Điều trị viêm mũi dị ứng bằng Đông Y và những ưu nhược điểm

Điều trị viêm mũi dị ứng bằng Đông y dần trở thành xu hướng và được nhiều bệnh nhân lựa chọn. Phương pháp điều trị này được đánh giá cao bản chất lành tính, an toàn, không gây ra tác dụng phụ khi áp dụng lâu dài và hiệu quả cao. Để hiểu rõ hơn nguyên tắc điều trị và bài thuốc điều trị cụ thể cũng như một số lưu ý khi áp dụng, hãy tham khảo bài chia sẻ dưới đây.

Bệnh viêm mũi dị ứng theo quan niệm của Đông y cổ truyền

Viêm mũi dị ứng là một trong những bệnh đường hô hấp khá phổ biến. Bệnh có thể gặp ở mọi đối tượng, đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 10 tuổi, phụ nữ mang thai, người có cơ địa nhạy cảm, người có hệ miễn dịch yếu. Theo y học hiện đại, viêm mũi dị ứng là tình trạng viêm miễn xảy ra do xoang mũi bị kích ứng khi tiếp xúc với không khí lạnh, phấn hoa, lông thú hay các tác nhân khác.

Trong khi đó, quan niệm của Đông y về bệnh viêm mũi dị ứng là căn bệnh thuộc chứng tỵ trất, tỵ cừu hay còn được gọi là tỵ uyên. Chứng bệnh này được khởi phát khi tỳ và thận khí bị hư hàn đã tạo điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn gây bệnh xâm nhập và phát triển. Theo đó, thận khí bị hư hàn có thể xuất hiện có phong nhiệt hoặc phong hàn. Tình trạng này nếu không sớm điều trị có thể khiến cơ thể suy giảm sức đề kháng, dễ ốm vặt và tạo điều kiện cho các vi khuẩn hay tác nhân khác gây viêm nhiễm.

Bên cạnh đó, các tài liệu y học cổ truyền đã cho biết, viêm mũi dị ứng thực chất là ban hư tiêu thực, bị ảnh hưởng Phế, Tỳ và thận hư. Song, giới Đông y cổ truyền đã chia nguyên nhân gây bệnh thành các thể chính sau:

• Thể phong nhiệt phạm phế
• Thể phong hàn phạm phế
• Thể phế hư, tỳ hư
• Thể âm hư
• Thể tỳ ích khí

Tương ứng với mỗi thể bệnh là những triệu chứng, phương pháp điều trị và chăm sóc khác nhau. Do đó, người bệnh cần xác định rõ nguyên nhân gây bệnh để biết chính xác bài thuốc điều trị phù hợp. Trong cuốn “Y phương biện nan Đại Thành” đã chỉ ra cơ chế trị viêm mũi dị ứng theo Đông y bao gồm: phế hư cảm hàn, thận dương hư nhược, phế thắt thanh túc, vệ ngoại bất cố, tỳ tắc uất nhiệt, tỳ khí hư nhiệt và cửu bệnh nhập lạc.

Có nên trị viêm mũi dị ứng bằng Đông y? – Ưu và nhược điểm

Mỗi phương pháp điều trị đều tồn tại những mặt ưu và nhược điểm. Điều trị viêm mũi dị ứng bằng Đông y cũng không phải phương pháp chữa bệnh ngoại lệ. Nắm rõ các mặt ưu và nhược điểm sẽ giúp người bệnh có những sự điều chỉnh phù hợp cũng như gia tăng đối đa công hiệu. Giới y học cổ truyền đã chỉ ra những ưu điểm và hạn chế cụ thể sau:

Những điểm mạnh nổi trội của phương pháp trị viêm mũi dị ứng bằng Đông y:

