Viêm Họng Mãn Tính: Biểu Hiện Và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Viêm họng mãn tính với các triệu chứng ho kéo dài không chỉ làm suy giảm chất lượng đời sống của người bệnh mà còn tăng nguy cơ mắc rất nhiều bệnh lý nguy hiểm khác. Người bệnh cần nhanh chóng tiến hành điều trị theo phác đồ từ bác sĩ chuyên môn để kiểm soát tốt bệnh và bảo vệ sức khỏe ổn định hơn.

Viêm họng mãn tính là gì?

Nguyên nhân gây viêm họng là do sự tấn công của các loại virus, vi khuẩn hay các dị nguyên gây dị ứng. Bệnh thường có xu hướng xuất hiện mạnh mẽ hơn vào các thời điểm giao mùa hay những người làm việc thường xuyên trong môi trường ô nhiễm. Tình trạng viêm nhiễm tại hầu họng nếu kéo dài liên tục trên 10 ngày sẽ tiến triển sang giai đoạn mãn tính với mức độ nguy hiểm cao hơn rất nhiều.

Viêm họng mãn tính hầu như không thể tự khỏi như giai đoạn viêm họng cấp, các điều trị tại thời điểm cấp tính cũng hầu như không thể áp dụng với giai đoạn mãn tính. Lúc này bệnh thường tái đi tái lại nhiều lần khiến người bệnh vô cùng mệt mỏi, mức độ nguy hiểm cũng tăng lên rất nhiều. Người bệnh cần nhanh chóng tiến hành điều trị theo phác đồ chuyên môn để kiểm soát bệnh, phòng tránh các biến chứng khác xuất hiện.

Những nguyên nhân chính khiến viêm họng chuyển sang giai đoạn mãn tính bao gồm

• Nhiễm trùng: Hầu hết nếu viêm họng do virus bệnh thường có xu hướng thuyên giảm sau 7- 10 ngày nếu có hướng chăm sóc tốt. Tuy nhiên nếu có liên quan đến các nhóm vi khuẩn, bệnh dễ kéo dài dai dẳng và cần có sự can thiệp y khoa nếu không rất dễ dẫn đến nguy cơ bội nhiễm. Thường những nhóm vi khuẩn gây bệnh chủ yếu như Liên cầu khuẩn Streptococcus hay virus bạch cầu, virus sởi,..
• Dị ứng mãn tính: khi gặp các tác nhân dị ứng, cơ thể sẽ phóng thích ra các histamine để loại bỏ các dị nguyên. Các histamine chính là nguyên nhân gây ra các phản ứng hắt hơi kéo dài đồng thời gây ra các phản ứng sưng viêm đau nhức tại niêm mạc họng. Nếu gặp các dị nguyên liên tiếp kéo dài nhưng không có biện pháp cải thiện phù hợp sẽ tăng nguy cơ dẫn đến viêm họng mãn tính. Một số dị nguyên thường gặp mà người bệnh ít phát hiện thấy như phấn hoa, lông có mèo, bụi bẩn hay mạt rệp..
• Sinh sống trong môi trường ô nhiễm: khói bụi, hóa chất, bụi mịn nếu xâm nhập vào hệ hô hấp sẽ kích ứng các phản ứng dị ứng đồng thời làm suy giảm hệ miễn dịch gây viêm họng kéo dài. Đặc biệt với những người hút thuốc và hít khói thuốc kéo dài là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh rất cao, dễ gặp các biến chứng nguy hiểm khác trên hệ thống hô hấp.
• Ảnh hưởng từ bệnh trào ngược dạ dày: Các acid dịch vị trong quá trình trào ngược tiếp xúc với niêm mạc họng và dần gây ra các tổn thương viêm nhiễm tại đây. Người bệnh nếu chỉ chú ý điều trị viêm họng mà không điều trị bệnh nền này thì vẫn có thể mắc bệnh viêm họng mãn tính.
• Ảnh hưởng từ một số bệnh lý hô hấp: Viêm xoang, viêm amidan, áp xe quanh amidan nếu không nhanh chóng điều trị dứt điểm khiến các chất dịch có chứa các vi khuẩn chảy xuống họng lâu ngày gây nhiễm trùng nặng tại đây.
• Một số nguyên nhân khác: người có sức đề kháng suy yếu, người lạm dụng thuốc kéo dài, người mắc các bệnh gây suy giảm hệ miễn dịch như bệnh nhân tiểu đường, lupus ban đỏ hoặc nhiễm HIV.. cũng là đối tượng mắc bệnh cao.

