Bé bị viêm loét miệng họng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bé bị viêm loét miệng họng có thể khiến trẻ đau đớn, quấy khóc, biếng ăn và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Đây là tình trạng phổ biến ở trẻ nhỏ do virus, vi khuẩn hoặc tổn thương niêm mạc miệng. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị sẽ giúp bố mẹ chăm sóc bé đúng cách, giúp bé nhanh khỏi bệnh và phòng ngừa tái phát. Bài viết dưới đây cung cấp thông tin chi tiết để cha mẹ có thể nhận biết và xử lý hiệu quả tình trạng này.

Viêm loét miệng họng ở bé là gì và có những loại nào?

Viêm loét miệng họng là tình trạng tổn thương niêm mạc miệng, lưỡi, lợi hoặc vùng hầu họng gây đau rát, khó chịu. Bệnh có thể do virus, vi khuẩn hoặc yếu tố kích thích như thực phẩm cay nóng, nhiệt miệng.

Tình trạng này thường gặp ở trẻ nhỏ với nhiều mức độ khác nhau. Có thể chia thành các dạng phổ biến như:

• Viêm loét do virus: Gồm bệnh tay chân miệng, viêm họng herpangina do virus Coxsackie, herpes miệng do virus herpes simplex.
• Viêm loét do vi khuẩn: Hay gặp ở trẻ bị viêm họng do liên cầu khuẩn, nhiễm khuẩn miệng do vệ sinh kém.
• Viêm loét do nấm: Thường do nấm Candida gây ra, nhất là ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ dùng kháng sinh kéo dài.
• Loét miệng tái phát: Hay gặp ở trẻ có cơ địa nhiệt miệng, thiếu vi chất như sắt, kẽm, vitamin B.
• Viêm loét do tổn thương cơ học: Xảy ra khi trẻ cắn phải niêm mạc miệng, ăn đồ cứng gây xước hoặc bị kích ứng từ thực phẩm cay nóng.

Dấu hiệu nhận biết viêm loét miệng họng ở trẻ

Trẻ bị viêm loét miệng họng thường quấy khóc, biếng ăn và khó chịu. Bố mẹ có thể nhận biết qua các triệu chứng sau:

• Loét niêm mạc miệng: Xuất hiện vết loét nhỏ, đỏ viền, trắng ở giữa, thường gặp trên lợi, lưỡi, má trong.
• Đau rát họng: Trẻ hay nuốt nước bọt khó khăn, than đau miệng hoặc họng khi ăn uống.
• Chảy nước dãi nhiều: Do đau rát, trẻ thường tiết nước bọt nhiều hơn bình thường.
• Sốt: Một số trường hợp sốt nhẹ đến cao, nhất là khi nguyên nhân do virus hoặc vi khuẩn.
• Hơi thở có mùi hôi: Thường gặp khi viêm loét kéo dài hoặc do vi khuẩn phát triển trong khoang miệng.
• Sưng đỏ lợi hoặc amidan: Lợi có thể viêm tấy, amidan sưng đỏ nếu bệnh lan rộng đến vùng họng.
• Chán ăn, quấy khóc: Do đau miệng nên trẻ lười ăn, cáu gắt, thậm chí bỏ bú đối với trẻ nhỏ.

Nhận biết sớm các dấu hiệu giúp bố mẹ có biện pháp chăm sóc kịp thời, giúp bé nhanh chóng hồi phục và tránh biến chứng.

Vì sao bé bị viêm loét miệng họng?

