Viêm Amidan Mãn Tính: Biểu Hiện Và Các Phương Pháp Điều Trị

Viêm amidan mãn tính với các triệu chứng viêm nhiễm, đau nhức amidan tái phát thường xuyên với mức độ nặng khiến người bệnh vô cùng mệt mỏi. Trong giai đoạn này nếu không nhanh chóng kiểm soát bệnh sớm rất dễ gây ra các biến chứng nguy hiểm cho các cơ quan lân cận, thậm chí phải phẫu thuật cắt bỏ amidan đến viêm nhiễm quá nặng.

Viêm amidan mãn tính là gì?

Nguyên nhân chính gây viêm amidan thường liên quan đến sự tấn công của các virus, vi khuẩn và dị nguyên khiến hàng rào phòng ngự đầu tiên là amidan bị viêm nhiễm. Viêm amidan cấp thường có dấu hiệu tự thuyên giảm sau 3- 5 ngày nếu có hướng chăm sóc tốt. Tuy nhiên nếu viêm amidan kéo dài trên 4 tuần liên tiếp hoặc tái diễn nhiều lần trong năm sẽ chuyển qua giai đoạn viêm amidan mãn tính.

hi bị viêm amidan mãn tính, người bệnh sẽ cảm thấy vô cùng khó chịu đau nhức do amidan sưng to ngay tại khẩu cái. Đông thời bệnh có thể kịch hoạt số lượng các hạch bạch huyết gia tăng số lượng làm nổi hạch trong miệng khiến việc ăn uống khó khăn hơn. Sức đề kháng người bệnh lúc này suy giảm trầm trọng và có thể nhanh chóng biến chứng sang các bệnh lý nguy hiểm khác.

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng mãn tính thường do chế độ chăm sóc người bệnh thiếu khoa học, thường xuyên tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh khiến viêm amidan tái phát thường xuyên. Bệnh cạnh đó chế độ chăm sóc kém lành mạnh, điều trị sai cách cũng là nguyên nhân khiến bệnh kéo dài dai dẳng mãi không dứt và tiến triển qua giai đoạn mãn tính.

Tùy tình trạng và triệu chứng, viêm amidan mãn tính thường được chia thành những dạng sau

• Viêm amidan hốc mủ: Bệnh được đặng trưng bởi tình trạng xuất hiện những hạch trắng trên bề mặt amidan với kích thước khác nhau. Trong các hạch này có chứa đầy dịch mủ, nếu vỡ ra có thể gây viêm nhiễm nặng. Đồng thời miệng người bệnh cũng có mùi hôi rất đặc trưng do sự hoạt động quá mức của các vi khuẩn. Cả người lớn và trẻ em đều có thể gặp thể này.
• Viêm amidan quá phát: lúc này kích thước của amidan 2 bên miệng sưng to, gần chạm sát vào nhau. Amidan bị viêm có thể làm chèn ép cổ họng khiến người bị khó nuốt, khó thở, đôi khi có thể gây ra tình trạng ngưng thở khi ngủ do việc lấy oxy vào bị cản trở. Tình trạng này xuất hiện chủ yếu ở trẻ em.
• Viêm amidan mạn thể xơ teo: trái ngược với viêm amidan quá phát, thể này khiến Amidan 2 bên hẹp, teo lại đồng thời trên bề mặt cũng xuất hiện có các xơ mủ trắng.  Quan sát kỹ hơn sẽ thấy amidan sẫm màu hơn bình thường, có cảm giác sưng phồng nhưng bề mặt lồ lõm, kém bằng phẳng. Bệnh chủ yếu gặp nhiều hơn ở những người trưởng thành.

Viêm amidan mãn tính nếu không nhanh chóng kiểm soát sớm có nguy cơ tiến triển đến ung thư amidan rất cao, đặc biệt ở những người có hệ miễn dịch suy yếu. Do đó cần nhanh chóng tiến hành điều trị theo các phương pháp y khoa để ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm này.

Biểu hiện của viêm amidan mãn tính

Các dấu hiệu của viêm amidan mãn tính cực kỳ rõ ràng và dễ nhận biết, bạn hoàn toàn có thể cảm nhận sự đau đớn khó chịu khác thường bên trong cổ họng. Khi há to miệng và soi gương trong cổ họng có thể dễ dàng thấy amidan sưng to bất thường.

