Viêm họng xuất tiết: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm họng xuất tiết là tình trạng niêm mạc họng bị viêm, tăng tiết dịch nhầy, gây khó chịu, đau rát cổ họng, ho dai dẳng và có thể kèm theo sốt. Bệnh thường do virus, vi khuẩn hoặc dị ứng gây ra, dễ xuất hiện vào thời điểm giao mùa. Nếu không được điều trị đúng cách, viêm họng xuất tiết có thể tiến triển thành viêm mãn tính, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả.

Viêm họng xuất tiết là gì? Phân loại bệnh lý

Viêm họng xuất tiết là tình trạng niêm mạc họng bị viêm kèm theo tăng tiết dịch nhầy, gây cảm giác khó chịu, đau rát và kích thích ho. Tình trạng này có thể xuất hiện do nhiễm khuẩn, nhiễm virus hoặc phản ứng dị ứng, thường phổ biến khi thời tiết thay đổi.

Phân loại viêm họng xuất tiết

Dựa trên mức độ diễn tiến và nguyên nhân gây bệnh, viêm họng xuất tiết có thể được chia thành các dạng sau:

• Viêm họng xuất tiết cấp tính: Bệnh khởi phát đột ngột, có thể do virus hoặc vi khuẩn, thường đi kèm với sốt, đau rát họng và ho nhiều đờm.
• Viêm họng xuất tiết mãn tính: Tình trạng viêm kéo dài, thường gặp ở những người tiếp xúc với khói bụi, hóa chất hoặc có bệnh lý nền về hô hấp. Biểu hiện dai dẳng, tái phát nhiều lần và khó điều trị dứt điểm.
• Viêm họng xuất tiết do dị ứng: Xảy ra khi cơ thể phản ứng với các tác nhân như phấn hoa, lông động vật, thực phẩm hoặc thời tiết lạnh. Bệnh nhân thường có cảm giác ngứa họng, ho khan hoặc chảy nước mũi đi kèm.

Việc phân loại chính xác giúp xác định hướng điều trị phù hợp, hạn chế nguy cơ biến chứng và tái phát.

Triệu chứng thường gặp của viêm họng xuất tiết

Viêm họng xuất tiết gây ra nhiều triệu chứng ảnh hưởng đến sinh hoạt và sức khỏe người bệnh. Các dấu hiệu có thể khác nhau tùy vào nguyên nhân và mức độ bệnh.

Dấu hiệu nhận biết ban đầu

• Cổ họng đau rát, khó chịu, nhất là khi nuốt hoặc nói chuyện.
• Xuất hiện nhiều đờm hoặc chất nhầy trong họng, thường có màu trắng trong hoặc vàng nhẹ.
• Ho dai dẳng, có thể là ho khan hoặc ho có đờm tùy vào mức độ viêm.
• Nghẹt mũi, chảy nước mũi, đặc biệt trong các trường hợp viêm họng xuất tiết do dị ứng.

Triệu chứng đi kèm ở giai đoạn nặng hơn

• Sốt nhẹ hoặc sốt cao nếu nguyên nhân là nhiễm khuẩn.
• Mệt mỏi, đau đầu, mất cảm giác ngon miệng do tình trạng viêm kéo dài.
• Giọng nói thay đổi, có thể bị khàn hoặc mất tiếng trong thời gian ngắn.
• Hơi thở có mùi khó chịu do dịch nhầy ứ đọng lâu trong họng.

Các triệu chứng này có thể kéo dài nếu không có biện pháp kiểm soát kịp thời. Việc phát hiện sớm giúp cải thiện hiệu quả điều trị, ngăn ngừa bệnh diễn tiến nghiêm trọng hơn.

Nguyên nhân gây viêm họng xuất tiết

Viêm họng xuất tiết có thể khởi phát do nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm nhiễm trùng, dị ứng hoặc tác động từ môi trường sống. Việc xác định đúng nguyên nhân giúp điều trị hiệu quả và hạn chế tái phát.