Viêm loét miệng họng ở trẻ có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ nhiễm trùng đến các yếu tố kích thích từ môi trường và chế độ ăn uống. Hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp bố mẹ có biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

• Nhiễm virus
  • Các loại virus như Coxsackie, herpes simplex có thể gây viêm loét miệng họng, tạo ra những vết loét đau rát.
  • Bệnh tay chân miệng cũng là một nguyên nhân phổ biến khiến trẻ bị loét miệng kèm theo sốt, nổi mụn nước.
• Nhiễm khuẩn
  • Vi khuẩn Streptococcus nhóm A có thể gây viêm họng kèm loét, khiến trẻ đau rát và khó nuốt.
  • Tình trạng nhiễm khuẩn răng miệng do vệ sinh kém cũng làm xuất hiện các vết loét kéo dài.
• Nhiễm nấm
  • Trẻ sơ sinh hoặc trẻ có hệ miễn dịch kém dễ bị nấm Candida, gây viêm loét miệng kèm mảng trắng trên lưỡi và niêm mạc miệng.
• Chấn thương cơ học
  • Trẻ nhỏ có thể vô tình cắn vào niêm mạc miệng khi nhai, gây vết loét đau rát.
  • Đồ ăn quá nóng, cứng hoặc sắc nhọn như bánh mì giòn, bỏng ngô có thể làm tổn thương miệng.
• Thiếu vi chất
  • Trẻ thiếu sắt, kẽm, vitamin nhóm B dễ bị loét miệng tái phát nhiều lần do niêm mạc yếu và nhạy cảm hơn.
• Phản ứng kích ứng
  • Một số thực phẩm cay, chua hoặc có nhiều gia vị có thể làm niêm mạc miệng bị kích thích, gây viêm loét.
  • Hóa chất từ kem đánh răng, nước súc miệng chứa cồn có thể khiến trẻ nhạy cảm hơn với viêm loét.

Trẻ nào dễ bị viêm loét miệng họng?

Không phải bé nào cũng có nguy cơ mắc bệnh như nhau. Một số đối tượng có nguy cơ cao hơn do hệ miễn dịch, môi trường sống và chế độ dinh dưỡng.

• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
  • Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị tấn công bởi virus, vi khuẩn, nấm.
  • Hay đưa đồ chơi, tay vào miệng khiến vi khuẩn dễ xâm nhập.
• Trẻ có thói quen vệ sinh răng miệng kém
  • Đánh răng không đúng cách hoặc không vệ sinh miệng sau khi ăn tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
  • Thường xuyên ngậm bình sữa, ti giả hoặc ăn đồ ngọt mà không súc miệng dễ gây viêm loét.
• Trẻ hay mắc các bệnh lý nhiễm trùng
  • Hệ miễn dịch yếu khiến trẻ dễ mắc các bệnh do virus như tay chân miệng, viêm họng do virus.
  • Trẻ bị viêm amidan, viêm lợi thường xuyên có nguy cơ bị loét miệng kéo dài.
• Trẻ có chế độ ăn uống thiếu vi chất
  • Không được bổ sung đủ sắt, kẽm, vitamin B khiến niêm mạc miệng yếu, dễ bị tổn thương.
  • Ăn ít rau xanh, hoa quả, uống ít nước làm giảm khả năng phục hồi khi bị loét miệng.
• Trẻ có cơ địa nhạy cảm
  • Một số bé dễ bị nhiệt miệng tái phát khi thay đổi thời tiết hoặc căng thẳng.
  • Dị ứng với một số thực phẩm hoặc hóa chất trong kem đánh răng cũng có thể khiến niêm mạc dễ viêm loét hơn.

Hiểu rõ nhóm trẻ có nguy cơ cao sẽ giúp bố mẹ có biện pháp chăm sóc và phòng ngừa phù hợp để bé luôn khỏe mạnh.

Viêm loét miệng họng ở bé có thể gây ra những biến chứng gì?

Nếu không được điều trị đúng cách, viêm loét miệng họng có thể dẫn đến nhiều biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Một số tình trạng có thể xảy ra khi bệnh kéo dài hoặc tiến triển nặng.

