Bệnh Chàm Eczema: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Cách Điều Trị Hiệu Quả

Bệnh chàm Eczema là một bệnh lý da liễu phổ biến, gây ra nhiều khó chịu cho người bệnh với các triệu chứng như ngứa ngáy, khô da, nổi mẩn đỏ. Bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, từ trẻ sơ sinh cho đến người trưởng thành. Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và các phương pháp điều trị bệnh chàm hiệu quả.

Bệnh chàm Eczema là gì?

Bệnh chàm Eczema là một dạng viêm da mãn tính phổ biến, gây tổn thương trên bề mặt da kèm theo các triệu chứng như ngứa, đỏ, khô, và nứt nẻ. Đây không phải là bệnh lây nhiễm, nhưng thường liên quan đến các yếu tố cơ địa và môi trường. Eczema có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi, nhưng phổ biến hơn ở trẻ em và những người có làn da nhạy cảm.

Eczema được chia thành nhiều loại, trong đó phổ biến nhất là viêm da cơ địa (Atopic Dermatitis). Các triệu chứng của bệnh thường diễn biến theo từng đợt, đặc biệt dễ tái phát khi da tiếp xúc với các tác nhân kích thích như hóa chất, thời tiết hanh khô, hoặc căng thẳng kéo dài.

Nguyên nhân bị chàm Eczema

Nguyên nhân gây bệnh chàm Eczema rất phức tạp và thường là sự kết hợp của nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm: 

Yếu tố di truyền:

Nếu trong gia đình có người mắc bệnh chàm, hen suyễn, hoặc dị ứng, nguy cơ bạn bị Eczema sẽ cao hơn. Sự đột biến của gen liên quan đến hàng rào bảo vệ da (gen filaggrin) cũng là nguyên nhân khiến da dễ mất nước và nhạy cảm hơn với các tác nhân kích thích.

Rối loạn hệ miễn dịch:

Hệ miễn dịch phản ứng quá mức trước các yếu tố bình thường, dẫn đến tình trạng viêm nhiễm và kích ứng da. Đây là lý do Eczema thường liên quan đến các bệnh dị ứng khác như viêm mũi dị ứng hoặc hen suyễn.

Các yếu tố môi trường:

• Tiếp xúc với các chất gây kích ứng như xà phòng, hóa chất tẩy rửa, mỹ phẩm không phù hợp.
• Thời tiết hanh khô hoặc độ ẩm thấp khiến da mất nước, dễ tổn thương.
• Dị ứng với phấn hoa, bụi mịn, lông động vật, thực phẩm.

Nguyên nhân khác: 

• Căng thẳng kéo dài có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
• Thay đổi hormone, đặc biệt ở phụ nữ mang thai hoặc sau sinh, cũng góp phần kích hoạt các triệu chứng Eczema.
• Thiếu ngủ, ăn uống thiếu chất dinh dưỡng hoặc tiêu thụ thực phẩm dễ gây dị ứng (hải sản, trứng, sữa) có thể làm tình trạng Eczema xấu đi.

Triệu chứng nhận biết

Triệu chứng của bệnh chàm Eczema thường diễn biến phức tạp qua nhiều giai đoạn. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu đặc trưng giúp bạn có biện pháp điều trị kịp thời, ngăn ngừa bệnh trở nặng hoặc tái phát.

• Ngứa ngáy dữ dội: Đây là triệu chứng phổ biến nhất và thường xuất hiện trước khi da có biểu hiện rõ ràng. Cơn ngứa có thể kéo dài, đặc biệt vào ban đêm, gây khó chịu và mất ngủ.
• Da đỏ, viêm và sưng: Khu vực da bị ảnh hưởng thường ửng đỏ, nóng rát và sưng lên. Tình trạng này dễ nhận thấy nhất ở mặt, cổ, khuỷu tay, đầu gối và cổ tay.
• Khô da và bong tróc: Làn da trở nên khô ráp, nứt nẻ, thậm chí có thể chảy máu trong trường hợp nghiêm trọng. Bong tróc da thường đi kèm cảm giác căng và đau rát.
• Xuất hiện mụn nước: Trong một số trường hợp, da có thể nổi các mụn nước nhỏ, dễ vỡ, gây rỉ dịch. Khi các mụn nước khô lại, chúng sẽ tạo thành vảy da hoặc sẹo.
• Dày da và tăng sắc tố: Khi bệnh kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, da trở nên dày, sần sùi và có màu sậm hơn ở khu vực tổn thương. Hiện tượng này được gọi là lichen hóa, do thói quen gãi nhiều.
• Tái phát theo chu kỳ: Eczema thường bùng phát thành từng đợt và có xu hướng tái phát khi gặp các yếu tố kích thích như thời tiết khô, căng thẳng hoặc tiếp xúc với chất gây dị ứng.

Chàm Eczema có gây nguy hiểm không?

