Kháng sinh là một trong những loại thuốc phổ biến được dùng trong điều trị viêm amidan nhằm chống lại sự tấn công của các vi khuẩn. Tuy nhiên nếu lạm dụng các nhóm thuốc này có thể sẽ gây ra rất nhiều ảnh hưởng không tốt. Tham khảo ngay những loại thuốc kháng sinh điều trị viêm amidan và lưu ý khi dùng để hạn chế tối đa những tác dụng phụ của thuốc trên sức khỏe.

Có nên dùng thuốc kháng sinh điều trị viêm amidan không?

Một trong những nguyên nhân chính gây bệnh viêm amidan là do sự tấn công của các vi khuẩn như liên cầu, tụ cầu.. làm kích hoạt các phản ứng sưng viêm tại đây. Vì vậy cần dùng các loại thuốc giúp ức chế sự hoạt động và phát triển của các tác nhân gây bệnh. Do đó việc dùng thuốc kháng sinh điều trị viêm amidan là vô cùng cần thiết để ức chế sự tấn công của các vi khuẩn, ngăn ngừa nguy cơ viêm nhiễm nặng hơn.

Kháng sinh thường hoạt động trên cơ chế ngăn cản sự tổng hợp màng tế bào thông qua việc gắn kết các protein đích thiết yếu nhằm giúp các vi khuẩn bị bất hoạt và tiêu diệt. Tuy nhiên cần chú ý rằng, kháng sinh chỉ phù hợp với những trường hợp bị amidan do có liên quan đến các loại vi khuẩn, không có tác dụng trên các loại virus.

Trong khi đó, có đến 80% nguyên nhân gây viêm amidan có liên quan đến các loại virus, vì vậy việc dùng kháng sinh không phải lúc nào cũng đúng.Trong trường hợp có liên quan đến virus bệnh có xu hướng thuyên giảm nhanh hơn, thường sau 3- 5 ngày nếu có chế độ nghỉ ngơi chăm sóc tốt. Việc dùng kháng sinh nếu có liên quan đến virus không những không làm bệnh thuyên giảm mà còn trầm trọng hơn, thậm chí hình thành việc kháng thuốc trên cơ thể.

Mặt khác nếu viêm amidan do vi khuẩn hay virus có tiến triển đến các giai đoạn xấu như bội nhiễm, áp xe tại chỗ, nhiễm trùng các cơ quan hô hấp lân cận thì việc dùng kháng sinh là vô cùng cần thiết để kiểm soát nhanh các triệu chứng này.

Nói chung việc có nên dùng thuốc kháng sinh điều trị viêm amidan hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm nguyên nhân gây bệnh, mức độ bệnh và cơ địa người dùng. Nếu sau phát bệnh từ 3- 5 ngày mà không có dấu hiệu thuyên giảm, người bệnh cần nhanh chóng tìm đến các bệnh viện chuyên khoa gần nhất để được kiểm tra và đưa ra hướng điều trị phù hợp.

Các loại thuốc kháng sinh điều trị viêm amidan phổ biến

Tùy theo mức độ tình trạng bệnh, nhóm vi khuẩn gây bệnh mà bác sĩ sẽ xem xét và chỉ định các nhóm kháng sinh phụ hợp. Theo đó những thuốc kháng sinh điều trị viêm amidan phổ biến nhất bao gồm

Cineline

Cineline là dung dịch có chứa các kháng sinh nhẹ thường dùng để điều trị viêm amidan tại chỗ. Thuốc thường dùng để súc họng hằng ngày nhằm mục đích diệt khuẩn, chống viêm từ đó kiểm soát tốt các triệu chứng. Cineline có thể dùng cho những trẻ từ trên 30 tháng tuổi trở lên và hầu như không gây ra tác dụng phụ.

Amoxicillin

Amoxicillin là kháng sinh thuộc nhóm penicillin, được sử dụng phổ biến trong rất nhiều bệnh lý có liên quan đến vi khuẩn như viêm họng, viêm amidan.. Thuốc được đánh giá có khả năng hấp thụ tốt, có thể chống lại cả các nhóm vi khuẩn thuộc cả gram dương và gram âm gây bệnh viêm amidan.

Amoxicillin thường được điều chế trên nhiều dạng bao gồm cả viên uống hay các dụng dịch uống để làm giảm nhẹ triệu chứng. Liều dùng phổ biến trong điều trị với viêm amidan là  250–500mg x 3 lần/ngày trong vòng 7–10 ngày hoặc, uống 500–875mg x 2 lần/ngày với người trưởng thành.