• Nhiễm khuẩn và virus
  • Do virus như rhinovirus, adenovirus hoặc cúm, khiến niêm mạc họng viêm nhiễm và tăng tiết dịch nhầy.
  • Vi khuẩn như liên cầu khuẩn nhóm A có thể gây viêm họng xuất tiết kèm theo sốt và sưng amidan.
  • Bệnh dễ lây lan qua tiếp xúc trực tiếp hoặc giọt bắn từ người nhiễm bệnh.
• Phản ứng dị ứng
  • Tiếp xúc với phấn hoa, lông động vật hoặc hóa chất kích thích phản ứng dị ứng, dẫn đến viêm họng kéo dài.
  • Không khí ô nhiễm hoặc điều hòa không khí khô làm khô niêm mạc họng, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
  • Dị ứng thực phẩm cũng có thể gây viêm họng xuất tiết ở một số trường hợp nhạy cảm.
• Tác nhân từ lối sống và thói quen sinh hoạt
  • Thói quen hút thuốc lá hoặc tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc khiến niêm mạc họng bị tổn thương.
  • Uống nhiều rượu bia hoặc đồ uống lạnh làm kích thích cổ họng, dễ gây viêm.
  • Thói quen la hét, nói to trong thời gian dài có thể làm tổn thương thanh quản và dẫn đến viêm họng.
• Các bệnh lý liên quan
  • Viêm xoang mãn tính làm dịch nhầy chảy xuống họng, kích thích niêm mạc và gây viêm.
  • Trào ngược dạ dày thực quản khiến axit dạ dày trào lên cổ họng, làm niêm mạc họng bị kích thích liên tục.
  • Suy giảm hệ miễn dịch khiến cơ thể dễ nhiễm trùng, tăng nguy cơ mắc bệnh.

Ai dễ mắc viêm họng xuất tiết?

Bệnh có thể ảnh hưởng đến nhiều nhóm đối tượng khác nhau, đặc biệt là những người có hệ miễn dịch yếu hoặc thường xuyên tiếp xúc với tác nhân gây kích thích niêm mạc họng.

• Trẻ em và người cao tuổi
  • Trẻ nhỏ có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị virus và vi khuẩn tấn công.
  • Người lớn tuổi có sức đề kháng suy giảm, nguy cơ mắc viêm họng cao hơn khi thời tiết thay đổi.
• Những người thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm
  • Công nhân làm việc trong môi trường có nhiều khói bụi, hóa chất dễ bị kích ứng đường hô hấp.
  • Người sống ở khu vực có mức độ ô nhiễm cao có nguy cơ mắc bệnh nhiều hơn.
• Người có tiền sử dị ứng hoặc bệnh lý hô hấp
  • Những người bị viêm xoang, viêm mũi dị ứng dễ gặp tình trạng viêm họng xuất tiết do dịch nhầy kích thích niêm mạc.
  • Người có cơ địa dị ứng khi tiếp xúc với phấn hoa, lông động vật hoặc thức ăn gây kích ứng dễ phát bệnh.
• Những người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh
  • Người hút thuốc lá thường xuyên có nguy cơ cao bị viêm họng do niêm mạc họng tiếp xúc với khói độc hại.
  • Người có thói quen uống rượu bia hoặc đồ uống lạnh làm giảm sức đề kháng của niêm mạc họng, dễ dẫn đến viêm.
  • Những người hay la hét hoặc nói nhiều có thể bị tổn thương dây thanh quản, gây viêm họng kéo dài.

Việc nhận diện đúng nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh giúp phòng ngừa hiệu quả, từ đó hạn chế các biến chứng không mong muốn.

Biến chứng của viêm họng xuất tiết

Viêm họng xuất tiết nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác liên quan đến đường hô hấp và toàn thân.

• Viêm họng mãn tính
  • Viêm họng kéo dài có thể chuyển sang giai đoạn mãn tính, khiến niêm mạc họng dày lên, mất tính đàn hồi và dễ bị kích thích.
  • Người bệnh thường xuyên cảm thấy đau rát họng, khàn tiếng và ho kéo dài, đặc biệt vào buổi sáng hoặc khi thời tiết thay đổi.
• Viêm amidan và biến chứng hô hấp
  • Dịch nhầy tích tụ lâu ngày có thể gây viêm amidan, làm sưng to tuyến amidan, gây đau khi nuốt và ảnh hưởng đến giọng nói.
  • Viêm họng kéo dài cũng làm tăng nguy cơ mắc viêm thanh quản, viêm phế quản hoặc thậm chí viêm phổi nếu nhiễm trùng lan rộng.
• Tăng nguy cơ áp xe quanh họng
  • Tình trạng viêm kéo dài có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển mạnh, dẫn đến hình thành ổ áp xe quanh họng.
  • Áp xe có thể gây đau dữ dội, khó thở, khó nuốt và cần can thiệp y khoa để dẫn lưu mủ và kiểm soát nhiễm trùng.
• Ảnh hưởng đến tai và đường hô hấp trên
  • Dịch nhầy có thể chảy ngược vào ống tai giữa, làm tăng nguy cơ viêm tai giữa, gây đau tai và ảnh hưởng đến thính lực.
  • Viêm mũi, viêm xoang cũng có thể phát triển do sự liên kết giữa các cơ quan hô hấp trên, khiến bệnh nhân gặp nhiều khó khăn trong hô hấp.
• Tác động đến sức khỏe toàn thân
  • Viêm họng kéo dài có thể làm suy giảm sức đề kháng, khiến cơ thể mệt mỏi, chán ăn và dễ mắc các bệnh lý nhiễm trùng khác.
  • Một số trường hợp nghiêm trọng có thể gây ảnh hưởng đến tim, khớp và thận, đặc biệt là khi vi khuẩn liên cầu khuẩn nhóm A tấn công cơ thể.