Các triệu chứng điểm hình của bệnh bao gồm

• Cảm giác đau nhức trầm trọng tại amidan, nhất là khi ăn uống và nuốt nước bọt. Đôi khi cơn đau có thể làm lên tới tai vô cùng khó chịu
• Sốt cao, có thể hơn 38 độ do sự tấn công mạnh mẽ của vi khuẩn
• Cổ họng khô ngứa đau rát nặng như có các dị nguyên mắc bên trong
• Há to miệng tự soi trong gương có thể thấy amidan sưng to, đỏ, có thể xuất hiện các mủ trắng nhỏ lo ti hay lan toàn amidan thành mảng lớn
• Hơi thở có mùi hôi cực kỳ khó chịu mặc dù đã đánh răng vệ sinh răng miệng sạch sẽ
• Ho nhiều, có thể ho có đờm. Khi ho có thể cảm thấy đau tức ngực trong một số trường hợp do amidan sưng to làm giảm lượng oxy
• Cảm giác khó thở khi ngủ, ở trẻ em có thể gây ngưng thở khi ngủ rất nguy hiểm
• Xuất hiện các hạch bạch huyết ở vị trí dưới hàm, sau tai hay ở cổ
• Người bệnh thở khò khè, thở khó khăn nhất là khi nằm
• Toàn thân mệt mỏi rã rời, không muốn ăn uống

Viêm amidan mãn tính có nguy hiểm không

Viêm amidan trong giai đoạn cấp thường có tiên lượng khá tốt, thậm chí nếu nghỉ ngơi đầy đủ và dinh dưỡng phù hợp bệnh có thể tự khỏi sau đó 3-5 ngày mà không cần dùng thuốc. Tuy nhiên nếu đã chuyển qua giai đoạn mãn tính, bệnh có mức độ trầm trọng cao hơn rất nhiều, có thể không điều trị dứt điểm được nếu đã quá trễ. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể phải chỉ định cắt amidan để kiểm soát tình trạng viêm nhiễm lây lan trong hầu họng.

Các biến chứng có thể xuất hiện do không kiểm soát viêm amidan kịp thời bao gồm

• Biến chứng tại chỗ: áp xe amidan, Viêm mô tế bào amidan
• Biến chứng gần: Viêm xoang, viêm tai giữa, viêm họng mãn tính, viêm hạch cổ, Viêm thanh – khí – phế quản, viêm phổi
• Biến chứng xa: Viêm cầu thận cấp, viêm khớp cấp, thấp tim, viêm nội tâm mạc, viêm não, viêm màng não, nhiễm trùng máu, ung thư vòm họng…

Trong một số trường hợp, người bệnh còn có thể bị mất giọng, thay đổi giọng nói do viêm nhiễm xuống thanh quản, khí quản. Với những người làm các công việc cần giọng như MC, ca sĩ sẽ gặp rất nhiều ảnh hưởng nếu liên quan đến biến chứng này.

Dù viêm amidan mãn tính không ảnh hưởng trực tiếp ngay đến tính mạng nhưng nó làm suy giảm chất lượng cuộc sống và tinh thần người bệnh rất nhiều. Người bệnh amidan thường gầy yếu, suy nhược, tinh thần mệt mỏi kéo dài. Vì vậy tốt nhất nên sớm điều trị bệnh ngay từ những giai đoạn đầu, tránh để biến chứng sang giai đoạn này.

Hướng điều trị viêm amidan mãn tính

Để điều trị viêm amidan mãn tính, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện một số xét nghiệm chuyên khoa để kiểm tra chính xác tình trạng bệnh, tránh nhầm lẫn với những bệnh lý có dấu hiệu tương tự. Việc có điều trị bệnh dứt điểm không còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như tình trạng bệnh, cơ địa người bệnh, hướng chăm sóc trong điều trị.. Người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo kết quả điều trị tốt nhất.

Điều trị bằng thuốc Tây

Trong trường hợp các triệu chứng vẫn trong giai đoạn kiểm soát được, bác sĩ sẽ chỉ định một số loại thuốc Tây để nhanh chóng ngăn chặn nguy cơ viêm nhiễm, loại bỏ các tác nhân gây bệnh đồng thời tăng cường sức đề kháng cho người bệnh. Các liều thuốc lúc này có thể chỉ định nhóm thuốc cho tác dụng mạnh hơn các nhóm trong giai đoạn cấp tính vì người bệnh có thể không còn đáp ứng tốt với các loại thuốc trước đó.