Điểm mạnh của Amoxicillin là thường không quá nhiều tác dụng phụ nên được dùng phổ biến nhất với các trường hợp nhẹ. Một số tác dụng phụ có thể xuất hiện như buồn nôn, nôn, tiêu chảy với mức độ nhẹ.

Penicillin G (Benzylpenicillin )

Benzylpenicillin thường được dùng trong điều trị viêm amidan có liên quan đến liên cầu khuẩn nhóm A. Thuốc cũng thuộc kháng sinh nhóm penicillin có tác dụng ức chế sự hoạt động của các vi khuẩn. Tuy nhiên thuốc thường được điều chế chính dưới dạng dung dịch tiêm tĩnh mạch, do đó cần đảm bảo có sự theo dõi và hỗ trợ từ bác sĩ hay những người có chuyên môn khi sử dụng.

Do Benzylpenicillin thường được điều chế dưới dạng tiêm nên những phản ứng phụ nó gây ra thường có mức độ năng hơn như Ban da, mề đay, ớn lạnh, buồn nôn, nôn, đôi khi còn có thể dẫn đến các phản ứng sốc thuốc. Nhưng đối tượng như người bị bệnh hen suyễn hay người suy gan, suy thận thường được cân nhắc kỹ trước khi dùng thuốc.

Erythromycin

Erythromycin là kháng sinh thuộc nhóm Macrolid, có tác dụng ức chế các nhóm vi khuẩn Gram dương, Gram âm và thường dùng để kìm khuẩn Mycoplasma, Spirochetes, Chlamydia và Rickettsia. Thuốc thường được chỉ định nếu người dùng bị dị ứng hay không tương tác với kháng sinh nhóm  Penicillin. Tuy nhiên do có một số nhóm vi khuẩn gây viêm amidan thường kháng lại Erythromycin nên ít được dùng phổ biến hơn.

Thuốc được điều chế ở cả dạng viên nén và tiêm tĩnh mạch. Chỉ khoảng 10- 15% người bệnh dùng Erythromycin gặp những tác dụng phụ. Phổ biến nhất là các vấn đề về tiêu hóa như đau bụng, nôn mửa, ỉa chảy. Ngoài ra còn có thể bị ngoại ban hay viêm tĩnh mạch và đau ở chỗ tiêm.

Azithromycin

Azithromycin là kháng sinh thuộc nhóm Macrolid hoạt động trên cơ chế kìm hãm sự phát triển của các nhóm vi khuẩn. Thuốc thường được dùng trong điều trị các bệnh lý về hô hấp như viêm họng, viêm xoang, viêm amidan .. nếu người bệnh trước đó không đáp ứng với các kháng sinh nhóm  Penicillin. Thuốc được điều chế trên cả dạng viên, bột pha gói, tiêm tĩnh mạch hay dung dịch nhỏ mắt để phù hợp cho từng trường hợp.

Azithromycin cũng có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn cho bệnh nhân như tiêu chảy hoặc táo bón, đau bụng nhẹ, cảm giác khó ngủ, buồn nôn hay chóng mặt. Tuy nhiên nếu dùng thuốc trong thời gina dài đôi khi có thể gây ra một số vấn đề về thính lực cho người bệnh.

Roxithromycin

Roxithromycin thuộc nhóm kháng sinh Macrolid có thể đem đến tác dụng kháng khuẩn trên toàn thân để nhanh chóng cải thiện bệnh viêm amidan. Đặc biệt nếu bệnh có liên quan đến các nhóm Streptoccoci có thể dùng thuốc liên tục trong 10 ngày để giảm các triệu chứng hoàn toàn. Thuốc hoạt động trên cơ chế tổng hợp protein nhờ đó kìm hãm sự phát triển của các nhóm vi khuẩn gây bệnh.

Kháng sinh Roxithromycin  có thể dùng cho cả trẻ em, thường trong vòng 10 ngày để giảm thiểu tối đa các tác tác nhân gây bệnh. Một số phản ứng không mong muốn có thể xuất hiện như nôn, buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, chóng mặt, phát ban…

Cefadroxil

Cefadroxil thường được dùng trong điều trị viêm amidan cấp tính để ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm khác xuất hiện. Thuốc thuộc nhóm kháng sinh cephalosporin có thể ức chế rất nhiều nhóm vi khuẩn, đặc biệt là các nhóm liên cầu khuẩn.

Các tác dụng phụ phổ biến khi dùng Cefadroxil chủ yếu là các vấn đề về tiêu hóa như đau bụng, tiêu chảy hay táo bón, cảm giác cứng khớp đau cơ, giảm khẩu vị hay ngứa nhẹ..