Bệnh chàm Eczema tuy không đe dọa trực tiếp đến tính mạng. Nhưng nếu không được điều trị kịp thời bệnh nhân có thể gây biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh hoạt thường ngày. Hiểu rõ mức độ nguy hiểm của bệnh giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc và kiểm soát tình trạng này.

Tác động đến thể chất:

• Nhiễm trùng da: Da bị tổn thương do gãi nhiều có thể trở thành cửa ngõ cho vi khuẩn, virus hoặc nấm tấn công, gây nhiễm trùng nghiêm trọng như viêm mô tế bào.
• Lichen hóa: Gãi và ma sát liên tục khiến da dày, sần sùi và mất đi độ đàn hồi tự nhiên, khó phục hồi về trạng thái ban đầu.

Ảnh hưởng đến tâm lý:

• Căng thẳng và tự ti: Các triệu chứng như ngứa ngáy, bong tróc da hoặc vùng da sạm màu dễ khiến người bệnh cảm thấy xấu hổ, lo âu, thậm chí trầm cảm.
• Mất ngủ kéo dài: Cơn ngứa dữ dội vào ban đêm làm gián đoạn giấc ngủ, gây mệt mỏi và suy giảm sức khỏe tổng thể.

Nguy cơ biến chứng mãn tính:

Nếu không kiểm soát tốt, bệnh có thể chuyển thành dạng mãn tính, khó điều trị dứt điểm. Các vùng da bị tổn thương nặng dễ để lại sẹo vĩnh viễn hoặc tăng sắc tố không mong muốn.

Tái phát liên tục:

Bệnh chàm Eczema có tính chất tái phát theo chu kỳ, đặc biệt khi gặp các yếu tố kích thích như thời tiết hanh khô, hóa chất hoặc căng thẳng. Điều này gây khó khăn trong việc điều trị dứt điểm và quản lý bệnh lâu dài.

Khi nào cần đến bệnh viện?

Hãy đến gặp bác sĩ da liễu nếu bạn gặp một trong các tình huống sau:

• Tự chăm sóc không hiệu quả: Các triệu chứng không cải thiện sau vài tuần tự chăm sóc tại nhà (dưỡng ẩm, tránh chất kích ứng).
• Ảnh hưởng đến sinh hoạt: Ngứa ngáy, khó chịu ảnh hưởng đến giấc ngủ, công việc, sinh hoạt hàng ngày.
• Có dấu hiệu nhiễm trùng: Chảy mủ, sưng, nóng, đỏ, loét, mụn mủ, sốt.
• Bệnh lan rộng: Vùng da bị chàm lan sang các khu vực khác.
• Tái phát thường xuyên: Các triệu chứng thường xuyên tái phát dù đã được điều trị.
• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị chàm: Bất kỳ dấu hiệu nào ở trẻ nhỏ cũng cần được bác sĩ thăm khám.
• Nghi ngờ không phải chàm: Cần được chẩn đoán chính xác nếu nghi ngờ triệu chứng không phải do chàm.

Phương pháp chẩn đoán bệnh

Việc chẩn đoán bệnh chàm Eczema thường dựa vào các triệu chứng lâm sàng và tiền sử bệnh của người bệnh. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện thêm các xét nghiệm chuyên sâu để loại trừ bệnh lý khác hoặc chẩn đoán nguyên nhân chính xác.

Khám lâm sàng:

• Quan sát triệu chứng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các biểu hiện trên da như đỏ, ngứa, khô, bong tróc hoặc mụn nước.
• Vị trí tổn thương: Eczema thường xuất hiện ở các vùng da dễ gập như khuỷu tay, đầu gối, cổ, mặt hoặc bàn tay.
• Diễn biến bệnh: Hỏi về tần suất tái phát, các yếu tố kích thích hoặc các dấu hiệu khác liên quan.

Tiền sử bệnh:

• Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử dị ứng, hen suyễn hoặc viêm mũi dị ứng của người bệnh và gia đình, vì Eczema thường liên quan đến cơ địa dị ứng.
• Tìm hiểu về các yếu tố môi trường, tiếp xúc với hóa chất, hoặc chế độ ăn uống có thể là nguyên nhân gây kích ứng.

Xét nghiệm dị ứng:

• Test lẩy da (Skin Prick Test): Phương pháp này giúp phát hiện các chất gây dị ứng có thể làm bùng phát triệu chứng Eczema.
• Xét nghiệm IgE: Đo mức độ kháng thể IgE trong máu để xác định cơ địa dị ứng.

Sinh thiết da:

Trong một số trường hợp khó chẩn đoán, bác sĩ có thể lấy mẫu da để kiểm tra dưới kính hiển vi. Điều này giúp loại trừ các bệnh lý khác như vảy nến, viêm da tiếp xúc hoặc nhiễm nấm.

Loại trừ các bệnh lý khác:

Eczema dễ bị nhầm lẫn với các bệnh da liễu khác như viêm da tiếp xúc, vảy nến, hoặc nhiễm trùng da. Bác sĩ sẽ dựa vào các xét nghiệm bổ sung để đưa ra chẩn đoán chính xác.