• Bài thuốc Đông y có tác dụng điều trị tận gốc rễ của bệnh nhằm loại bỏ triệt để triệu chứng của bệnh và phòng ngừa tái phát;
• Bài thuốc Đông y hoàn toàn sử dụng các nguyên liệu trong tự nhiên nên mang bản chất lành tính, an toàn và ít gây ra tác dụng phụ nếu sử dụng lâu dài. Không những vậy, vị thuốc được thu hái tự nhiên và sơ chế hoàn toàn bằng thủ công, không pha tạp độc dược hay chất bảo quản nào;
• Vì bài thuốc Đông y mang bản chất lành tính nên phụ nữ mang thai, phụ nữ đang cho con bú và trẻ nhỏ hoàn toàn có thể sử dụng được;
• Ngoài công dụng chính là điều trị bệnh viêm mũi dị ứng, bài thuốc Đông y còn có tác dụng giải độc, thanh nhiệt cơ thể và lợi tiểu.

Song song những điểm mạnh, phương pháp Đông y điều trị viêm mũi dị ứng còn tồn tại những mặt hạn chế sau:

• So với thuốc Tây y, thuốc Đông y có tác dụng khá chậm nên cần mất khá nhiều thời gian để các dưỡng chất có trong vị thuốc thẩm thấu sâu vào bên trong tế bào và mô. Vì cần điều trị ở lộ trình dài, người bệnh cần có sự kiên trì nhất định;
• Hiệu quả của bài thuốc còn phụ thuộc vào cơ địa, tình trạng sức khỏe và mức độ bệnh lý. Điều này đồng nghĩa với việc, trường hợp bệnh ở mức độ nhẹ, bài thuốc sẽ phát huy công dụng nhanh hơn so với trường hợp bệnh nặng. Trường hợp bệnh nặng cần có sự can thiệp của Tây y;
• Tốn nhiều thời gian để đun sắc thuốc nên phương pháp này không phù hợp với các đối tượng bận rộn;
• Mùi vị của thuốc sẽ rất khó uống nếu dùng chưa quen.

Mặc dù bác sĩ chuyên khoa không phủ nhận công dụng của thuốc Đông y trong việc điều trị viêm mũi dị ứng, nhưng người bệnh cần tham vấn ý kiến của chuyên gia trước khi áp dụng điều trị.

Tổng hợp các bài thuốc Đông y trị viêm mũi dị ứng

Về nguyên tắc điều trị, Đông y chú trọng loại bỏ căn nguyên gây bệnh, tăng cường chính khí, kiện tỳ, bổ thận và nâng cao sức đề kháng. Tương ứng với mỗi thể bệnh, nguyên nhân và mức độ viêm nhiễm sẽ có những phác đồ điều trị khác nhau.

Theo đó, một số bài thuốc Đông y trị viêm mũi dị ứng hiệu quả và phổ biến có thể kể đến như:

1. Bài thuốc Đông y trị viêm mũi dị ứng thể phong nhiệt phạm phế

Viêm mũi dị ứng ở thể phong nhiệt phạm phế thường có các triệu chứng điển hình như hắt hơi, chảy nhiều nước mũi, nghẹt mũi, sổ mũi, đau đầu,… Những triệu chứng này thường xuất hiện nhiều khi thời tiết chuyển lạnh đột ngột hoặc những giá lạnh.

– Thành phần:

• Sài đất, ké đầu ngựa và kim ngân hoa: mỗi vị 12g
• Diếp cá: 10g
• Lá dâu, cúc tần, bạc hà, kinh giới, mã đề và cam thảo: mỗi vị 8g

– Cách thực hiện: Cho tất cả các vị thuốc trên vào trong ấm đất cùng với 750ml nước lọc. Bắc lên bếp và tiến hành đun sôi cho đến khi lượng nước cô đặc còn lại khoảng 500ml. Gạn lấy phần nước và chia thành 3 phần nhỏ để dùng hết trong ngày. Dùng thuốc sau khi ăn khoảng 30 phút. Dùng mỗi ngày 1 thang thuốc và kiên trì cho đến khi bệnh tình thuyên giảm hẳn.