Cephalexin

Cephalexine thường được dùng cho các trường hợp viêm amidan mãn tính, viêm amidan quá phát có nhiều dấu hiệu nguy hiểm cần sớm được kiểm soát. Thuốc thuộc nhóm kháng sinh  cephalosporin, có tác dụng ức chế diệt khuẩn trên cả các  vi khuẩn gram âm và gram dương.

Những tác dụng phụ có thể gặp phải do Cephalexine phổ biến như tiêu chảy, buồn nôn, phát ban, ngứa, cơ thể mệt mỏi khó chịu. Thuốc có thể dùng cho những bệnh nhân có tiền sử sốc phản vệ do penicillin hoặc người có mẫn cảm với kháng sinh nhóm beta-lactam để nhanh chóng kiểm soát được viêm amidan.

Một số lưu ý khi dùng thuốc kháng sinh điều trị viêm amidan

Việc dùng bất cứ loại thuốc nào, kể cả các thuốc phổ biến như kháng sinh nên đều cần có sự hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn tuyệt đối. Ngoài ra người bệnh nên chú ý đến những vấn đề sau để tăng tác dụng điều trị, giảm tác dụng phụ và bảo vệ sức khỏe tốt nhất cho bản thân.

Trong cách uống

Khi uống thuốc, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ về liều lượng, thời điểm uống, cách sử dụng.  Cụ thể cần đảm bảo những nguyên tắc sau

• Hầu hết kháng sinh thường được chỉ định dùng sau khi ăn, tuy nhiên một số thuốc có thể dùng trước hay cùng lúc khi ăn, người bệnh cần thực hiện đúng hướng dẫn của bác sĩ
• Không nên cắn hay nhai nát các thuốc dạng viên nén, trừ khi được bác sĩ yêu cầu
• Nếu dùng kháng sinh dạng tiêm cần đảm bảo có sự thực hiện từ những người có chuyên môn, tốt nhất không tự ý tiêm tại nhà.
• Uống thuốc với nước lọc trong nhiệt độ thường, không dùng chung với nước đá lạnh, nước nóng, nước ngọt hay bất cứ loại thuốc nào khác.
• Dùng đủ liều theo chỉ định từ bác sĩ, không lạm dụng bất cứ loại thuốc nào trong thời gian dài vì có thể gây hại ngược lại.
• Trong trường hợp quên 1 liều thuốc có thể không gây ra quá nhiều vấn đề trầm trọng vì trong cơ thể vẫn có thuốc dự trữ từ những lần dùng trước đó. Tuy nhiên bạn không nên quên dùng thuốc hay dùng sai thời điểm quá nhiều vì sẽ không đảm bảo được kết quả điều trị đúng như mong muốn
• Không tự tiện dùng bất cứ kháng sinh nào nếu không có chỉ định từ bác sĩ chuyên môn
• Nếu thấy các triệu chứng thuyên giảm, bạn vẫn nên dùng hết thuốc theo đúng đơn thuốc từ bác sĩ. Tuyệt đối không dừng thuốc sớm vì có thể làm tăng nguy cơ bệnh tái phát đồng thời hình thành cơ chế kháng thuốc cho cơ thể và cần dùng những nhóm thuốc mạnh hơn nếu bệnh tái phát trở lại sau đó.
• Khi dùng kháng sinh, có thể trao đổi thêm với bác sĩ để dùng các loại thuốc giảm độ axit trong dạ dày cùng các vitamin để tăng cường sức khỏe và giảm các tác dụng phụ có thể xảy ra.
• Trao đổi kỹ với bác sĩ về các tiền sử bệnh lý cùng những loại thuốc đang dùng hay đã dùng gần đây nếu có để bác sĩ xem xét và chỉ định những loại thuốc phù hợp.
• Trong trường hợp muốn dùng thêm bất cứ loại thuốc nào nên tham khảo thêm với bác sĩ
• Không dùng lại đơn thuốc hay các kháng sinh trước đó nếu bạn bị viêm amidan tái phát, không dùng kháng sinh từ đơn thuốc của người khác có triệu chứng tương tự do sẽ không đảm bảo đem lại tác dụng tốt nhất
• Thông báo ngay cho bác sĩ nếu các tác dụng phụ kéo dài với mức độ nặng để kịp thời xử lý

Dinh dưỡng và sinh hoạt khi dùng kháng sinh

Dinh dưỡng và sinh hoạt cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo kết quả tốt nhất từ những loại thuốc đem lại. Đồng thời nếu đảm bảo hai chế độ này ổn định sẽ giúp bảo vệ sức khỏe và hạn chế tối đa những ảnh hưởng do thuốc đem lại trên hệ thống sức khỏe lâu dài. Cụ thể

