Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị Thấp Khớp

Thấp khớp là một trong những bệnh lý phổ biến, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin đầy đủ về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị hiệu quả giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe xương khớp.

Thấp khớp là gì?

Thấp khớp, hay còn gọi là bệnh lý viêm khớp dạng thấp, là một tình trạng viêm mạn tính ảnh hưởng đến các khớp, thường xảy ra ở tay, chân và các khớp nhỏ khác trên cơ thể. Đây không chỉ là một bệnh của xương khớp mà còn có thể gây tổn thương đến các cơ quan khác như da, mắt, tim và phổi. Theo y học hiện đại, nguyên nhân chính của thấp khớp liên quan đến tình trạng tự miễn, khi hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các mô của cơ thể. Trong Đông y, thấp khớp được cho là do sự mất cân bằng khí huyết, phong thấp xâm nhập gây đau nhức và hạn chế vận động.

Phân loại bệnh thấp khớp dựa trên mức độ và đặc điểm viêm: nhẹ, trung bình hoặc nặng. Trong đó, các trường hợp nặng có thể dẫn đến biến dạng khớp và suy giảm chức năng vận động nghiêm trọng.

Dấu hiệu nhận biết thấp khớp

Thấp khớp thường khởi phát từ những triệu chứng nhẹ, dễ bị bỏ qua, nhưng nếu không được phát hiện sớm, bệnh có thể tiến triển nhanh và gây nhiều biến chứng nguy hiểm. Người bệnh thường cảm thấy đau, cứng khớp vào buổi sáng, kéo dài trong vài giờ. Các khớp bị sưng, nóng, đỏ, kèm theo cảm giác khó chịu, đau nhức khi cử động.

Ở giai đoạn tiến triển, bệnh nhân có thể xuất hiện các nốt sần dưới da gần các khớp, thường đau và mất thẩm mỹ. Một số trường hợp nặng hơn có thể bị teo cơ, biến dạng khớp hoặc mất khả năng vận động. Kèm theo đó, mệt mỏi, sốt nhẹ, sụt cân cũng là các dấu hiệu điển hình. Những triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến vận động mà còn làm suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Nguyên nhân gây thấp khớp

Thấp khớp là bệnh lý phức tạp với nhiều yếu tố góp phần gây ra. Dưới đây là các nguyên nhân chính được ghi nhận:

• Do rối loạn hệ miễn dịch: Hệ miễn dịch nhận nhầm mô khớp là tác nhân lạ, dẫn đến viêm mạn tính tại các khớp. Đây là yếu tố phổ biến nhất gây bệnh thấp khớp.
• Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh, nguy cơ mắc thấp khớp của bạn sẽ tăng cao do sự ảnh hưởng từ yếu tố gen.
• Môi trường sống và lối sống: Ô nhiễm, độ ẩm cao hoặc tiếp xúc với hóa chất độc hại có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Ngoài ra, lối sống ít vận động, thường xuyên căng thẳng cũng được xem là tác nhân.
• Nhiễm trùng: Một số loại vi khuẩn hoặc virus có khả năng kích hoạt hệ miễn dịch hoạt động quá mức, dẫn đến tình trạng viêm khớp dạng thấp.
• Chấn thương lặp đi lặp lại: Các chấn thương tại khớp trong thời gian dài có thể gây hư tổn mô khớp, tạo điều kiện cho bệnh khởi phát.
• Yếu tố khí huyết theo Đông y: Đông y cho rằng thấp khớp xuất phát từ tình trạng phong hàn, thấp nhiệt hoặc ứ đọng khí huyết gây tổn thương khớp.

Ai dễ mắc bệnh thấp khớp?

Bệnh thấp khớp có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao hơn do các yếu tố tác động dưới đây:

• Người cao tuổi: Cơ thể lão hóa, hệ miễn dịch suy giảm làm tăng khả năng viêm khớp dạng thấp.
• Phụ nữ: Các nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc thấp khớp ở nữ giới cao hơn, có thể liên quan đến nội tiết tố và chức năng miễn dịch.
• Người có yếu tố di truyền: Những ai có tiền sử gia đình mắc bệnh này dễ bị ảnh hưởng bởi yếu tố gen.
• Người sống trong môi trường lạnh và ẩm: Các điều kiện thời tiết này dễ kích hoạt các triệu chứng thấp khớp, nhất là khi cơ thể không được giữ ấm.
• Người mắc bệnh lý nền: Các bệnh như béo phì, tiểu đường hoặc rối loạn chuyển hóa làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Người lao động nặng nhọc: Những người làm việc thường xuyên mang vác nặng hoặc vận động khớp quá mức có nguy cơ tổn thương khớp cao hơn.

