm.

Định nghĩa viêm họng dị ứng

Viêm họng dị ứng là một tình trạng viêm nhiễm tại vùng họng do cơ thể phản ứng quá mức với các tác nhân gây dị ứng. Khi các yếu tố như phấn hoa, bụi bẩn, hoặc các hạt nhỏ từ môi trường xâm nhập vào đường hô hấp, cơ thể sẽ sản sinh ra các chất gây viêm như histamine, làm cho niêm mạc họng bị sưng tấy và dẫn đến cảm giác đau rát, ngứa ngáy, và khó nuốt. Viêm họng dị ứng không phải là bệnh truyền nhiễm, nhưng có thể gây ra nhiều khó chịu cho người bệnh, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Triệu chứng thường gặp là ho khan, ngứa họng, và cảm giác vướng víu trong cổ.

Nguyên nhân gây viêm họng dị ứng

Viêm họng dị ứng có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Những nguyên nhân này có thể chia thành hai nhóm chính: nguyên nhân do bệnh lý và nguyên nhân không do bệnh lý.

Nguyên nhân do bệnh lý

Viêm mũi dị ứng: Đây là nguyên nhân phổ biến khi cơ thể phản ứng mạnh với các tác nhân gây dị ứng, như phấn hoa, bụi bẩn hoặc lông động vật. Viêm mũi dị ứng làm tăng sản sinh chất nhầy, có thể chảy xuống cổ họng, gây viêm họng.
Hen suyễn dị ứng: Người bị hen suyễn thường có các phản ứng dị ứng mạnh mẽ với môi trường xung quanh. Điều này có thể gây ra những cơn ho dai dẳng, thở khò khè và viêm họng.
Viêm amidan mãn tính: Viêm amidan kéo dài có thể làm họng bị viêm, tạo điều kiện thuận lợi cho các phản ứng dị ứng phát triển, đặc biệt khi có sự tác động của các yếu tố dị ứng từ môi trường.

Nguyên nhân không do bệnh lý

Tác nhân môi trường: Các yếu tố như bụi bẩn, khói thuốc lá, hoặc ô nhiễm không khí có thể kích thích niêm mạc họng, gây ra phản ứng dị ứng. Những người sống trong môi trường ô nhiễm hoặc có tiếp xúc lâu dài với các chất gây ô nhiễm có nguy cơ cao bị viêm họng dị ứng.
Thực phẩm gây dị ứng: Một số thực phẩm như hải sản, sữa, đậu phộng, hoặc các sản phẩm có chứa gluten có thể gây ra phản ứng dị ứng tại vùng họng. Khi các thực phẩm này được cơ thể nhận diện là tác nhân gây hại, chúng có thể gây ra viêm họng và các triệu chứng khó chịu khác.
Sự thay đổi thời tiết: Thời tiết lạnh hoặc khô có thể làm giảm độ ẩm trong không khí, gây kích ứng họng và làm tăng các triệu chứng dị ứng. Thay đổi đột ngột nhiệt độ hoặc độ ẩm cũng có thể làm cơ thể phản ứng bằng cách gây viêm họng.

Biểu hiện của viêm họng dị ứng

Viêm họng dị ứng có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Các biểu hiện này có thể thay đổi tùy theo mức độ phản ứng của cơ thể đối với các tác nhân gây dị ứng.

Đau rát họng: Đây là triệu chứng chính của viêm họng dị ứng, khiến người bệnh cảm thấy cổ họng bị đau, khô, và khó chịu. Cảm giác này thường rõ ràng hơn vào buổi sáng sớm hoặc sau khi ngủ dậy.
Ngứa họng: Người bệnh có thể cảm thấy ngứa ngáy trong họng, đặc biệt là khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, bụi bẩn.
Ho khan: Ho là phản ứng tự nhiên của cơ thể để làm sạch cổ họng khỏi các tác nhân gây kích ứng. Ho khan thường kéo dài và không có đờm.
Khó nuốt: Viêm họng khiến niêm mạc cổ họng bị sưng tấy, làm cho việc nuốt thức ăn và nước trở nên khó khăn.
Chảy nước mũi: Khi viêm mũi dị ứng là nguyên nhân gây viêm họng, người bệnh có thể có các triệu chứng như nước mũi chảy liên tục, đặc biệt là khi ở gần các tác nhân dị ứng.
Mệt mỏi: Viêm họng dị ứng có thể làm người bệnh cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng do hệ miễn dịch phải hoạt động mạnh để chống lại các tác nhân gây dị ứng.

Biến chứng của viêm họng dị ứng

Nếu không được điều trị đúng cách, viêm họng dị ứng có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của người bệnh.