• Uống thật nhiều nước lọc khi uống thuốc. Nước sẽ hỗ trợ hoạt động tuần hoàn của các cơ quan trong cơ thể đồng thời tăng cường tốc độ loại bỏ các độc tố dư thừa ra ngoài cơ thể, tránh gây hại cho gan thận, đặc biệt với những đối tượng đặc biệt như trẻ em
• Kháng sinh thường gây ra một số vấn đề về tiêu hóa nên người bệnh cần ưu tiên sử dụng những món ăn dễ tiêu, tránh xa những món ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ
• Tránh sử dụng bia rượu hay các chất kích thích trong suốt thời gian dùng thuốc vì có thể làm giảm tác dụng của thuốc
• Một số kháng sinh có thể tiêu diệt các vi khuẩn có ích cho đường ruột khiến bạn dễ gặp các vấn đề về tiêu hóa, do đó nên bổ sung thêm sữa chua, một số men vi sinh hay sữa đông để đảm bảo sự hoạt động tốt nhất của đường ruột.
• Một số chất có thể hây tương tác với kháng sinh, bạn có thể tham khảo thêm với bác sĩ
• Cân bằng giữa thời gian làm việc và nghỉ ngơi, tránh làm việc quá sức
• Một số kháng sinh thường có tác dụng phụ như buồn nôn, buồn ngủ, cảm giác đau nhức cơ nhẹ. Do đó bạn có thể cân nhắc nếu làm các công việc điều khiển máy móc trong thời gian dài như lái xe đường dài.. để tránh gây nguy hiểm cho bản thân và những người xung quanh
• Một số bộ môn như yoga hay thiền có thể giúp hỗ trợ tiêu hóa ổn định, tăng tác dụng chuyển hóa thuốc trên cơ thể để đem lại tác dụng tốt nhất

Các đối tượng chống chỉ định

Thông thường nhiều người thường có xu hướng tự mua tự dùng kháng sinh tại nhà khi thấy có các dấu hiệu cảm sốt nhẹ. Thực tế dù không nên tự ý sử dụng nhưng nếu chỉ dùng trong thời gian ngắn chưa thể gây ra quá nhiều nguy hiểm.

Tuy nhiên cần chú ý không nên tự ý sử dụng kháng sinh cho những đối tượng sau

• Phụ nữ có thai và người đang cho con bú
• Người có tiền sử suy gan, suy thận hay đã từng làm các phẫu thuật cấy ghép tim đặc biệt không được tự ý sử dụng
• Người có mẫn cảm với các thành phần của thuốc
• Trẻ sơ sinh cần tham khảo thật kỹ ý kiến từ bác sĩ
• Người đang sử dụng các loại thuốc điều trị một bệnh lý nào khác

Hậu quả của lạm dụng kháng sinh

Các loại thuốc Tây thường giúp điều trị bệnh cực kỳ nhanh chóng nhưng đồng thời cũng gây ra một số ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe toàn diện mỗi người, do đó không nên lạm dụng. Việc dùng thuốc không đúng cách hay lạm dụng liên tiếp trong thời gian dài có thể gây ra rất nhiều ảnh hưởng xấu, tăng cường nguy cơ mắc nhiều bệnh lý khác nguy hiểm không kém cho người bệnh.

Cụ thể, những hậu qua của việc lạm dụng kháng sinh như

• Tăng nguy cơ mắc bệnh tự miễn đường ruột
• Ảnh hưởng đến chức năng gan, thận
• Gây dị ứng với thuốc, lờn thuốc, giảm tác dụng của thuốc
• Tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư
• Dùng thuốc liều cao trong thời gian dài có thể gây điếc hay suy thận
• Tăng nguy cơ suy tủy ở trẻ em
• Dùng thuốc sai cách có thể làm lu mờ các triệu chứng khiến việc điều trị sai hướng và gặp nhiều khó khăn
• Ảnh hưởng đến sự phát triển đến cả thể chất và trí não của trẻ nhỏ

Vì vậy hầu hết không chỉ kháng sinh mà bất cứ loại thuốc nào cũng rất ít được chỉ định trong thời gian dài liên tục. Việc tìm đến thăm khám với các bác sĩ chuyên môn để điều trị viêm amidan là vô cùng cần thiết, người bệnh không nên chủ quan.

Hầu hết việc dùng thuốc kháng sinh điều trị viêm amidan chỉ được chỉ định trong 5- 10 ngày, tùy trường hợp là đã kiểm soát được bệnh với những giai đoạn thông thường. Tốt nhất người bệnh nên thực hiện đúng theo chỉ định từ các bác sĩ chuyên môn để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho chính bản thân.