Kiểm soát bệnh ngay từ giai đoạn đầu giúp hạn chế nguy cơ biến chứng và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Chẩn đoán viêm họng xuất tiết

Chẩn đoán viêm họng xuất tiết thường dựa vào biểu hiện lâm sàng, tiền sử bệnh và một số xét nghiệm cần thiết để xác định nguyên nhân gây bệnh. Việc chẩn đoán chính xác giúp đưa ra phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả.

• Khám lâm sàng
  • Bác sĩ kiểm tra niêm mạc họng, phát hiện tình trạng sưng đỏ, xuất tiết dịch nhầy và đánh giá mức độ tổn thương.
  • Người bệnh có thể được hỏi về triệu chứng đi kèm như sốt, ho, đau họng, chảy nước mũi hoặc nghẹt mũi.
• Xét nghiệm tìm nguyên nhân nhiễm trùng
  • Mẫu dịch họng có thể được lấy để xét nghiệm tìm vi khuẩn, giúp xác định có sự hiện diện của liên cầu khuẩn hay không.
  • Xét nghiệm nhanh kháng nguyên hoặc nuôi cấy vi khuẩn có thể được thực hiện để tìm tác nhân gây bệnh.
• Nội soi họng nếu cần thiết
  • Nếu viêm họng kéo dài hoặc có dấu hiệu bất thường, bác sĩ có thể chỉ định nội soi họng để quan sát chi tiết hơn vùng viêm.
  • Nội soi giúp đánh giá mức độ tổn thương niêm mạc, phát hiện tình trạng viêm thanh quản hoặc trào ngược dạ dày thực quản.
• Kiểm tra liên quan đến bệnh lý nền
  • Người có tiền sử viêm xoang, trào ngược dạ dày hoặc dị ứng có thể cần xét nghiệm chuyên sâu để xác định nguyên nhân gây kích thích họng.
  • Nếu nghi ngờ viêm họng do dị ứng, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm dị nguyên để tìm tác nhân gây kích ứng.

Việc chẩn đoán sớm và chính xác giúp điều trị hiệu quả hơn, giảm nguy cơ bệnh kéo dài hoặc tiến triển thành biến chứng nghiêm trọng.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị viêm họng xuất tiết

Viêm họng xuất tiết thường có thể tự cải thiện sau một thời gian ngắn, nhưng trong một số trường hợp, bệnh có thể diễn tiến nghiêm trọng và cần đến sự can thiệp y tế. Người bệnh nên theo dõi các dấu hiệu bất thường để kịp thời gặp bác sĩ, tránh nguy cơ biến chứng.

• Triệu chứng kéo dài không thuyên giảm
  • Đau họng kéo dài dù đã áp dụng các biện pháp điều trị tại nhà.
  • Ho liên tục trong nhiều ngày, không có dấu hiệu giảm dù đã dùng thuốc giảm ho.
  • Tình trạng nghẹt mũi, chảy nước mũi kéo dài và không đáp ứng với điều trị thông thường.
• Sốt cao và mệt mỏi nghiêm trọng
  • Nhiệt độ cơ thể tăng cao kèm theo rét run, đổ mồ hôi liên tục.
  • Cảm giác uể oải, suy nhược, chán ăn kéo dài làm ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.
  • Cơ thể mất nước do sốt cao, kèm theo khô môi, khát nước liên tục.
• Khó thở và nuốt khó
  • Khó thở, tức ngực, cảm giác nghẹt đường hô hấp khi nói chuyện hoặc ngủ.
  • Nuốt đau, cảm giác vướng nghẹn kéo dài, gây khó khăn khi ăn uống.
  • Giọng nói bị thay đổi hoặc mất tiếng không rõ nguyên nhân.
• Xuất hiện biến chứng nguy hiểm
  • Đau tai, ù tai kéo dài có thể là dấu hiệu viêm tai giữa do nhiễm trùng lan rộng.
  • Viêm amidan nặng gây sưng lớn, cản trở hô hấp hoặc gây đau nghiêm trọng.
  • Xuất hiện các mảng trắng hoặc vết loét trong họng, có thể liên quan đến nhiễm trùng nặng.