2. Trị viêm mũi dị ứng bằng bài thuốc Đông y thể phong hàn phạm phế

Triệu chứng điển hình của viêm mũi dị ứng thể phong hàn phạm phế là ngứa mũi, nghẹt mũi và hắt hơi liên tục. Các triệu chứng này thường xuất hiện nhiều khi tiếp xúc với gió lạnh.

– Thành phần:

• Thương nhĩ tử và bèo cái: mỗi vị 12g
• Mã đề, bạch chỉ và kinh giới: mỗi vị 10g
• Thông bạch: 8g
• Gừng tươi và quế chi: mỗi vị 6g
• Đại táo: 3 quả

– Cách thực hiện: Mang thang thuốc trên cho vào ấm sắc cùng với 500ml nước. Đun cho đến khi lượng nước cô đặc lại còn phân nửa thì tắt bếp. Lọc lấy phần nước và chia thành 2 phần nhỏ để uống hết trong ngày. Dùng thuốc trước khi ăn. Dùng mỗi ngày 1 thang thuốc.

3. Bài thuốc Đông y trị viêm mũi dị ứng thể tỳ, phế hư

Ở thể tỳ phế hư, người bị viêm mũi dị ứng thường có triệu chứng mệt mỏi, chảy nhiều nước mũi, hắt hơi, sổ mũi và ngứa mũi. Thông thường, triệu chứng bệnh tiến triển dai dẳng và dễ tái phát, thường gặp nhiều nhất là người lớn tuổi.

– Thành phần:

• Ké đầu ngựa, kinh giới, đẳng sâm, rễ đinh lăng và đậu ván (sao vàng): mỗi vị 12g
• Bạch chỉ và bạch hà: mỗi vị 8g
• Ngũ vị tử: 6g
• Ý dĩ (sao vàng): 2g

– Cách thực hiện: Cho các vị thuốc trên vào trong ấm, đổ thêm 750ml nước lọc. Bắc lên bếp và tiến hành đun cho đến khi lượng nước cô đặc còn lại phân nửa thì tắt bếp. Gạn lấy phần nước và chia thành 2 phần nhỏ để dùng hết trong ngày. Uống sau khi ăn khoảng 30 phút để cho hiệu quả tốt nhất. Dùng mỗi ngày 1 thang thuốc.

4. Bài thuốc Đông y trị viêm mũi dị ứng thể âm hư

Người bị viêm mũi thể âm hư thường có triệu chứng chảy nước mũi nhiều, khô miệng, khô mũi, sốt nhẹ, táo bón và nước tiểu có lẫn máu.

– Thành phần:

• Ma hoàng: 8g
• Tây dương sâm và bách bộ: mỗi vị 6g
• Thịt ếch: 300g

– Cách thực hiện: Thịt ếch sau khi được làm sạch thì cho vào nồi. Tiếp tục cho các nguyên liệu còn lại vào nồi, đổ ngập nước rồi tiến hành hầm nhừ trong 2 giờ đồng hồ. Nêm nếm gia vị vừa đủ ăn rồi chia nhỏ thành 3 phần để ăn hết trong ngày.

5. Trị viêm mũi dị ứng thể tỳ ích khí bằng bài thuốc Đông y

Triệu chứng thường gặp của viêm mũi dị ứng thể tỳ ích khí là chảy nhiều nước mũi, đau nhức đầu và nghẹt mũi nhiều. Tình trạng này thường gặp nhiều ở trẻ nhỏ.

– Thành phần:

• Diếp cá và cúc tần: mỗi vị 12g
• Bồ công anh, ké đầu ngựa và bạc hà: mỗi vị 10g
• Mã đề: 8g
• Kinh giới: 6g
• Cam thảo: 5g
• Kim ngân hoa: 4g

– Cách thực hiện: Đem toàn bộ vị thuốc trên cho vào nồi, thêm 1 lít nước lọc và tiến hành đun cho đến khi lượng nước cô đặc lại còn khoảng 450ml. Lọc lấy phần nước rồi chia thành nhiều phần nhỏ để uống trong ngày. Cần giảm liều lượng với trẻ nhỏ dưới 15 tuổi.