Nhiễm trùng đường hô hấp: Viêm họng dị ứng kéo dài có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây viêm nhiễm thứ phát, như viêm amidan, viêm phế quản hoặc viêm phổi.
Tăng cường triệu chứng hen suyễn: Đối với những người mắc bệnh hen suyễn, viêm họng dị ứng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh, khiến tình trạng hen suyễn khó kiểm soát hơn.
Suy giảm chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng của viêm họng dị ứng có thể kéo dài, làm giảm khả năng làm việc, học tập và sinh hoạt của người bệnh. Cảm giác đau rát, khó chịu sẽ ảnh hưởng đến sự tập trung và năng suất công việc.
Nhiễm trùng tai: Viêm họng dị ứng có thể dẫn đến viêm tai giữa, đặc biệt là ở trẻ em. Việc tích tụ dịch trong họng và mũi có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tai, gây đau tai và ảnh hưởng đến thính lực.
Chronic ho (ho mãn tính): Nếu triệu chứng ho không được điều trị đúng cách, người bệnh có thể gặp phải tình trạng ho mãn tính, kéo dài trong nhiều tháng, gây cản trở đến cuộc sống hàng ngày và khả năng giao tiếp.

Đối tượng có nguy cơ cao

Viêm họng dị ứng có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao mắc phải tình trạng này hơn. Các yếu tố liên quan đến lối sống, môi trường sống và tình trạng sức khỏe có thể làm tăng nguy cơ bị viêm họng dị ứng.

Người có tiền sử dị ứng: Những người đã có tiền sử mắc các bệnh dị ứng như viêm mũi dị ứng, hen suyễn, hoặc viêm da cơ địa sẽ có nguy cơ cao bị viêm họng dị ứng. Cơ thể của họ có xu hướng phản ứng mạnh mẽ với các tác nhân gây dị ứng từ môi trường.
Người sống trong môi trường ô nhiễm: Môi trường sống ô nhiễm, nhiều bụi bẩn, khói thuốc hay các hóa chất trong không khí có thể kích thích đường hô hấp và gây ra các phản ứng dị ứng, làm tăng nguy cơ viêm họng dị ứng.
Người tiếp xúc nhiều với các yếu tố dị ứng: Những người làm việc trong môi trường có nhiều phấn hoa, bụi bẩn hoặc lông động vật như công nhân xây dựng, nông dân, hay người nuôi thú cưng dễ bị dị ứng và mắc phải tình trạng này.
Trẻ em và người cao tuổi: Trẻ em có hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện, dễ bị tác động bởi các yếu tố dị ứng trong khi người cao tuổi thường có hệ miễn dịch suy yếu, khiến họ dễ bị viêm họng dị ứng hơn.
Người có các bệnh lý nền: Những người có các bệnh lý như viêm mũi dị ứng, hen suyễn hay các bệnh lý về hô hấp có thể dễ dàng bị viêm họng dị ứng do cơ thể đã có sự nhạy cảm cao với các tác nhân gây dị ứng.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Viêm họng dị ứng có thể được điều trị tại nhà nếu triệu chứng nhẹ và không kéo dài. Tuy nhiên, có những trường hợp người bệnh cần phải tham khảo ý kiến bác sĩ ngay lập tức để tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Triệu chứng kéo dài và không cải thiện: Nếu triệu chứng đau họng, ho khan và ngứa kéo dài quá một tuần mà không cải thiện, người bệnh nên gặp bác sĩ để được kiểm tra và điều trị kịp thời.
Khó thở hoặc thở khò khè: Nếu viêm họng dị ứng kèm theo khó thở, thở khò khè hoặc cảm giác ngực bị siết chặt, đây có thể là dấu hiệu của hen suyễn hoặc một vấn đề nghiêm trọng hơn cần được can thiệp y tế.
Sốt cao: Sốt là dấu hiệu của nhiễm trùng, nếu người bệnh bị sốt cao cùng với các triệu chứng viêm họng dị ứng, cần gặp bác sĩ để loại trừ các nguyên nhân nhiễm trùng khác như viêm họng do vi khuẩn hoặc viêm amidan.
Đau họng dữ dội, khó nuốt hoặc nổi hạch: Đau họng nghiêm trọng và cảm giác khó nuốt có thể là dấu hiệu của một tình trạng viêm họng nặng hoặc viêm amidan, khi có sự xuất hiện của các hạch lympho nổi lên cần phải đi khám bác sĩ.
Khó khăn trong việc nuốt hoặc nói: Nếu tình trạng viêm họng dị ứng làm khó khăn trong việc nuốt hoặc nói, người bệnh cần được khám để đánh giá mức độ nghiêm trọng và tìm phương pháp điều trị thích hợp.