Người bệnh không nên chủ quan khi có các dấu hiệu bất thường này. Việc thăm khám và điều trị sớm giúp kiểm soát bệnh tốt hơn, tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Phòng ngừa viêm họng xuất tiết hiệu quả

Phòng tránh viêm họng xuất tiết là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe và hạn chế nguy cơ mắc bệnh. Thực hiện các biện pháp chăm sóc đúng cách giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ đường hô hấp khỏi các tác nhân gây hại.

• Giữ ấm cơ thể và đường hô hấp
  • Tránh để cơ thể nhiễm lạnh, đặc biệt khi thời tiết thay đổi đột ngột.
  • Che chắn kỹ vùng cổ họng khi ra ngoài trời, nhất là vào buổi sáng sớm hoặc ban đêm.
  • Uống nước ấm, tránh sử dụng đồ uống lạnh làm kích thích niêm mạc họng.
• Tăng cường sức đề kháng
  • Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung thực phẩm giàu vitamin C và kẽm giúp tăng cường hệ miễn dịch.
  • Uống đủ nước để giữ ẩm cho niêm mạc họng và giúp cơ thể đào thải độc tố tốt hơn.
  • Tập luyện thể thao thường xuyên để nâng cao sức đề kháng và cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây bệnh
  • Tránh khói bụi, ô nhiễm không khí hoặc hóa chất có thể kích thích cổ họng.
  • Giữ khoảng cách với người bị nhiễm bệnh đường hô hấp, hạn chế tiếp xúc trực tiếp để giảm nguy cơ lây nhiễm.
  • Thường xuyên rửa tay với xà phòng để loại bỏ vi khuẩn, virus gây bệnh.
• Giữ vệ sinh răng miệng và họng
  • Súc miệng bằng nước muối sinh lý để loại bỏ vi khuẩn và làm sạch họng.
  • Đánh răng đúng cách và sử dụng chỉ nha khoa để loại bỏ mảng bám vi khuẩn gây viêm nhiễm.
  • Hạn chế ăn thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ vì có thể kích thích niêm mạc họng.
• Điều trị triệt để các bệnh liên quan
  • Kiểm soát tốt các bệnh lý nền như viêm xoang, trào ngược dạ dày để tránh kích thích họng kéo dài.
  • Điều trị dứt điểm viêm mũi dị ứng để hạn chế tình trạng tăng tiết dịch nhầy trong họng.
  • Thăm khám định kỳ để kiểm tra sức khỏe và phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến đường hô hấp.

Việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa không chỉ giúp hạn chế nguy cơ mắc viêm họng xuất tiết mà còn bảo vệ sức khỏe hô hấp, giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh liên quan khác.

Phương pháp điều trị viêm họng xuất tiết

Điều trị viêm họng xuất tiết cần kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để kiểm soát triệu chứng, loại bỏ nguyên nhân gây bệnh và ngăn ngừa biến chứng. Tùy vào tình trạng cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị phù hợp.

Sử dụng thuốc Tây y

Thuốc Tây y giúp giảm nhanh các triệu chứng khó chịu và kiểm soát tình trạng viêm nhiễm hiệu quả. Việc sử dụng thuốc cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ.