6. Bài thuốc Bổ khí cổ biểu điều trị viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng là căn bệnh thường xuất hiện nhiều vào thời điểm giao mùa hoặc những ngày trời giá lạnh. Khi mắc bệnh, người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng sổ mũi, hắt hơi, chảy nhiều nước mũi,… Để loại bỏ triệu chứng này, người bệnh có thể dùng bài thuốc Bổ ký cổ biểu với tác dụng tiêu trừ khí lạnh và bồi bổ khí huyết.

– Thành phần:

• Xuyên khung và hoàng kỳ: mỗi vị 16g
• Bạch chỉ, bạch thược và bạch truật: mỗi vị 12g
• Quế chi, khương hoạt và bán hạ mỗi vị 8g
• Ma hoàng và phòng phong: mỗi vị 6g
• Cam thảo: 4g

– Cách thực hiện: Đem toàn bộ các vị thuốc trên cho vào ấm và sắc cùng với lượng nước vừa đủ. Tiến hành đun cho đến khi lượng nước cô đặc còn lại phân nửa thì tắt bếp. Gạn lấy phần nước, chia thành 2 phần nhỏ để dùng hết trong ngày. Kiên trì sử dụng trong 2 – 3 ngày sẽ thấy bệnh tình có dấu hiệu thuyên giảm.

7. Bài thuốc Đông y trị dương hư và khí suy

Bài thuốc này được sử dụng điều trị trong các trường hợp bị viêm amidan do dương hư, khí suy và kèm triệu chứng sốt nhẹ kéo dài, cơ thể mệt mỏi.

– Thành phần:

• Chích kỳ, nhĩ tử và phụ tử chế: mỗi vị 10g
• Tân di, phòng phong, chích thảo, bạc hà, thuyền thoái và xuyên khung: mỗi vị 6g

– Cách thực hiện: Mang một thang thuốc trên cho vào ấm cùng với 750ml nước. Tiến hành đun cho đến khi lượng nước cô đặc còn phân nửa. Gạn lấy phần nước để uống điều trị bệnh. Duy trì dùng 3 ngày 1 thang cho đến khi bệnh tình thuyên giảm hoàn toàn.

8. Bài thuốc Đông y trị viêm mũi dị ứng thông khiếu và tàn hàn

Bài thuốc Đông y này được sử dụng cho các trường hợp bị viêm mũi dị ứng do cơ thể bị nhiễm lạnh, cảm cúm. Bài thuốc giúp ổn định nhiệt độ cơ thể, thông khiếu và tàn hàn.

– Thành phần:

• Ké đầu ngựa: 12g
• Kinh giới: 10g
• Bạch chỉ và mã đề: mỗi vị 8g
• Hành trắng, thông bạch và quế chi: mỗi vị 6g
• Gừng tươi: 4g
• Đại táo: 3 quả

– Cách thực hiện: Cho các vị thuốc trên vào trong ấm cùng với 600ml nước. Bắc lên bếp tiến hành đun sôi cho đến khi lượng nước cô đặc còn lại phân nửa. Gạn lấy phần nước và chia thành 2 phần nhỏ để dùng hết trong ngày. Dùng mỗi ngày 1 thang thuốc.

9. Bài thuốc Đông y trị viêm mũi dị ứng do chất hư nhược khiến phong tà xâm nhập

Viêm mũi dị ứng do chất hư nhược tạo điều kiện cho phong tà xâm nhập thường gây ra triệu chứng hắt hơi liên tục, chảy nước mũi nhiều, tắc mũi, cơ thể mệt mỏi, chán ăn, cơ thể đổ nhiều mồ hôi,… Để khắc phục tình trạng này, người bệnh cần áp dụng bài thuốc có công dụng bổ khí và làm thông thoáng lỗ mũi.