Chẩn đoán viêm họng dị ứng

Để xác định đúng nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, bác sĩ sẽ tiến hành các bước chẩn đoán sau:

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng sức khỏe tổng quát của người bệnh, bao gồm việc hỏi về triệu chứng, tiền sử bệnh lý, các yếu tố dị ứng trong gia đình và môi trường sống. Việc quan sát cổ họng và vùng hầu họng giúp bác sĩ nhận diện tình trạng viêm.
Xét nghiệm dị ứng: Để xác định các tác nhân gây dị ứng, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh làm các xét nghiệm dị ứng như xét nghiệm da hoặc xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ phản ứng của cơ thể đối với các chất gây dị ứng phổ biến.
Chụp X-quang (nếu cần thiết): Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang để kiểm tra tình trạng của đường hô hấp trên và loại trừ các vấn đề nghiêm trọng khác như nhiễm trùng phổi hoặc viêm amidan.
Thử nghiệm chức năng phổi: Nếu có dấu hiệu của bệnh hen suyễn hoặc các vấn đề hô hấp khác, bác sĩ có thể yêu cầu làm các xét nghiệm chức năng phổi để đánh giá tình trạng sức khỏe hô hấp của người bệnh.

Cách phòng ngừa viêm họng dị ứng

Dù không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ bị viêm họng dị ứng, nhưng việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa có thể giúp giảm bớt các triệu chứng và ngăn ngừa tái phát bệnh.

Tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng: Cách hiệu quả nhất để phòng ngừa viêm họng dị ứng là hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, bụi bẩn, lông động vật và các chất gây kích ứng trong môi trường sống. Đảm bảo giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát.
Sử dụng máy lọc không khí: Lắp đặt máy lọc không khí trong nhà giúp giảm lượng bụi và các tác nhân dị ứng trong không khí. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người sống trong môi trường ô nhiễm hoặc có tiền sử dị ứng.
Vệ sinh cá nhân thường xuyên: Giữ vệ sinh cơ thể và môi trường xung quanh là một biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả trong việc phòng ngừa dị ứng. Đặc biệt, cần rửa tay và thay quần áo sau khi tiếp xúc với các tác nhân có thể gây dị ứng.
Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột: Việc thay đổi nhiệt độ hoặc độ ẩm môi trường đột ngột có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Đảm bảo giữ ấm cơ thể khi ra ngoài vào mùa đông và tránh các khu vực có điều hòa nhiệt độ quá lạnh hoặc quá nóng.
Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Một chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các yếu tố dị ứng tốt hơn. Hạn chế ăn các thực phẩm có thể gây dị ứng, như hải sản hoặc các loại thực phẩm có thể kích thích phản ứng dị ứng ở từng cá nhân.
Sử dụng thuốc phòng ngừa theo chỉ định của bác sĩ: Nếu bạn có tiền sử dị ứng, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng các loại thuốc phòng ngừa, như thuốc kháng histamine hoặc thuốc xịt mũi để ngăn ngừa các triệu chứng viêm họng dị ứng.

Các biện pháp phòng ngừa và điều trị sớm sẽ giúp giảm thiểu mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng tiềm ẩn liên quan đến viêm họng dị ứng.

Phương pháp điều trị viêm họng dị ứng

Việc điều trị viêm họng dị ứng cần phải tùy thuộc vào mức độ và nguyên nhân gây bệnh. Các phương pháp điều trị bao gồm dùng thuốc Tây y, các biện pháp không dùng thuốc và ứng dụng y học cổ truyền. Cùng tìm hiểu chi tiết từng phương pháp điều trị dưới đây.

Điều trị bằng thuốc

Việc sử dụng thuốc là phương pháp phổ biến để kiểm soát các triệu chứng viêm họng dị ứng, đặc biệt khi bệnh có dấu hiệu nghiêm trọng hoặc kéo dài. Các loại thuốc có thể giúp giảm viêm, giảm các phản ứng dị ứng và làm dịu cổ họng.