Cần tìm chính xác nguyên nhân mắc bệnh để có hướng điều trị phù hợp và chính xác nhất. Đặc biệt nếu liên quan đến các bệnh lý nền trước đó cần phải tiến hành điều trị song song mới có thể kiểm soát tốt các triệu chứng viêm họng, phòng ngừa tối đa các biến chứng nguy hiểm khác xuất hiện.

Biểu hiện viêm họng mãn tính

Triệu chứng của viêm họng mãn tính cũng giống như viêm họng thông thường với tình trạng viêm họng bình thường với tình trạng ho rát, đau cổ kéo dài. Người bệnh luôn có cảm giác ngứa rát, vướng ở cổ họng khi nuốt. Họng khô và có  khát nước dù uống nước liên tục. Giọng nói khàn và trầm hơn bình thường, buổi sáng ngủ dậy có dấu hiệu bị mất tiếng. Viêm họng mãn tính có thể kèm theo triệu chứng ho khan hay ho có đờm tùy trường hợp.

Bệnh nhân có thể tự há to miệng và quan sát trong gương sẽ thấy hầu họng sưng viêm, đỏ, ướt và tiết nhiều chất nhầy nhưng vẫn có cảm giác khô cổ, nuốt nước bọt liên tục. Tùy dạng viêm họng mãn tính các các triệu chứng khác cũng xuất hiện kèm theo, bao gồm

• Viêm họng mãn tính sung huyết: bệnh nhân có thể thấy rõ niêm mạc hầu họng sưng đỏ và nổi các mao mạch, cổ họng sưng nóng và khô. Đây là giai đoạn khởi phát của mãn tính, xuất hiện ngay sau khi kết thúc giai đoạn cấp. Trong giai đoạn này nếu phát hiện kịp thời bệnh vẫn có thể điều trị nhanh chóng.
• Viêm họng mãn tính xuất tiết: xuất hiện sau đoạn sung huyết với mức độ nguy hiểm cao hơn. Lúc này niêm mạc cổ họng bắt đầu tiết nhiều dịch nhầy hơn, ứ đọng ở cổ và bám ở thành họng. Đờm nhầy có màu trong suốt, cổ họng sưng viêm và có xu hướng khạc nhổ thường xuyên để thấy dễ chịu hơn.
• Viêm họng mãn tính quá phát: hay còn được gọi là viêm họng hạt. Lúc này tình trạng viêm nhiễm kéo dài khiến các hạch lympho kích ứng phản ứng viêm làm hình thành nhiều hạt nhỏ bám quanh thành họng. Các hạt này có kích thước khác nhau tuy không gây đau nhưng khiến người bệnh vô cùng khó chịu. Đôi khi có thể sưng cổ dưới vị trí hàm.
• Viêm họng teo: Đây là một trong những giai đoạn vô cùng nguy hiểm của viêm họng mãn tính với đặc trưng là tình trạng niêm mạc họng bị teo dần, ít nhất nhầy, khô và có màu nhợt nhạt. Tình trạng này chủ yếu xảy ra ở những người già hay những người có hệ miễn dịch quá suy yếu.

Các triệu chứng bệnh viêm họng thường khá rõ ràng, tuy nhiên do chủ quan nên người bệnh dễ khiến bệnh tiến triển đến những giai đoạn nguy hiểm.

Viêm họng mãn tính có nguy hiểm không?

Viêm họng mãn tính kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn gây ra rất nhiều biến chứng cho các cơ quan lân cận. Bao gồm

• Viêm phế quản
• Viêm amidan
• Áp xe thành họng
• Viêm tai giữa
• Viêm thanh quản
• Viêm xoang

Người bệnh viêm họng thường có cảm giác khó nuốt, ăn uống không ngon, mất vị giác. Lâu ngày sức khỏe càng suy giảm, ảnh hưởng đến cả thể chất và dẫn đến rối loạn giấc ngủ.

Viêm họng mãn tính nếu tiến triển đến giai đoạn viêm họng teo có nguy cơ biến chứng sang giai đoạn ung thư vòm họng rất cao. Lúc này lớp niêm mạc hầu họng gặp những tổn thương trầm trọng, có thể mưng mủ, lở loét khiến cho các tế bào ung thư có điều kiện phát triển mạnh mẽ. Ung thư vòm họng ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng người bệnh, việc điều trị lúc này cũng chỉ mang tính chất hỗ trợ kéo dài tuổi thọ tạm thời.