Một số nhóm thuốc phổ biến thường dùng trong giai đoạn mãn tính bao gồm

• Thuốc kháng sinh: thường dùng khi bệnh có liên quan đến các vi khuẩn hay yếu tố bội nhiễm. Bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh phổ biến như Penicillin G ( nếu liên quan đến liên cầu khuản nhóm A);  Amoxicillin, Ampicillin, Erythromycin, Clarithromycin… Thuốc có thể được chỉ định theo từng đợt điều trị, thường là 5- 7 ngày một đợt.
• Thuốc hạ sốt, giảm đau NSAIDs: chỉ dùng khi người bệnh có dấu hiệu sốt trên 38,5 độ. Có thể dùng Paracetamol (Efferalgan), Ibuprofen để hạ sốt nhanh chóng và an toàn nhất
• Thuốc chống viêm, giảm phù nề:  giúp giảm tình trạng sưng viêm nặng tại amdan để người bệnh thấy dễ chịu hơn. Có thể chỉ định dùng các loại thuốc như Alphachymotrypsin (Alpha Chay), Amitase, Prednisolon, Methylprednisolone…
• Thuốc giảm ho, long đờm: dùng khi người bệnh có các triệu chứng ho, các thuốc phổ biến như Terpin Codein, Dextromethorphan, Bromhexin..
• Thuốc súc họng: giúp sát khuẩn, làm sạch niêm mạc họng và giảm mùi hôi miệng hiệu quả. Người bênh có thể dùng Betadine, Oropivalone, NaCl 0.9%….để súc miệng ngày 2- 3 lần để đem đến tác dụng tốt nhất.

Việc dùng thuốc cần đảm bao tuyệt đối có sự chỉ định của bác sĩ, không được tự ý sử dụng nhất là với trẻ nhỏ. Người bệnh không nên tự ý tăng/ giảm liều thuốc hoặc sử dụng các đơn thuốc cũ trong giai đoạn cấp tính trước đó vì sẽ không đem lại tác dụng hiệu quả mà còn tăng mức độ nguy hiểm cao hơn.

Ngoài ra những nhóm thuốc này thường gây ra khá nhiều tác dụng phụ kèm theo, gây ảnh hưởng cho chức năng gan, thận nên không nên lạm dụng trong thời gian dài. Thông báo ngay cho bác sĩ nếu có bất cứ dấu hiệu bất thường nào khác để có hướng xử lý kịp thời.

Làm giảm triệu chứng tại nhà

Dân gian thường dùng các cách chữa viêm amidan bằng thuốc nam từ thảo dược tại nhà để kiểm soát bệnh viêm amidan nhanh chóng và an toàn hơn. Tuy nhiên trong giai đoạn mãn tính, các bài thuốc này chỉ mang tính chất giảm nhẹ triệu chứng, không thể điều trị bệnh hoàn toàn. Người bệnh vẫn cần kết hợp với phác đồ điều trị bệnh chuyên khoa từ bác sĩ để điều trị bệnh triệu để.

Súc miệng mới nước muối ấm

Súc miệng với nước muối ấm là cách đơn giản nhất để sát khuẩn miệng, ức chế các vi khuẩn đồng thời làm giảm các kích ứng bên trong niêm mạc họng hiệu quả. Bạn chỉ cần dùng khoảng 1 thìa muối tinh hoặc muối hạt pha cùng 1 cốc nước ấm để súc miệng ngày 2- 3 lần. Đông thời nước muối cũng sẽ làm giảm mùi hôi miệng đáng kể do đã ức chế được sự tấn công của các vi khuẩn.

Không chỉ trong quá trình điều trị mà người bệnh nên duy trì thói quen súc miệng với nước muối sinh lý hằng ngày để kiểm soát bệnh tốt nhất, giảm nguy cơ tái phát các triệu chứng. Thường nước muối cũng không gây ảnh hưởng quá nhiều đến có thể sử dụng cho cả trẻ nhỏ.

Bài thuốc từ diếp cá

Các hoạt chất có trong rau diếp cá có tác dụng như một loại kháng sinh mạnh, có thể ức chế loại bỏ một số bi khuẩn, virus gây bệnh. Các hoạt chất có trong diếp cá cũng hỗ trợ quá trình tiêu hóa hoạt động ổn định, nhờ đó nhanh chóng hấp thụ nhiều dưỡng chất cần thiết để tăng cường năng lượng hoạt động mỗi ngày.

Ngươi bệnh có thể giã lá diếp cá lấy nước cốt uống mỗi ngày. Tuy nhiên do đặc trưng của diếp cá thường có mùi tanh khá khó chịu nên bạn có thể thực hiện bài thuốc sau

• Dùng 1 nắm diếp cá rửa sạch, ngâm với nước muối để loại bỏ tạp chất
• Giã nát diếp cá lấy nước cốt rồi nấu cùng 1 bát nước vo gạo lần hai
• Đợi hỗn hợp sôi trong vài phút rồi tắt bếp
• Cho thêm mật ong để dễ uống hơn
• Dùng hết bài thuốc trong ngày.

