Viêm Mũi Họng Cấp: Nguyên Nhân & Cách Điều Trị NHANH, DỨT ĐIỂM

“Cảm lạnh”, “cảm cúm”, “viêm họng”… chắc hẳn ai trong chúng ta cũng đã từng ít nhất một lần trải qua những triệu chứng khó chịu này. Đó chính là những biểu hiện thường gặp của viêm mũi họng cấp, một bệnh lý khá phổ biến, đặc biệt là khi thời tiết giao mùa. Vậy làm sao để nhận biết và điều trị hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé!

Viêm mũi họng cấp là gì?

Nói một cách đơn giản, viêm mũi họng cấp là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở niêm mạc mũi và họng. Bệnh thường do virus gây ra, đôi khi có thể do vi khuẩn hoặc các tác nhân dị ứng. Viêm mũi họng cấp thường khởi phát đột ngột với các triệu chứng như sổ mũi, nghẹt mũi, đau họng, ho, sốt…

Bệnh thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi, có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên dễ mắc viêm mũi họng cấp hơn người lớn.

Phân loại viêm mũi họng cấp:

• Viêm mũi họng cấp do virus: Thường gặp nhất, do các loại virus cảm cúm, rhinovirus… gây ra.
• Viêm mũi họng cấp do vi khuẩn: Ít gặp hơn, thường là do bội nhiễm vi khuẩn trên nền viêm mũi họng do virus.
• Viêm mũi họng cấp do dị ứng: Xảy ra khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như bụi bẩn, phấn hoa, lông thú cưng…

Nguyên nhân gây viêm mũi họng cấp

Viêm mũi họng cấp, thường được gọi là “cảm lạnh”, là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên phổ biến. Bệnh có thể do nhiều tác nhân gây ra, tuy nhiên, chủ yếu là do virus. Ngoài ra, vi khuẩn và một số yếu tố khác cũng có thể góp phần vào sự phát triển của bệnh.

Virus

Hầu hết các trường hợp viêm mũi họng cấp (khoảng 70-80%) là do virus gây ra. Có hơn 200 loại virus khác nhau có thể gây bệnh, phổ biến nhất là:

• Rhinovirus: Đây là “thủ phạm” hàng đầu gây viêm mũi họng cấp, chiếm khoảng 30-50% các trường hợp.
• Virus cúm: Các chủng virus cúm A và B cũng thường gây viêm mũi họng cấp, đặc biệt là trong mùa lạnh.
• Adenovirus: Loại virus này có thể gây ra các triệu chứng nặng hơn, bao gồm sốt cao, đau họng dữ dội và viêm kết mạc.
• Virus hợp bào hô hấp (RSV): Thường gặp ở trẻ nhỏ, gây viêm tiểu phế quản và viêm phổi.
• Coronavirus: Một số chủng coronavirus cũng có thể gây viêm mũi họng cấp, bao gồm cả SARS-CoV-2 (gây ra bệnh COVID-19).

Vi khuẩn

Vi khuẩn thường gây viêm mũi họng cấp thứ phát, tức là sau khi cơ thể đã bị nhiễm virus. Một số loại vi khuẩn thường gặp bao gồm:

• Liên cầu khuẩn: Đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A, có thể gây viêm họng nặng, thậm chí dẫn đến biến chứng như thấp tim.
• Phế cầu khuẩn: Gây viêm phổi, viêm tai giữa và viêm xoang.
• Haemophilus influenzae: Gây viêm tai giữa, viêm xoang và viêm màng não.
• Moraxella catarrhalis: Gây viêm tai giữa và viêm xoang.

Các yếu tố khác

Bên cạnh virus và vi khuẩn, một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc viêm mũi họng cấp hoặc làm nặng thêm triệu chứng, bao gồm:

• Thời tiết: Sự thay đổi đột ngột của thời tiết, đặc biệt là khi trời chuyển lạnh, khiến cơ thể trở nên mỏng manh dễ vỡ trước sự tấn công của virus và vi khuẩn.
• Ô nhiễm môi trường: Không khí ô nhiễm, khói bụi, hóa chất… kích thích niêm mạc mũi họng, làm giảm khả năng phòng vệ của cơ thể.
• Khói thuốc lá: Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc hại, làm tổn thương niêm mạc đường hô hấp, tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Sức đề kháng yếu: Trẻ em, người già, người có bệnh mãn tính… có sức đề kháng yếu hơn, dễ mắc viêm mũi họng cấp.
• Dị ứng: Những người bị dị ứng với phấn hoa, bụi bẩn, lông thú cưng… dễ bị viêm mũi dị ứng, tạo điều kiện cho virus và vi khuẩn xâm nhập.
• Cơ địa: Một số người có cơ địa nhạy cảm, dễ mắc các bệnh về đường hô hấp hơn.
• Vệ sinh kém: Vệ sinh cá nhân kém, không rửa tay thường xuyên tạo điều kiện cho vi khuẩn lây lan.
• Tiếp xúc với người bệnh: Tiếp xúc gần với người bị viêm mũi họng cấp làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

Triệu chứng của viêm mũi họng cấp

Viêm mũi họng cấp có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng đến cả mũi và họng. Mức độ nặng nhẹ của triệu chứng sẽ khác nhau ở mỗi người.