Hầu hết với các tình trạng viêm họng thông thường người bệnh thường khá chủ quan và không điều trị dứt điểm nên tạo điều kiện cho các yếu tố gây bệnh tấn công mạnh hơn. Trong khi đó với những người quá lạm dụng thuốc trong điều trị viêm họng và một số bệnh lý liên quan cũng là yếu tố kích ứng các giai đoạn mãn tính. Tốt nhất ngay khi phát hiện các triệu chứng sức khỏe bất thường người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để có hướng điều trị phù hợp nhất.

Cách điều trị viêm họng mãn tính hiệu quả

Người bệnh có thể làm một số xét nghiệm như nội soi thanh quản, X quang phổi hay xét nghiệm máu để xác định chính xác mức độ tổn thương và tình trạng bệnh, tránh nhầm lẫn với các bệnh lý có triệu chứng tương tự. Tùy vào từng tình trạng và nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị phù hợp.

Việc điều trị cần kết hợp song song giữa điều trị triệu chứng và nguyên nhân gây bệnh ( bệnh lý nền) nếu có. Với giai đoạn mãn tính tốt nhất người bệnh nên tiến hành điều trị theo các phương pháp y khoa để kiểm soát bệnh nhanh chóng, tránh tự điều trị tại nhà nếu không đúng cách sẽ làm bệnh trầm trọng hơn.

Điều trị triệu chứng

Hầu hết với viêm họng mãn tính cơ thể không còn đáp ứng với những loại thuốc giống điều trị trong giai đoạn cấp nên cần dùng các liều mạnh hơn. Người bệnh không nên sử dụng lại các liều thuốc trước đó mà cần có sự chỉ định theo phác đồ điều trị lâu dài từ những bác sĩ chuyên môn.

Một số loại thuốc thường dùng trong điều trị viêm họng trong giai đoạn mãn tính bao gồm

• Thuốc kháng sinh: thường dùng với những trường hợp có liên quan đến vi khuẩn. Tùy các loại thuốc đã sử dụng trước đó, bác sĩ có thể xem xét chỉ định dùng các loại thuốc như Amoxicillin, Cephalexin, Ceftriaxone, Clarithromycin, Erythromycin, Azithromycin… để cải thiện các triệu chứng gây bệnh.
• Thuốc kháng viêm: giúp giảm sưng viêm ngứa rát tại hầu họng để người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn. Một số thuốc có thể được chỉ định như Alphachymotrypsin, Lysozym…
• Thuốc long đờm: giúp làm loãng đờm nhầy để loại bỏ chúng ra khỏi cổ họng dễ dàng hơn, tránh nguy cơ viêm nhiễm lan rộng. Một số loại thuốc phổ biến như Bromhexin, Acetylcystein…
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Trong trường hợp bội nhiễm lan rộng, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc hạ sốt, tuy nhiên không nên dùng lạm dụng kéo dài.
• Thuốc bôi và súc họng: có thể dùng nước muối sinh lý hay một số loại thuốc đặc trị để ức chế các vi khuẩn, giảm tình trạng sưng viêm đồng thời long đờm mà không gây ra quá nhiều tác dụng phụ.

Người bệnh cần đảm bảo thực hiện đúng theo phác đồ điều trị từ bác sĩ, không tự ý tăng giảm liều dùng hay kết thúc liều sớm đều có thể ảnh hưởng đến kết quả điều trị.

Điều trị nguyên nhân

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh là gì bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị song song. Loại bỏ tận gốc nguyên nhân chính là yếu tố hàng đầu để loại bỏ các triệu chứng bệnh tận gốc. Theo đó một số loại thuốc và phương pháp giúp điều trị bệnh thường được chỉ định như sau

• Thuốc trị trào ngược dạ dày như thuốc kháng H+ (Opmeprazol, Lanzoprazol…), thuốc kháng H2 (Cimetidin, Ranitidin…) hay thuốc kháng Dopamin (Domperidon…) nếu nguyên nhân gây viêm họng mãn tính có liên quan đến trào ngược dạ dày.
• Thuốc dị ứng nếu bệnh có liên quan đến các tác nhân dị ứng có thể chỉ định các nhóm kháng histamine H1 để giảm các triệu chứng. Tuy nhiên việc dùng thuốc chỉ mang tính chất hỗ trợ phần nào, người bệnh cần có biện pháp tránh xa các tác nhân dị ứng bằng các đeo khẩu trang, giữ kín mũi họng, dọn dẹp phòng ốc nơi ở thường xuyên.
• Thuốc xịt mũi hay điều trị các bệnh lý viêm xoang, viêm amidan theo phác đồ y khoa của bác sĩ
• Xem xét chuyển nơi ở trong trường hợp có liên quan đến các dị nguyên nơi sống

Điều trị bằng thuốc Nam

Hầu hết việc điều trị viêm họng mãn tính bằng thuốc Nam không thể điều trị dứt điểm viêm họng trong giai đoạn mãn tính. Tuy nhiên nếu kết hợp tốt các bài thuốc này có thể hỗ trợ cải thiện các triệu chứng phần nào, tránh việc lạm dụng các loại thuốc giảm đau chống viêm quá nhiều.