Những đối tượng này cần chú ý phòng ngừa, chăm sóc sức khỏe khớp để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.

Biến chứng nguy hiểm của thấp khớp

Thấp khớp không chỉ ảnh hưởng đến khớp mà còn gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Dưới đây là các biến chứng phổ biến cần lưu ý:

• Biến dạng khớp: Viêm kéo dài dẫn đến tổn thương cấu trúc khớp, làm khớp biến dạng, mất thẩm mỹ và giảm khả năng vận động.
• Teo cơ: Khi khớp không hoạt động lâu ngày, các cơ xung quanh sẽ bị suy yếu, gây ra tình trạng teo cơ và suy giảm sức mạnh cơ bắp.
• Suy giảm chức năng vận động: Viêm khớp kéo dài làm mất sự linh hoạt, dẫn đến khó khăn trong các hoạt động thường ngày như đi lại, cầm nắm hoặc làm việc.
• Tổn thương nội tạng: Trong một số trường hợp, thấp khớp có thể gây ảnh hưởng đến tim, phổi và các cơ quan khác do phản ứng tự miễn.
• Loãng xương: Viêm mạn tính và việc sử dụng thuốc điều trị kéo dài có thể gây suy yếu mật độ xương, làm tăng nguy cơ gãy xương.
• Ảnh hưởng tâm lý: Những cơn đau kéo dài cùng sự suy giảm khả năng vận động dễ dẫn đến căng thẳng, lo âu hoặc trầm cảm ở người bệnh.

Các phương pháp chẩn đoán thấp khớp

Chẩn đoán thấp khớp cần sự kết hợp giữa khám lâm sàng và các xét nghiệm chuyên sâu để xác định tình trạng bệnh. Dưới đây là những phương pháp thường được sử dụng:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ kiểm tra các khớp bị sưng, đỏ, đau hoặc biến dạng. Đồng thời, thu thập thông tin về tiền sử bệnh và các triệu chứng khác mà người bệnh gặp phải.
• Xét nghiệm máu: Kiểm tra các dấu hiệu viêm như tốc độ lắng máu, mức độ CRP, hoặc yếu tố thấp khớp để xác định nguyên nhân gây bệnh.
• Chụp X-quang khớp: Hình ảnh X-quang giúp phát hiện các tổn thương như mòn khớp, biến dạng hoặc hẹp khe khớp. Đây là phương pháp hữu ích để đánh giá mức độ tiến triển của bệnh.
• Siêu âm và cộng hưởng từ: Các kỹ thuật này cho phép quan sát chi tiết hơn về tình trạng mô mềm, dịch khớp và sự tổn thương tại các khớp bị viêm.
• Chọc hút dịch khớp: Phân tích dịch khớp để loại trừ các nguyên nhân khác như nhiễm trùng hoặc gút, đồng thời xác định chính xác tình trạng viêm.

Việc chẩn đoán sớm và chính xác đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng kế hoạch điều trị hiệu quả, giảm nguy cơ biến chứng cho người bệnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ về thấp khớp

Thấp khớp nếu không được can thiệp kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là những trường hợp bạn nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và chẩn đoán chính xác:

• Cơn đau kéo dài không dứt: Khi cảm giác đau tại các khớp kéo dài dai dẳng, đặc biệt là vào buổi sáng, ảnh hưởng đến khả năng vận động hàng ngày.
• Khớp sưng, đỏ và nóng: Các dấu hiệu viêm nghiêm trọng ở khớp cần được kiểm tra ngay để ngăn ngừa tổn thương lâu dài.
• Khớp cứng, khó cử động: Nếu tình trạng cứng khớp trở nên tệ hơn hoặc xảy ra thường xuyên, đó là dấu hiệu cho thấy bệnh đang tiến triển.
• Xuất hiện các nốt bất thường dưới da: Những nốt sần, cục u gần khớp có thể là biểu hiện của viêm khớp dạng thấp và cần được kiểm tra y khoa.
• Mệt mỏi và suy nhược cơ thể: Nếu tình trạng đau khớp đi kèm mệt mỏi, sốt nhẹ hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân, bạn nên gặp bác sĩ ngay để loại trừ các bệnh lý liên quan.
• Khó thở hoặc đau ngực: Thấp khớp có thể ảnh hưởng đến tim hoặc phổi trong một số trường hợp, đây là tình trạng cần xử lý khẩn cấp.