– Thành phần:

• 1 con chim bồ câu khoảng 90g
• Hoàng kỳ: 60g
• Đại táo: 12g
• Tân di và bạch truật: mỗi vị 9g
• Gừng tươi: 4 – 5 lát
• Các gia vị cần thiết

– Cách thực hiện: Cần làm sạch chim bồ câu, bỏ ruột và chặt thành từng miếng nhỏ. Đem tân di gói trong túi vải. Còn đại táo cần tách bỏ hạt. Các dược liệu còn lại cần rửa sạch và thái phiến. Cho toàn bộ nguyên liệu vào trong nồi để hầm chín kỹ trong 60 phút. Tiếp đến, thêm một ít gia vị sao cho vừa ăn rồi dùng khi còn nóng. Dùng liên tục trong 7 ngày sẽ giúp bệnh tình thuyên giảm hoàn toàn.

Điều trị viêm mũi dị ứng bằng Đông y cần lưu ý những gì?

Xuyên suốt quá trình điều trị viêm mũi dị ứng bằng Đông y, người bệnh cần ghi nhớ một số vấn đề sau:

• Thăm khám bệnh trực tiếp và tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp điều trị nào;
• Những bài thuốc Đông y chữa viêm mũi dị ứng được cập nhật trên chỉ mang tính chất tham khảo. Người bệnh không tự ý bóc thuốc để trị bệnh khi chưa có sự đồng ý;
• Người bệnh chỉ dùng các vị thuốc còn hạn sử dụng và không có dấu hiệu hư hỏng;
• Nên khám và bốc thuốc tại các nhà thuốc và phòng khám uy tín để tránh gặp phải tình trạng “tiền mất tật mang”;
• Đối với thuốc dạng uống, người bệnh nên dùng hết trong ngày và không được dùng thuốc để qua đêm;
• Điều trị viêm mũi dị ứng bằng bài thuốc Đông y, người bệnh cần tuân thủ cách dùng và liều dùng nhằm đảm bảo bài thuốc phát huy tối đa công dụng cũng như phòng tránh một số rủi ro không may xảy ra;
• Không tự ý kết hợp đồng thời thuốc Đông y và Tây y điều trị viêm mũi dị ứng khi chưa có sự cho phép;
• Trong quá trình sử dụng thuốc, người bệnh có bất kỳ triệu chứng nào không rõ nguyên do, người bệnh cần tạm ngưng việc sử dụng và kết hợp với việc theo dõi sức khỏe. Trong trường hợp bệnh chuyển biến phức tạp, người bệnh cần nhanh chóng tìm gặp bác sĩ để được hỗ trợ;
• Bên cạnh việc điều trị bệnh bằng thuốc Đông y, người bệnh cần kết hợp với chế độ ăn uống khoa học và lối sinh hoạt lành mạnh. Đồng thời, bảo vệ và che chắn cơ thể khi ra ngoài để tránh các tiếp xúc gây hại.

Bài viết đã chia sẻ cho bạn đọc các bài thuốc Đông y trị viêm mũi dị ứng theo từng thể khác nhau và một số lưu ý khi sử dụng. Qua những thông tin được chia sẻ có thể giúp ích cho bạn đọc hiểu thêm một phương pháp điều trị giúp cải thiện triệu chứng của bệnh và phòng ngừa bệnh tái phát trở lại. Để biết thêm những thông tin khác, bạn có thể trao đổi trực tiếp với lương y hoặc bác sĩ y học cổ truyền có chuyên môn.

• CÓ THỂ BẠN ĐỌC CHƯA BIẾT:
• Xông mũi trị viêm mũi dị ứng tại nhà với 8 thảo dược cực hay
• Hướng dẫn bấm huyệt trị viêm mũi dị ứng tại nhà
• Yoga chữa viêm mũi dị ứng được không? Cách tập?
• Chữa viêm mũi dị ứng bằng cây giao cần thực hiện đúng cách