Các bài thuốc này đều được chiết xuất từ các thảo dược tự nhiên quen thuộc xung quanh, có thể thực hiện ngay tại nhà. Tuy không gây tương tác với thuốc Tây như các loại thuốc Đông Y nhưng để đảm bảo an toàn hơn người bệnh vẫn nên chú ý giãn cách thời gian sử dụng giữa hai loại thuốc.

Một số bài thuốc đơn giản người bệnh có thể tham khảo như sau

• Tỏi: các hoạt chất trong tỏi có tác dụng như một chất kháng sinh tự nhiên có thể ức chế một số vi khuẩn gây bệnh đồng thời tăng cường sức đề kháng rất tốt cho người dùng. Người bệnh có thể thêm tỏi vào các món ăn hằng ngày,. nhai tỏi trực tiếp hoặc nước cháy vỏ ngoài rồi ăn ngay khi còn nóng sẽ thấy các triệu chứng bệnh thuyên giảm đáng kể.
• Hành tây: hàm lượng selen giúp tăng cường hệ miễn dịch, kháng viêm đồng thời ức chế một số vi khuẩn virus gây bệnh viêm họng hiệu quả. Bạn có thể dùng 1 củ hành tây bóc vỏ rồi ướp với đường khoảng 10 phút. Đem hỗn hợp này đi xay rồi lọc lấy nước uống hết trong ngày.
• Tía tô: tía tô không chỉ giúp làm ấm cổ họng để làm dịu các triệu chứng ngứa rát cổ họng mà còn giúp tăng cường hệ miễn dịch và ức chế một số vi khuẩn gây bệnh đáng kể. Với những người bị viêm họng mãn tính gây sốt, một tô cháo trắng thêm thật nhiều lá tía tô chính là liều thuốc hạ sốt giải cảm cực kỳ hữu hiệu. Ngoài ra bạn cũng có thể nấu nước lá tía tô để uống hay nấu nước xông cũng rất tốt cho người bệnh.
• Gừng: Với những người bị viêm họng, đặc biệt có liên quan đến các dị nguyên thì lựa chọn gừng sẽ giúp giảm các kích ứng trên đường hô hấp, hạn chế tình trạng ho hiệu quả. Các hoạt chất trong gừng cũng hoạt động như một chất kháng viêm khá mạnh, giúp làm ấm cổ họng và loại bỏ một số tác nhân gây bệnh. Người bệnh có thể ngậm 1 lát gừng cùng một vài hạt muối hoặc hãm gừng thái lát với nước sôi, thêm một chút mật ong để làm trà uống mỗi sáng.

Phẫu thuật

Trong một số trường hợp, thường là liên quan đến các bệnh nền như viêm xoang hay viêm amidan mãn tính không đáp ứng với thuốc, bác sĩ sẽ chỉ định các phẫu thuật như cắt amidan hay chỉnh hình vách ngăn để loại bỏ các yếu tố gây bệnh hoàn toàn. Việc phẫu thuật cần có sự chỉ định từ bác sĩ chuyên môn sau khi kiểm tra kỹ càng tình trạng của từng bệnh nhân.

Hầu hết các phẫu thuật tai – mũi – họng có liên quan đến viêm họng hiện nay được thực hiện khá phổ biến và an toàn. Tuy nhiên người bệnh nên tìm đến các bệnh viện uy tín để thăm khám và được điều trị an toàn tuyệt đối.

Thay đổi chế độ dinh dưỡng

Dinh dưỡng cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng vào trong quá điều trị viêm họng mãn tính dứt điểm. Theo đó người bệnh nên tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu dinh dưỡng đặc biệt và vitamin C, vitamin D để tăng cường đề kháng và ức chế được các tác nhân gây bệnh.