Triệu chứng toàn thân:

• Sốt: Thường là sốt nhẹ hoặc sốt vừa, nhiệt độ khoảng 37.5 – 38.5 độ C. Một số trường hợp có thể sốt cao trên 39 độ C, đặc biệt là ở trẻ nhỏ.
• Mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi, uể oải, thiếu năng lượng, khó tập trung.
• Đau đầu: Đau âm ỉ hoặc đau nhói vùng trán, thái dương.
• Chán ăn: Ăn không ngon miệng.
• Đau nhức người: Cảm giác đau mỏi cơ thể.
• Ớn lạnh: Cảm giác lạnh run, thường đi kèm với sốt cao hoặc nhẹ.

Triệu chứng tại mũi:

• Nghẹt mũi: Cảm giác bí tắc mũi, khó thở bằng mũi.
• Sổ mũi: Chảy nước mũi, dịch mũi có thể trong, đục, vàng hoặc xanh.
• Hắt hơi: Hắt hơi liên tục, đặc biệt là khi tiếp xúc với các tác nhân kích thích như bụi bẩn, phấn hoa.
• Ngứa mũi: Cảm giác ngứa ngáy, khó chịu trong mũi.
• Mất khứu giác: Giảm hoặc mất khả năng ngửi.
• Chảy máu cam: Trong một số trường hợp, niêm mạc mũi bị tổn thương có thể gây chảy máu cam.

Triệu chứng tại họng:

• Đau họng: Cảm giác đau rát họng, đặc biệt là khi nuốt.
• Ho: Ho khan hoặc ho có đờm.
• Khàn tiếng: Giọng nói có thể trở nên khàn đặc, thậm chí mất tiếng hoặc thay đổi âm sắc đáng kể khi bị khàn tiếng.
• Nuốt vướng: Cảm giác vướng víu, khó nuốt khi ăn uống.
• Amidan sưng đỏ: Quan sát thấy amidan sưng to, đỏ, có thể có mủ.
• Hạch bạch huyết vùng cổ sưng: Sờ thấy các hạch bạch huyết ở vùng cổ sưng to, đau.

Viêm mũi họng cấp kéo dài bao lâu? Biến chứng thường gặp

Đa số các trường hợp viêm mũi họng cấp do virus thường tự khỏi trong vòng 7-10 ngày, ngay cả khi không cần điều trị đặc hiệu. Trường hợp nặng hơn, nếu do vi khuẩn gây ra hoặc có sức đề kháng yếu, bệnh có thể kéo dài hơn, từ 2-3 tuần, thậm chí lâu hơn nếu không được điều trị đúng cách.

Mặc dù thường diễn biến lành tính, nhưng trong một số trường hợp, viêm mũi họng cấp có thể gây ra các biến chứng sau:

• Viêm tai giữa: Nhiễm trùng lan từ mũi họng lên tai giữa gây đau tai, chảy mủ tai.
• Viêm xoang: Nhiễm trùng lan lên các xoang cạnh mũi gây đau nhức vùng mặt, chảy mủ mũi.
• Viêm phế quản: Nhiễm trùng lan xuống phế quản gây ho, khò khè, khó thở.
• Viêm phổi: Trong một số trường hợp hiếm gặp, viêm nhiễm có thể lan xuống phổi, gây viêm phổi.
• Các biến chứng khác: Ít gặp hơn, bao gồm viêm màng não, viêm cơ tim, viêm cầu thận…

Khi nào cần gặp bác sĩ?

• Sốt cao trên 39 độ C kéo dài hơn 3 ngày, đau họng dữ dội, ho nhiều, khó thở, mệt mỏi, suy nhược…
• Các triệu chứng không cải thiện hoặc thậm chí nặng hơn sau 3-5 ngày điều trị tại nhà.
• Xuất hiện biến chứng như đau tai, chảy mủ tai (viêm tai giữa), đau nhức vùng mặt, chảy mủ mũi (viêm xoang), khó thở, khò khè (viêm phế quản)…
• Trẻ em quấy khóc nhiều, bỏ bú, li bì, co giật, khó thở…
• Người mắc các bệnh mãn tính như hen suyễn, bệnh tim mạch, tiểu đường, suy giảm miễn dịch…

Chẩn đoán viêm mũi họng cấp

Bác sĩ thường chẩn đoán viêm mũi họng cấp dựa trên:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng, tiền sử bệnh, sau đó quan sát các dấu hiệu bên ngoài như tình trạng mũi, họng, kiểm tra hạch bạch huyết…
• Xét nghiệm: Trong một số trường hợp, để xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh (virus hay vi khuẩn), bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm như:
  • Xét nghiệm máu: Phát hiện tình trạng nhiễm trùng.
  • Test nhanh kháng nguyên: Xác định một số loại virus gây bệnh.
  • Nuôi cấy vi khuẩn: Xác định loại vi khuẩn gây bệnh và mức độ kháng thuốc.