Bài thuốc từ tỏi

Chất allin trong tỏi khi giã hay đập dập sẽ biến thành allicin – một loại kháng sinh khá mạnh. Bạn chỉ cần nhai ngay một tép tỏi sẽ thấy các triệu chứng bệnh giảm ngay sau đó vài ngày. Tuy nhiên cần chú ý tỏi có thể gây tương tác với một số loại thuốc nên bạn không nên dùng chung. Có thể giãn cách thời gian trong 1- 2 tiếng để đảm bảo an toàn hơn.

Bạn có thể giã một vài tép tỏi rồi cho ngay vào một cốc nước ấm để uống. Ngoài ra có thể thực hiện bài thuốc sau

• Dùng vài tép tỏi đem giã hay băm nhuyễn rồi cho vào bát
• Cho thêm 1- 2 muỗng mật ong nguyên chất vào trộn đều, đem hấp cách thủy trong vài phút
• Dùng hết cả phần nước cốt lẫn cái, nên dùng ngay khi còn ấm.

Tỏi cũng có thể gây ra mùi hôi khá nồng trong miệng nên bạn nhớ súc miệng và đánh răng ngay sau khi dùng các bài thuốc với tỏi.

Bạc hà và gừng

Nhai một vài lá bạc hà hay ngậm một lát gừng không chỉ giúp cổ họng giảm ngứa rát mà còn đánh bay mùi hôi miệng hiệu quả. Trong thành phần của hai dược liệu này cũng chứa rất nhiều hoạt chất có ích giúp ức chế sự phát triển của các vi khuẩn, virus đang gây bệnh trong niêm mạc họng.

Bạn có thể hãm đơn lẻ hai dược liệu này với nước sôi để làm trà uống hằng ngày hoặc tham khảo các làm sau

• Dùng 1 củ gừng rửa sạch, cạo vỏ và thái lát
• Bạc hà dùng 5- 7 lá, rửa sạch, ngâm nước muối để loại bỏ tạp chất
• Hãm hai dược liệu này với 1 cốc nước sôi, chú ý nên đậy nắp ly trà để các tinh chất không bị bay mất
• Cho thêm mật ong vào trà để tăng thêm hương vị và bổ sung thêm các vitamin cần thiết.

Lá tía tô

Nếu bạn bị viêm amidan mãn tính gây sốt cao, ho nhiều, ngứa ngáy cổ họng thì bài thuốc từ lá tía tô sẽ là lựa chọn rất phù hợp. Cháo tía tô vừa giúp người bệnh hạ sốt vừa bổ sung các dưỡng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch để người bệnh cải thiện sức khỏe nhanh chóng.

Bạn cũng có thể ăn trực tiếp lá tía tô hay hãm với nước uống, để tăng thêm tác dụng có thể thực hiện bài thuốc sau

• Dùng lá tía tô, hoa khế và hoa đu đủ với một lượng vừa đủ, đem đi rửa sạch, ngâm nước muối để loại bỏ tạp chất
• Cho ba dược liệu này vào bát cùng một ít đường phèn đem đi hấp cách thủy, nếu không có đường phèn có thể thay thế bằng mật ong
• Dùng để ăn ngay khi còn ấm.

Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt

Vệ sinh răng miệng kém, ăn uống thiếu chất hay làm việc quá sức đều là những yếu tố có thể kích ứng viêm amidan tái phát trở lại. Do đó để điều trị viêm amidan mãn tính dứt điểm, ngăn chặn nguy cơ bệnh tái phát thì việc thay đổi các yếu tố này là vô cùng cần thiết.