• Suy dinh dưỡng do biếng ăn
  • Đau rát miệng khiến trẻ không muốn ăn, dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng.
  • Giảm cân, chậm phát triển do không cung cấp đủ năng lượng và vi chất cần thiết.
• Mất nước do sốt cao và tiết nước bọt nhiều
  • Sốt kéo dài khiến trẻ đổ mồ hôi nhiều, làm cơ thể mất nước và điện giải.
  • Đau miệng khi uống nước làm trẻ lười uống, dẫn đến tình trạng khô môi, da nhăn nheo.
• Nhiễm trùng lan rộng
  • Viêm loét sâu có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng toàn thân.
  • Tăng nguy cơ viêm lợi, áp xe nướu nếu vi khuẩn phát triển mạnh tại vị trí tổn thương.
• Lây lan sang vùng họng và hô hấp
  • Viêm loét kéo dài có thể lan xuống vùng họng, gây viêm họng nặng.
  • Trẻ dễ bị ho, khó thở hoặc viêm đường hô hấp nếu nhiễm trùng lan rộng.
• Biến chứng thần kinh do virus
  • Một số virus như herpes simplex có thể gây viêm màng não hoặc viêm não nếu không được kiểm soát tốt.
  • Trẻ có thể bị co giật, mệt mỏi kéo dài khi viêm loét do virus có biến chứng thần kinh.
• Tái phát nhiều lần gây ảnh hưởng đến sinh hoạt
  • Viêm loét miệng họng tái đi tái lại khiến trẻ hay đau đớn, khó chịu.
  • Ảnh hưởng đến việc học tập, giao tiếp do đau miệng khiến trẻ ngại nói chuyện.

Nhận biết các biến chứng sớm giúp bố mẹ có kế hoạch điều trị kịp thời, tránh để bệnh kéo dài gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bé.

Cách chẩn đoán viêm loét miệng họng ở bé

Chẩn đoán chính xác tình trạng viêm loét miệng họng giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, hạn chế biến chứng. Bố mẹ cần đưa trẻ đi khám khi có dấu hiệu bất thường để xác định nguyên nhân và hướng xử lý hiệu quả.

• Khám lâm sàng để đánh giá tổn thương miệng
  • Bác sĩ kiểm tra trực tiếp vết loét trong miệng, xác định kích thước, màu sắc và mức độ viêm.
  • Quan sát vùng họng, lợi, lưỡi để đánh giá mức độ lan rộng của tổn thương.
• Đánh giá triệu chứng đi kèm
  • Kiểm tra các dấu hiệu như sốt, sưng amidan, chảy nước dãi, khó nuốt.
  • Xác định có hay không tình trạng mất nước do sốt cao hoặc biếng ăn kéo dài.
• Xét nghiệm tìm nguyên nhân
  • Lấy mẫu dịch từ vết loét hoặc họng để kiểm tra virus, vi khuẩn hoặc nấm.
  • Xét nghiệm máu trong trường hợp nghi ngờ nhiễm trùng nặng hoặc ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.
• Loại trừ các bệnh lý liên quan
  • Nếu viêm loét kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, bác sĩ có thể kiểm tra thiếu vi chất như sắt, kẽm, vitamin B.
  • Đánh giá nguy cơ mắc các bệnh lý miễn dịch nếu trẻ có biểu hiện suy giảm đề kháng.

Chẩn đoán chính xác giúp xác định nguyên nhân gây bệnh, từ đó có phương pháp điều trị phù hợp, giúp bé nhanh chóng hồi phục.

Khi nào cần đưa bé bị viêm loét miệng họng đến bác sĩ?

Viêm loét miệng họng có thể tự khỏi nếu được chăm sóc đúng cách, nhưng trong một số trường hợp, trẻ cần được thăm khám để tránh biến chứng nguy hiểm. Bố mẹ nên theo dõi kỹ các dấu hiệu bất thường để đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời.