Thuốc kháng histamine: Đây là nhóm thuốc chủ yếu được sử dụng để giảm các triệu chứng dị ứng như ngứa họng, chảy nước mũi và ho. Các loại thuốc kháng histamine không gây buồn ngủ bao gồm Loratadine (Claritin) và Cetirizine (Zyrtec), có thể giúp kiểm soát các triệu chứng mà không làm người bệnh cảm thấy mệt mỏi. Những thuốc này hoạt động bằng cách ức chế histamine, một chất gây phản ứng dị ứng trong cơ thể.
Thuốc xịt mũi: Thuốc xịt mũi chứa Fluticasone (Flonase) hoặc Budesonide có tác dụng giảm viêm ở niêm mạc mũi và họng. Khi dùng, thuốc giúp giảm tình trạng ngạt mũi và ngứa họng do dị ứng.
Thuốc giảm đau và hạ sốt: Thuốc Paracetamol hoặc Ibuprofen có thể được sử dụng để làm dịu cơn đau rát họng và giảm các triệu chứng khó chịu khác. Những loại thuốc này giúp hạ sốt và giảm viêm, mang lại cảm giác dễ chịu cho người bệnh.
Thuốc long đờm: Nếu viêm họng dị ứng gây ho kéo dài và tích tụ đờm, thuốc Ambroxol hoặc Bromhexine có thể giúp làm loãng đờm và giúp người bệnh dễ dàng khạc ra đờm hơn.

Các loại thuốc này sẽ giúp kiểm soát các triệu chứng của viêm họng dị ứng, nhưng người bệnh cần tuân thủ đúng liều lượng và chỉ định của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

Điều trị không dùng thuốc

Bên cạnh việc dùng thuốc, các biện pháp không dùng thuốc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị viêm họng dị ứng và giảm thiểu triệu chứng.

Rửa mũi và họng: Rửa mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý giúp loại bỏ bụi bẩn, phấn hoa và các tác nhân dị ứng khác ra khỏi đường hô hấp. Ngoài ra, việc súc họng bằng nước muối ấm cũng có thể giúp giảm viêm và làm dịu cơn đau họng.
Sử dụng máy tạo độ ẩm: Khi không khí quá khô, sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng có thể giúp làm dịu cổ họng và giảm triệu chứng khô họng. Điều này đặc biệt có ích khi viêm họng dị ứng xảy ra trong điều kiện thời tiết lạnh hoặc khô.
Uống nước ấm và mật ong: Mật ong có tác dụng làm dịu cổ họng, giảm viêm và giúp giảm ho. Uống một cốc nước ấm pha mật ong có thể giúp làm dịu các triệu chứng viêm họng dị ứng. Ngoài ra, việc uống đủ nước trong ngày cũng giúp làm loãng chất nhầy, giúp họng bớt khô và dễ chịu hơn.
Nghỉ ngơi và giảm căng thẳng: Căng thẳng và mệt mỏi có thể làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể, khiến cơ thể dễ bị tác động bởi các yếu tố gây dị ứng. Nghỉ ngơi đầy đủ và duy trì một lối sống lành mạnh sẽ giúp cơ thể chống lại các yếu tố gây bệnh hiệu quả hơn.

Các biện pháp này giúp hỗ trợ điều trị và giảm triệu chứng viêm họng dị ứng, tuy nhiên chúng không thay thế việc sử dụng thuốc khi cần thiết.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền có nhiều phương pháp điều trị viêm họng dị ứng bằng cách sử dụng các thảo dược tự nhiên. Những phương pháp này giúp cải thiện chức năng miễn dịch, giảm viêm và làm dịu các triệu chứng khó chịu.

Sử dụng các thảo dược như cam thảo, quất, húng chanh: Trong y học cổ truyền, các loại thảo dược như cam thảo ( Glycyrrhiza uralensis), quất (Citrus reticulata), và húng chanh (Mentha haplocalyx) thường được dùng để giảm ho và làm dịu cổ họng. Cam thảo có tính kháng viêm và làm mềm họng, trong khi quất giúp làm giảm đờm và húng chanh có tác dụng giải cảm.
Châm cứu và xoa bóp: Châm cứu là một phương pháp y học cổ truyền có thể giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm viêm. Một số huyệt đạo được châm cứu có thể giúp giảm cảm giác ngứa và đau rát họng. Xoa bóp nhẹ nhàng khu vực cổ họng và các điểm huyệt trên cơ thể cũng giúp thư giãn và giảm viêm.
Sắc thuốc thảo dược: Trong y học cổ truyền, các bài thuốc sắc từ các loại thảo dược như đinh lăng, sâm Ngọc Linh, hoặc bạch quả có thể được sử dụng để làm dịu cổ họng, tăng cường sức đề kháng và điều trị các triệu chứng dị ứng. Những thảo dược này giúp bổ sung năng lượng, tăng cường chức năng của hệ hô hấp và giảm cảm giác ngứa ngáy trong họng.

Y học cổ truyền thường tập trung vào việc điều chỉnh toàn bộ cơ thể, giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và cải thiện khả năng phòng ngừa dị ứng lâu dài.

Với các phương pháp điều trị này, người bệnh có thể giảm bớt các triệu chứng của viêm họng dị ứng và nâng cao chất lượng sống. Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp mang lại hiệu quả cao nhất.