Cụ thể, người bệnh viêm họng mãn tính nên chú ý đến chế độ dinh dưỡng sau đây

• Uống từ 2- 2,5 lít nước mỗi ngày. Nước sẽ làm loãng dịch đờm, làm dịu cổ họng và hỗ trợ cải thiện bệnh tốt hơn. Người bệnh nên ưu tiên uống nước ấm,  thể kết hợp thêm với các loại nước trái cây để bổ sung thêm các vitamin và khoáng chất cần thiết.
• Ưu tiên sử dụng các món ăn mềm, lỏng, món ăn loãng trong suốt quá trình điều trị để dễ tiêu hoá hơn, hạn chế các kích ứng trên niêm mạc họng
• Bổ sung thêm các thực phẩm kháng viêm trong bữa ăn hằng ngày như tỏi, gừng, hành tây, bạc hà để giảm các triệu chứng sưng viêm niêm mạc họng. Đồng thời những loại gia vị này cũng có tính kháng khuẩn rất tốt.
• Bổ sung các thực phẩm giàu kẽm để tăng cường khả năng kháng virus, một số thực phẩm nhóm này như củ cải trắng, rau chân vịt, nghêu, sò, ngao..
• Một số nhóm vitamin cần thiết cho người viêm họng mãn tính như vitamin C để tăng cường đề kháng, vitamin E giúp làm lành nhanh các tổn thương hay vitamin A giúp phục hồi niêm mạc họng
• Tránh xa các thực phẩm khô cứng, đồ ăn lạnh, đồ ăn cay nóng, đồ ăn nhiều dầu mỡ có thể kích ứng các phản ứng sưng viêm cổ họng
• Tránh thực phẩm có thể gây dị ứng, thuốc lá, chất kích thích, đồ uống có cồn..

người bệnh cần duy trì chế độ dinh dưỡng này lâu dài để phòng tránh các nguy cơ bệnh tái phát trở lại. Có thể tham khảo thêm với bác sĩ hay chuyên gia về dinh dưỡng có chế độ ăn uống phù hợp giúp cải thiện bệnh tốt nhất.

Chế độ sinh hoạt lành mạnh

Bên cạnh việc điều trị theo phác đồ điều trị của bác sĩ và dinh dưỡng phù hợp, người bệnh còn cần thay đổi chế độ sinh hoạt lành mạnh hơn để hạn chế tối đa nguy cơ bệnh tái phát. Thực tế với giai đoạn mãn tính việc điều trị chỉ giúp kiểm soát bệnh phần nào, nếu không có chế độ sinh hoạt ổn định bệnh vẫn sẽ tái phát với mức độ nguy hiểm hơn rất nhiều. Do đó thay đổi lối sống là yếu tố vô cùng quan trọng để cải thiện bệnh.

Theo đó người bệnh nên chú ý cải thiện chế độ sinh hoạt sau

• Giữ ấm cơ thể, cổ họng khi ra ngoài, đặc biệt vào các thời điểm thay đổi thời tiết
• Vệ sinh thân thể, tay chân sạch sẽ hằng ngày
• Đeo khẩu trang trước khi ra ngoài để hạn chế nguy cơ tiếp xúc với các dị nguyên gây bệnh
• Cân bằng giữa chế độ nghỉ ngơi và sinh hoạt hợp lý, tránh làm việc quá sức
• Hạn chế tiếp xúc với những người đang mắc bệnh
• Giữ gìn vệ sinh nơi ở, đặc biệt trong khu vực phòng ngủ. Thường xuyên giặt giũ vệ sinh chăn màn, rèm cửa để loại bỏ các dị nguyên có thể gây dị ứng
• Tránh nuôi động vật trong phòng ngủ
• Đánh răng hằng ngày và vệ sinh răng miệng với nước muối sinh lý thường xuyên
• Sử dụng máy lọc không khí trong phòng ngủ, đặc biệt với những người thường xuyên bị dị ứng
• Tránh xa những khu vực dị ứng, nếu liên quan đến các yếu tố công việc nên có biện pháp bảo hộ phù hợp.
• Rèn luyện thói quen luyện tập thể thao hằng ngày giúp tăng cường sức đề kháng.
• Điều trị dứt điểm những bệnh lý liên quan.

Viêm họng mãn tính nếu không nhanh chóng điều trị có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm trên toàn cơ thể. Mỗi người cần bắt đầu thay đổi lối sống khoa học lành mạnh hơn để phòng tránh tối đa nguy cơ mắc bệnh. Dành thời gian đi kiểm tra sức khoẻ định kỳ ít nhất 1 năm/ 1 lần cũng là cách để sớm phát hiện và điều trị bệnh, bảo vệ sức khoẻ toàn diện nhất.

Có thể bạn quan tâm

• Viêm họng uống thuốc gì? 8 loại thuốc trị viêm họng phổ biến
• Viêm họng mãn tính trong hội chứng trào ngược và phương pháp điều trị
• Viêm họng hạt nên kiêng gì để điều trị hiệu quả?
• Chữa viêm họng mãn tính bằng Đông y và những ưu điểm vượt trội