• Vết loét lan rộng hoặc kéo dài
  • Vết loét lớn, sâu hoặc xuất hiện ở nhiều vị trí trong miệng và họng.
  • Vết thương không có dấu hiệu lành sau nhiều ngày dù đã chăm sóc tại nhà.
• Sốt cao, kéo dài không giảm
  • Trẻ sốt liên tục, không hạ sau khi dùng thuốc hạ sốt hoặc nghỉ ngơi.
  • Sốt kèm theo co giật, lừ đừ hoặc mất ý thức.
• Dấu hiệu mất nước nghiêm trọng
  • Môi khô nứt, mắt trũng sâu, da nhăn nhúm do mất nước.
  • Trẻ không đi tiểu trong nhiều giờ, nước tiểu sậm màu hoặc có mùi nặng.
• Trẻ biếng ăn nghiêm trọng hoặc không thể nuốt
  • Đau rát khiến trẻ bỏ bú hoặc không chịu ăn uống trong thời gian dài.
  • Khó nuốt kèm theo chảy nước dãi nhiều, có dấu hiệu nghẹn khi ăn.
• Xuất hiện các triệu chứng toàn thân
  • Trẻ quấy khóc liên tục, khó ngủ, mệt mỏi hoặc suy nhược.
  • Hơi thở có mùi hôi khó chịu kéo dài dù vệ sinh miệng sạch sẽ.
• Nghi ngờ nhiễm trùng hoặc biến chứng
  • Lợi sưng đỏ, chảy máu hoặc có mủ tại vị trí viêm loét.
  • Vết loét có viền đỏ lan rộng, xuất hiện mảng trắng hoặc vết loét chảy dịch vàng.

Phát hiện sớm các dấu hiệu nguy hiểm giúp hạn chế rủi ro và đảm bảo trẻ được điều trị đúng cách, giúp bệnh không tiến triển nặng hơn.

Cách phòng ngừa viêm loét miệng họng ở bé

Việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe răng miệng là yếu tố quan trọng giúp ngăn ngừa viêm loét miệng họng. Bố mẹ có thể thực hiện các biện pháp dưới đây để giảm nguy cơ mắc bệnh cho trẻ.

• Vệ sinh răng miệng đúng cách
  • Đánh răng đều đặn với kem đánh răng phù hợp cho trẻ em để loại bỏ vi khuẩn.
  • Hướng dẫn trẻ súc miệng bằng nước muối loãng hoặc dung dịch súc miệng nhẹ để giữ vệ sinh miệng.
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh
  • Bổ sung thực phẩm giàu sắt, kẽm, vitamin nhóm B để tăng cường sức khỏe niêm mạc miệng.
  • Hạn chế thực phẩm cay, nóng hoặc quá chua có thể gây kích thích niêm mạc.
• Tăng cường đề kháng cho trẻ
  • Đảm bảo trẻ được tiêm phòng đầy đủ, đặc biệt là các bệnh liên quan đến virus.
  • Tạo thói quen rửa tay thường xuyên để giảm nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn, virus.
• Tránh các tổn thương miệng
  • Cắt nhỏ thức ăn và chọn thực phẩm mềm để tránh làm trầy xước niêm mạc miệng.
  • Hạn chế để trẻ mút tay, cắn vật cứng hoặc ngậm đồ chơi không sạch.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ
  • Vệ sinh đồ chơi, vật dụng ăn uống của trẻ thường xuyên để loại bỏ vi khuẩn gây bệnh.
  • Đảm bảo không khí trong phòng thoáng đãng, tránh khói bụi và hóa chất gây kích ứng.

Áp dụng các biện pháp phòng ngừa phù hợp không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe miệng họng của bé mà còn hạn chế nguy cơ tái phát, giúp trẻ phát triển khỏe mạnh hơn.

Phương pháp điều trị viêm loét miệng họng ở bé

Việc điều trị viêm loét miệng họng cần dựa vào nguyên nhân và mức độ bệnh. Bố mẹ có thể áp dụng nhiều biện pháp từ chăm sóc tại nhà đến sử dụng thuốc để giúp bé giảm đau, hồi phục nhanh chóng.