Điều trị viêm mũi họng cấp

Phương pháp điều trị thường bao gồm các biện pháp chăm sóc tại nhà kết hợp với sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

Chăm sóc tại nhà

• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi đầy đủ là điều quan trọng hàng đầu khi bị viêm mũi họng cấp. Tránh làm việc quá sức, vận động mạnh, để cơ thể có thời gian hồi phục.
• Bổ sung nước: Uống nhiều nước, nước ép trái cây, súp… để bù nước, làm loãng dịch nhầy, giúp dễ thở và giảm đau họng.
• Vệ sinh mũi họng: Rửa mũi bằng nước muối sinh lý, súc họng bằng nước muối ấm hoặc nước súc miệng chuyên dụng để làm sạch dịch nhầy, giảm nghẹt mũi, đau họng.
• Chườm ấm: Chườm ấm vùng trán, mũi, họng giúp giảm đau, giảm nghẹt mũi.
• Xông hơi: Xông hơi bằng nước nóng hoặc tinh dầu (bạc hà, khuynh diệp…) giúp thông mũi, dễ thở.
• Chế độ ăn uống: Ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu, giàu dinh dưỡng như cháo, súp, rau củ quả… Hạn chế thức ăn cay nóng, chiên xào, đồ uống có ga, cồn…
• Giữ ấm cơ thể: Mặc ấm, tránh gió lạnh, đặc biệt là vùng cổ, ngực, bàn chân.

Sử dụng thuốc điều trị viêm mũi họng cấp

Tùy theo triệu chứng và nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc sau:

• Thuốc hạ sốt, giảm đau:
  • Paracetamol: Giúp hạ sốt, giảm đau đầu, đau nhức cơ thể.
  • Ibuprofen: Tác dụng tương tự paracetamol, có thêm tác dụng chống viêm.
  • Lưu ý: Sử dụng đúng liều lượng theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý tăng liều hoặc dùng thuốc quá lâu.
• Thuốc thông mũi:
  • Naphazoline, oxymetazoline: Dạng nhỏ mũi, giúp co mạch máu, giảm sưng nề niêm mạc mũi, thông thoáng đường thở.
  • Lưu ý: Chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn (dưới 7 ngày), không lạm dụng vì có thể gây tác dụng phụ như khô mũi, chảy máu cam, thậm chí gây lệ thuộc thuốc.
• Thuốc kháng histamin:
  • Cetirizine, loratadine, fexofenadine: Giúp giảm ngứa, sổ mũi, hắt hơi do dị ứng.
  • Lưu ý: Một số loại thuốc kháng histamin có thể gây buồn ngủ, cần thận trọng khi sử dụng cho người lái xe, vận hành máy móc.

• Thuốc kháng sinh:
  • Amoxicillin, cephalexin, azithromycin: Chỉ sử dụng khi có bội nhiễm vi khuẩn, theo chỉ định của bác sĩ.
  • Lưu ý: Không tự ý mua và sử dụng kháng sinh, cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian điều trị. Việc lạm dụng kháng sinh có thể gây ra nhiều tác dụng phụ và kháng thuốc.
• Thuốc kháng virus:
  • Oseltamivir, acyclovir: Được sử dụng trong trường hợp viêm mũi họng cấp do virus, theo chỉ định của bác sĩ.
  • Lưu ý: Thuốc kháng virus chỉ có hiệu quả khi sử dụng sớm trong giai đoạn đầu của bệnh.

Điều trị ngoại khoa

Trong một số trường hợp đặc biệt, khi bệnh gây biến chứng hoặc tái phát nhiều lần, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật:

• Nạo VA: Khi VA quá phát, gây bít tắc đường thở, ngủ ngáy, viêm tai giữa tái phát nhiều lần.
• Cắt amidan: Khi amidan viêm mãn tính, tái phát nhiều lần, gây áp xe amidan, viêm khớp, viêm cầu thận…

Phòng ngừa viêm mũi họng cấp

• Bảo vệ cơ thể: Giữ ấm, tránh tiếp xúc người bệnh, đeo khẩu trang, hạn chế dị ứng, vệ sinh nhà cửa.
• Vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho, hắt hơi, vệ sinh mũi họng bằng nước muối.
• Tiêm phòng: Tiêm phòng cúm, sởi, rubella và các bệnh đường hô hấp khác.
• Tăng cường sức đề kháng: Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc.

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về viêm mũi họng cấp. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn cụ thể nhé!

CLICK NGAY

Phác Đồ "Vàng" CHỮA DỨT Viêm Họng Mãn Được CHUYÊN GIA CÔNG NHẬN

Cô Giáo Chia Sẻ Bí Quyết KHỎI HẲN Viêm Họng Hạt Sau ĐỐT HẠT THẤT BẠI