• Thuốc kháng sinh
  • Dành cho trường hợp nhiễm vi khuẩn, đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A.
  • Amoxicillin, Azithromycin hoặc Cefuroxime thường được kê đơn để tiêu diệt vi khuẩn gây viêm.
  • Không nên tự ý dùng kháng sinh khi chưa có chỉ định từ bác sĩ để tránh tình trạng kháng thuốc.
• Thuốc giảm đau, hạ sốt
  • Được sử dụng khi viêm họng gây đau nhiều hoặc kèm theo sốt cao.
  • Paracetamol hoặc Ibuprofen có tác dụng giảm đau rát họng và giúp cơ thể hạ nhiệt.
  • Cần uống đúng liều lượng để tránh ảnh hưởng đến gan và dạ dày.
• Thuốc giảm ho và long đờm
  • Giúp làm dịu cổ họng và loại bỏ dịch nhầy gây khó chịu.
  • Bromhexin, Acetylcystein hoặc Ambroxol giúp làm loãng đờm và hỗ trợ tống xuất dịch nhầy ra khỏi cơ thể.
  • Người bệnh cần uống đủ nước để thuốc phát huy hiệu quả tốt nhất.
• Thuốc xịt họng và súc miệng
  • Sát khuẩn vùng họng, giảm đau rát và ngăn ngừa vi khuẩn phát triển.
  • Hexaspray hoặc Betadine có tác dụng kháng khuẩn, giúp làm sạch niêm mạc họng.
  • Kết hợp với nước muối sinh lý để vệ sinh họng hàng ngày.

Điều trị bằng Đông y

Bên cạnh Tây y, các bài thuốc Đông y cũng được nhiều người áp dụng để hỗ trợ điều trị viêm họng xuất tiết. Phương pháp này giúp giảm viêm, long đờm và tăng cường sức đề kháng tự nhiên.

• Bài thuốc thanh nhiệt giải độc
  • Phù hợp với người bị viêm họng do nhiệt độc, cảm giác nóng rát trong họng và ho nhiều đờm đặc.
  • Cam thảo, kim ngân hoa, bạc hà và cát cánh thường được sử dụng để thanh nhiệt và kháng viêm.
  • Uống dưới dạng sắc hoặc trà thảo dược để tăng hiệu quả làm dịu cổ họng.
• Bài thuốc bổ phế, giảm ho
  • Giúp giảm ho khan, tăng cường chức năng phế quản và làm dịu cổ họng.
  • Bách bộ, xuyên bối mẫu, mạch môn kết hợp để giúp dưỡng âm và giảm kích thích niêm mạc họng.
  • Dùng hàng ngày giúp hạn chế tình trạng ho kéo dài và đau rát họng.
• Sử dụng mật ong và gừng
  • Hỗ trợ kháng khuẩn tự nhiên, làm dịu cổ họng và giảm viêm.
  • Mật ong kết hợp với gừng tươi hoặc chanh giúp cải thiện triệu chứng ho và khàn giọng.
  • Có thể pha với nước ấm uống vào buổi sáng để bảo vệ niêm mạc họng.

Chăm sóc tại nhà

Ngoài việc dùng thuốc, thay đổi thói quen sinh hoạt và chăm sóc sức khỏe đúng cách sẽ giúp bệnh mau hồi phục và ngăn ngừa tái phát.

• Giữ ấm cơ thể
  • Tránh để họng tiếp xúc với gió lạnh hoặc môi trường có nhiệt độ quá thấp.
  • Đeo khăn quàng cổ khi ra ngoài trời lạnh để hạn chế kích thích cổ họng.
• Vệ sinh họng hàng ngày
  • Súc miệng bằng nước muối loãng giúp loại bỏ vi khuẩn và giữ họng sạch sẽ.
  • Hạn chế ăn đồ cay nóng, dầu mỡ có thể làm kích thích niêm mạc họng.
• Uống đủ nước
  • Giữ cho niêm mạc họng luôn ẩm, giúp giảm cảm giác khô rát và ho.
  • Nên uống nước ấm thay vì nước lạnh để hạn chế kích thích vùng họng.
• Hạn chế nói to và la hét
  • Giúp tránh tình trạng tổn thương dây thanh quản và làm bệnh kéo dài.
  • Nghỉ ngơi đủ và tránh căng thẳng để hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn.

Viêm họng xuất tiết nếu được điều trị đúng cách sẽ nhanh chóng thuyên giảm và không để lại biến chứng nghiêm trọng. Áp dụng các phương pháp điều trị phù hợp giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, giảm bớt khó chịu và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Xem thêm

[CHUYÊN GIA TƯ VẤN] Cách chữa viêm họng, viêm amidan, giúp hơn 2000 người khỏi bệnh

[REVIEW] Hiệu quả bài thuốc tai mũi họng ĐỖ MINH ĐƯỜNG chứng minh qua phản hồi từ người bệnh