Chăm sóc tại nhà giúp bé giảm đau và hồi phục nhanh hơn

Chăm sóc đúng cách tại nhà giúp giảm đau rát, hỗ trợ làm lành vết loét và hạn chế nhiễm trùng. Bố mẹ nên chú ý đến chế độ ăn uống và vệ sinh miệng cho bé.

• Giữ vệ sinh răng miệng sạch sẽ
  • Hướng dẫn trẻ đánh răng nhẹ nhàng bằng bàn chải mềm, tránh làm tổn thương thêm vết loét.
  • Sử dụng nước muối sinh lý hoặc dung dịch súc miệng dịu nhẹ để làm sạch khoang miệng, giúp sát khuẩn.
• Chế độ ăn phù hợp
  • Cho bé ăn thực phẩm mềm, dễ nuốt như cháo, súp để tránh kích thích vết loét.
  • Tránh thực phẩm cay, nóng, chua có thể làm vết loét đau hơn.
• Làm dịu vết loét tự nhiên
  • Sử dụng mật ong (với trẻ trên một tuổi) thoa nhẹ lên vết loét để kháng khuẩn và giảm đau.
  • Đắp gel lô hội lên niêm mạc bị loét để giúp vết thương nhanh lành.

Thuốc Tây y giúp kiểm soát triệu chứng và nguyên nhân

Khi tình trạng viêm loét miệng họng nghiêm trọng hoặc kéo dài, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giảm đau, chống viêm và điều trị nguyên nhân gây bệnh.

• Thuốc giảm đau, kháng viêm tại chỗ
  • Dùng gel bôi như Kamistad Gel, Oral Gel giúp làm dịu vết loét, giảm đau nhanh chóng.
  • Nước súc miệng chứa chlorhexidine như Hextril, Betadine giúp sát khuẩn, ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Thuốc kháng virus nếu do virus gây ra
  • Viêm loét do herpes có thể cần dùng acyclovir, điển hình như Zovirax để ức chế virus.
  • Trường hợp bệnh tay chân miệng, chủ yếu điều trị triệu chứng và tăng cường đề kháng.
• Thuốc kháng sinh nếu có nhiễm khuẩn nặng
  • Khi viêm loét do vi khuẩn gây biến chứng, bác sĩ có thể chỉ định amoxicillin hoặc azithromycin.
  • Dùng kháng sinh cần tuân thủ đúng liều lượng để tránh tình trạng kháng thuốc.
• Thuốc kháng nấm nếu nguyên nhân do nấm
  • Trẻ bị nấm miệng thường được kê Nystatin hoặc Miconazole dạng dung dịch bôi để loại bỏ nấm Candida.
  • Điều trị nấm cần kết hợp với việc giữ vệ sinh miệng tốt để tránh tái phát.

Liệu pháp hỗ trợ giúp bé phục hồi nhanh hơn

Bên cạnh các phương pháp chính, một số biện pháp hỗ trợ giúp tăng cường đề kháng và đẩy nhanh quá trình lành vết loét.

• Bổ sung vitamin và khoáng chất
  • Cung cấp thực phẩm giàu vitamin B, C, sắt, kẽm giúp tăng cường miễn dịch, giúp niêm mạc nhanh phục hồi.
  • Có thể dùng thêm viên bổ sung như Zinc Gluconate nếu bé thiếu hụt vi chất.
• Duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh
  • Giúp bé ngủ đủ giấc để cơ thể có thời gian phục hồi tốt nhất.
  • Hạn chế để bé mút tay, ngậm đồ chơi bẩn để tránh nhiễm khuẩn trở lại.

Viêm loét miệng họng ở bé tuy phổ biến nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Bố mẹ cần chú ý chăm sóc đúng cách, áp dụng phương pháp phù hợp để bé nhanh khỏi, tránh tái phát. Khi có dấu hiệu bất thường hoặc bệnh kéo dài, nên đưa bé đến bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.