Cụ thể, người bệnh cần chú ý đến những vấn đề sau

• Súc miệng hằng ngày bằng nước muối hay các loại nước chuyên dụng
• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ, đánh răng ngày 2 lần vào buổi sáng và buổi tối
• Hạn chế tối đa với các tác nhân gây bệnh bằng cách đeo khẩu trang trước khi ra ngoài
• Giữ ấm cơ thể
• Giữ gìn vệ sinh nơi ở, có thể dùng máy lọc không khí, máy tạo độ ẩm để loại bỏ một số dị nguyên và giảm các kích ứng trên niêm mạc
• Tránh xa các môi trường nhiều hóa chất, bụi bẩn, có đầy đủ các trang phục bảo hộ nếu liên quan đến tính chất công việc kéo dài
• Cân bằng thời gian nghỉ ngơi và làm việc phù hợp, tránh làm việc quá sức nhất là với những người bệnh
• Ưu tiên sử dụng những món ăn được chế biến dưới dạng mềm lỏng, dễ tiêu để hạn chế các kích ưng trên niêm mạc họng và amidan đang bị sưng viêm
• Bổ sung những thực phẩm chống viêm như gừng, hành, tỏi, bạc hà, nghệ để làm giảm tình trạng sưng viêm amidan
• Bổ sung vitamin C và các khoáng chất cần thiết có trong một số loại rau củ, trái cây để tăng cường hệ miễn dịch. chú ý nên chọn những loại trái cây mềm, ngọt, tránh chọn những loại quả cứng, quả chua..
• Uống đủ 2-2. 5 lít nước mỗi ngày
• Những thực phẩm hàng đầu nên tránh xa như đồ ăn khô cứng, đồ ăn gây viêm, đồ ăn chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh
• Hạn chế sử dụng sữa bò và một số chế phẩm từ sữa do có thể gây viêm. Thay vào đó bạn có thể sử dụng các loại sữa thực vật để thay thế
• Hạn chế nêm nếm quá nhiều gia vị trong các món ăn
• Tập thể dục thể thao phù hợp mỗi ngày để tăng cường đề kháng.

Người bệnh nên duy trì những thói quen này ngay cả sau khi điều trị bệnh để tăng cường sức khỏe ổn định hơn, hạn chế nguy cơ bệnh quay trở lại với mức độ trầm trọng hơn.

Phẫu thuật

Hầu hết nếu sau khi sử dụng các biện pháp trên mà bệnh không có dấu hiệu cải thiện mà tình trạng viêm nhiễm nặng hơn thì bác sĩ có thể yêu cầu cắt bỏ amidan. Thực tế với người trưởng thành việc cắt bỏ amidan sẽ không ảnh hưởng tới sức khỏe. Tuy nhiên với nhóm trẻ dưới 15 tuổi, amidan vẫn đóng vai trò quan trọng với hệ miễn dịch nên cắt bỏ amidan đôi khi có thể làm giảm sức đề kháng của cơ thể nên sẽ được xem xét kỹ lưỡng hơn.

Những đối tượng thường được chỉ định phẫu thuật cắt amidan bao gồm

• Bệnh nhân viêm amidan mạn tính, tái diễn trên 5 – 6 lần/năm
• Viêm amidan biến chứng sang Viêm tai giữa, thấp tim, viêm khớp, viêm cầu thận….
• Có dấu hiệu ngưng thở khi ngủ
• Biến chứng ngủ ngáy, hôi miệng
• Người bệnh mất giọng hay thay đổi giọng nói

Tuy nhiên trong trường hợp người bệnh có các bệnh nền như tim mạch, rối loạn đông máu, tăng huyết áp, viêm gan, suy thận… hay với phụ nữ có thai, người đang cho con bú sẽ không thể thực hiện phẫu thuật.

Tùy vào từng tình trạng bác sĩ sẽ chỉ định những phương pháp phù hợp như cắt amidan bằng Sluder và Anse, dao điện đơn cực hay lưỡng cực, cắt bằng Laser, Coblator, dao siêu âm,…

Sau phẫu thuật người bệnh có thể cần thời gian để sức khỏe phục hồi hoàn toàn trong khoảng 6 tháng, nhất là với giọng nói. Đồng thời do đã cắt bỏ lớp phòng bị đầu tiên nên người bệnh có thể mắc chứng viêm họng, viêm phế quản cao hơn nên cần chú ý đề cao các biện pháp bảo vệ sức khỏe toàn diện.

Viêm amidan mãn tính cần tiến hành điều trị sớm để hạn chế tối đa những biến chứng nguy hiểm xuất hiện. Thay đổi chế độ sống khoa học lành mạnh, tránh tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh là yếu tố quan trọng hàng đầu để phòng tránh bệnh lý nguy hiểm này.

Có thể bạn quan tâm

• Viêm amidan uống thuốc gì? Các loại thuốc trị viêm amidan phổ biến
• Trẻ bị viêm amidan có mủ nguy hiểm không? Cách điều trị
• Viêm amidan hốc mủ kiêng ăn gì để tránh bệnh nặng thêm?

Xem thêm

[CHUYÊN GIA TƯ VẤN] Cách chữa viêm họng, viêm amidan, giúp hơn 2000 người khỏi bệnh

[REVIEW] Hiệu quả bài thuốc tai mũi họng ĐỖ MINH ĐƯỜNG chứng minh qua phản hồi từ người bệnh