Điều trị bệnh chàm Eczema

Để điều trị hiệu quả bệnh chàm Eczema, người bệnh cần đếm khám bác sĩ và áp dụng theo đúng phác đồ được chỉ định. Dưới đây là một số phương pháp giúp điều trị và cải thiện triệu chứng người bệnh có thể tham khảo:

Thuốc Tây y

Bác sĩ có thể hướng dẫn người bệnh sử dụng một số loại thuốc Tây y sau để điều trị bệnh chàm Eczema:

• Kem/thuốc mỡ corticosteroid: Đây là loại thuốc được sử dụng phổ biến nhất để điều trị bệnh chàm. Corticosteroid có tác dụng kháng viêm mạnh, giúp giảm nhanh các triệu chứng như ngứa, đỏ và sưng tấy.  
• Thuốc ức chế calcineurin (tacrolimus, pimecrolimus): Được sử dụng cho những trường hợp bệnh chàm nhẹ đến trung bình hoặc khi không đáp ứng với corticosteroid. Thuốc có tác dụng ức chế hệ miễn dịch tại chỗ, giúp giảm viêm.
• Thuốc kháng histamine: Thuốc này được sử dụng để giảm tình trạng ngứa ngáy trên da.
• Thuốc kháng sinh: Chỉ dùng thuốc kháng sinh trong trường hợp làn da có dấu hiệu bị nhiễm trùng.
• Liệu pháp ánh sáng (quang trị liệu): Sử dụng tia cực tím (UV) để điều trị các trường hợp bệnh chàm trong trường hợp nặng.
• Thuốc sinh học: Ví dụ như Dupilumab, được sử dụng cho các trường hợp bệnh chàm nặng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.

Mẹo dân gian

Một số mẹo dân gian có thể giúp làm giảm triệu chứng của bệnh chàm, nhưng cần thận trọng và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng:

• Lá trầu không: Rửa sạch lá trầu không, đun sôi với nước, để nguội rồi dùng nước này để tắm hoặc ngâm vùng da bị chàm. Trầu không có tính kháng khuẩn và kháng viêm nhẹ.
• Khổ qua (mướp đắng): Giã nát khổ qua tươi, đắp lên vùng da bị chàm. Khổ qua có tác dụng thanh nhiệt, giải độc và làm mát da.
• Lá chè xanh: Đun nước lá chè xanh để tắm hoặc rửa vùng da bị chàm. Chè xanh có chứa các hoạt chất chống oxy hóa và kháng viêm.
• Dầu dừa: Dầu dừa có tác dụng dưỡng ẩm và kháng viêm, có thể thoa trực tiếp lên vùng da bị chàm. (Như đã đề cập chi tiết ở phần trả lời trước).

Phòng ngừa bệnh chàm Eczema

Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa bệnh chàm Eczema bạn cần tham khảo và nắm rõ:

• Dưỡng ẩm: Đây là bước quan trọng nhất trong việc kiểm soát bệnh chàm. Da khô sẽ làm tình trạng bệnh trở nên tồi tệ hơn. Nên sử dụng kem dưỡng ẩm không mùi, không chứa chất tạo màu và chất bảo quản, thoa ngay sau khi tắm khi da còn ẩm.
• Tắm nước ấm: Tắm nước ấm (không nóng) trong thời gian ngắn (10-15 phút) và sử dụng sữa tắm dịu nhẹ, không chứa xà phòng. Sau khi tắm, cần thấm khô da bằng khăn bông mềm, sạch và thoa kem dưỡng ẩm.
• Tránh các tác nhân gây kích ứng: Hạn chế để da tiếp xúc với các chất gây kích ứng da như xà phòng mạnh, chất tẩy rửa, hóa chất, len, sợi tổng hợp, nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh.
• Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát: Nên mặc quần áo bằng chất liệu cotton mềm mại, tránh quần áo bó sát gây cọ xát và kích ứng da.
• Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng lâu ngày có thể làm bệnh chàm bùng phát. Tìm các biện pháp thư giãn như yoga, thiền, nghe nhạc hoặc tập thể dục nhẹ nhàng.
• Kiểm soát môi trường sống: Giữ phòng ốc sạch sẽ, thoáng mát, tránh ẩm mốc sẽ tạo điều kiện để vi khuẩn và nấm mốc sinh sôi. Sử dụng thêm máy tạo độ ẩm để tránh da bị khô.

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về bệnh chàm Eczema. Việc hiểu rõ về bệnh, kết hợp với chế độ chăm sóc da đúng cách và tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ sẽ giúp bạn kiểm soát bệnh hiệu quả. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa da liễu để được tư vấn cụ thể.

Có thể bạn quan tâm: Chàm bội nhiễm – Dấu hiệu nhận biết sớm và hướng điều trị