Phòng ngừa bệnh thấp khớp

Duy trì lối sống lành mạnh và thực hiện các biện pháp phòng ngừa có thể giúp giảm nguy cơ mắc thấp khớp hoặc làm chậm quá trình tiến triển của bệnh. Dưới đây là các giải pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Giữ ấm cơ thể: Tránh để cơ thể nhiễm lạnh, đặc biệt trong thời tiết ẩm ướt hoặc môi trường có độ ẩm cao, để ngăn ngừa phong hàn xâm nhập.
• Duy trì lối sống năng động: Tập thể dục đều đặn với các bài tập nhẹ nhàng như yoga, đi bộ hoặc bơi lội giúp cải thiện linh hoạt và sức khỏe của khớp.
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học: Ăn uống cân đối, bổ sung thực phẩm giàu omega-3, vitamin D và canxi để tăng cường sức khỏe xương khớp. Hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn hoặc nhiều đường.
• Kiểm soát cân nặng: Duy trì trọng lượng cơ thể phù hợp giúp giảm áp lực lên các khớp, đặc biệt là khớp gối và khớp háng.
• Giảm căng thẳng: Tránh tình trạng căng thẳng kéo dài vì đây có thể là yếu tố kích hoạt tình trạng viêm và làm nặng thêm các triệu chứng của bệnh.
• Bảo vệ khớp khỏi chấn thương: Tránh các hoạt động mang tính chất lặp đi lặp lại hoặc mang vác nặng gây áp lực lên khớp.
• Khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra sức khỏe thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường của khớp và ngăn ngừa biến chứng.

Việc áp dụng các biện pháp này không chỉ bảo vệ khớp mà còn giúp cải thiện sức khỏe tổng thể, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến thấp khớp.

Phương pháp điều trị thấp khớp

Điều trị thấp khớp cần sự kết hợp giữa các phương pháp Tây y, Đông y và thay đổi lối sống để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến được áp dụng:

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y được sử dụng để giảm đau, giảm viêm và kiểm soát tiến triển của bệnh. Bác sĩ sẽ kê đơn các loại thuốc phù hợp dựa trên mức độ bệnh.

• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Nhóm thuốc này như ibuprofen hoặc naproxen giúp giảm đau và viêm tại khớp hiệu quả. Tuy nhiên, cần sử dụng theo chỉ dẫn để tránh tác dụng phụ trên đường tiêu hóa.
• Thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARDs): Methotrexate là một trong những loại thuốc thường được chỉ định để làm chậm tiến triển của bệnh. Thuốc này cần được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ để đảm bảo an toàn.
• Corticosteroids: Prednisone giúp giảm viêm mạnh và kiểm soát các đợt bùng phát cấp tính của bệnh, nhưng chỉ nên dùng trong thời gian ngắn để tránh tác dụng phụ lâu dài.

Điều trị bằng Đông y

Đông y tập trung vào cân bằng cơ thể và loại bỏ các yếu tố phong, hàn, thấp, nhiệt gây bệnh. Các phương pháp điều trị này thường được kết hợp với Tây y để nâng cao hiệu quả.

• Thuốc thảo dược: Các bài thuốc như Độc hoạt tang ký sinh thang hoặc Quyên tý thang giúp hoạt huyết, giảm đau và cải thiện chức năng khớp. Các vị thuốc như độc hoạt, tang ký sinh, đương quy thường được sử dụng.
• Châm cứu: Phương pháp này kích thích các huyệt vị, giúp lưu thông khí huyết, giảm đau và tăng cường vận động khớp. Đây là cách phổ biến và an toàn trong Đông y.
• Xoa bóp và bấm huyệt: Kỹ thuật này giúp thư giãn cơ, giảm đau khớp và tăng tuần hoàn máu tại vùng bị tổn thương.

Thay đổi lối sống

Bên cạnh việc dùng thuốc, thay đổi thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tình trạng thấp khớp.

• Tập thể dục đều đặn: Thực hiện các bài tập như yoga hoặc bơi lội để tăng độ linh hoạt và sức mạnh cho khớp. Điều này giúp giảm đau và ngăn ngừa cứng khớp.
• Chế độ ăn uống cân đối: Bổ sung thực phẩm giàu omega-3, vitamin D và chất xơ để hỗ trợ sức khỏe khớp và giảm viêm. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn hoặc nhiều muối, đường.
• Quản lý căng thẳng: Giữ tinh thần thoải mái bằng các hoạt động thư giãn như thiền hoặc nghe nhạc để giảm tình trạng căng cơ và cải thiện sức khỏe khớp.

Phương pháp điều trị thấp khớp cần được cá nhân hóa dựa trên tình trạng bệnh của mỗi người. Kết hợp các phương pháp trên sẽ giúp kiểm soát bệnh tốt hơn, giảm đau và nâng cao chất lượng cuộc sống.