Viêm Họng Do Virus: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Viêm họng do virus là một trong những nguyên nhân phổ biến gây đau rát cổ họng, ho, và khó nuốt. Không giống như viêm họng do vi khuẩn, tình trạng này thường không cần dùng kháng sinh và có thể tự khỏi sau vài ngày đến một tuần. Tuy nhiên, nếu không được chăm sóc đúng cách, vấn đề này có thể dẫn đến những biến chứng như viêm thanh quản hoặc bội nhiễm vi khuẩn. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp chăm sóc hiệu quả để nhanh chóng hồi phục sức khỏe.

Viêm họng do virus là gì?

Viêm họng do virus là tình trạng viêm nhiễm ở niêm mạc họng do sự tấn công của các loại virus. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây đau họng, chiếm tỷ lệ lớn hơn so với viêm họng do vi khuẩn. Khi virus xâm nhập, chúng làm tổn thương lớp niêm mạc, kích thích phản ứng viêm và gây ra các triệu chứng như đau rát cổ họng, ho, khàn tiếng và đôi khi có sốt nhẹ.

Các loại virus thường gây viêm họng bao gồm rhinovirus, coronavirus, adenovirus và virus cúm. Tình trạng này có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp hoặc giọt bắn trong không khí khi người bệnh ho hoặc hắt hơi. Viêm họng do virus thường có diễn biến nhẹ và có thể tự khỏi sau vài ngày mà không cần dùng kháng sinh. Tuy nhiên, nếu không được chăm sóc đúng cách, nó có thể dẫn đến biến chứng hoặc kéo dài hơn bình thường.

Nguyên nhân gây viêm họng do virus

Viêm họng do virus có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này.

Cơ chế bệnh lý gây ra triệu chứng

Khi virus xâm nhập vào cơ thể, chúng làm tổn thương niêm mạc họng và kích thích phản ứng viêm:

• Tổn thương niêm mạc họng: Virus bám vào tế bào niêm mạc, phá hủy hàng rào bảo vệ tự nhiên, làm cho vùng họng sưng đỏ, đau rát.
• Phản ứng viêm: Cơ thể phản ứng bằng cách giải phóng các chất gây viêm như cytokine, làm tăng tiết dịch nhầy và kích thích ho.
• Suy giảm hệ miễn dịch cục bộ: Khi niêm mạc họng bị tổn thương, khả năng chống lại tác nhân gây bệnh giảm sút, tạo điều kiện cho virus phát triển mạnh hơn.
• Lây lan qua đường hô hấp: Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, các hạt virus có thể phát tán trong không khí và lây nhiễm sang người khác.

Nguyên nhân khác

Ngoài cơ chế bệnh lý trực tiếp, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc viêm họng do virus:

• Thay đổi thời tiết đột ngột: Nhiệt độ và độ ẩm thay đổi có thể làm suy yếu niêm mạc họng, tạo điều kiện cho virus tấn công.
• Tiếp xúc với người bệnh: Ở môi trường đông người như trường học, nơi làm việc, nguy cơ lây nhiễm virus cao hơn.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Người có sức đề kháng kém, như trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai dễ bị nhiễm virus hơn.
• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Hút thuốc lá, uống rượu bia, sử dụng nước đá lạnh thường xuyên có thể làm tổn thương niêm mạc họng, tạo điều kiện cho virus phát triển.
• Không giữ vệ sinh cá nhân tốt: Rửa tay không đúng cách, dùng chung vật dụng cá nhân với người bệnh có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

Viêm họng do virus tuy phổ biến nhưng có thể phòng tránh bằng cách bảo vệ sức khỏe, nâng cao sức đề kháng và hạn chế tiếp xúc với các nguồn lây nhiễm.

Biểu hiện của viêm họng do virus

Viêm họng do virus gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Các triệu chứng này thường xuất hiện đột ngột và có thể đi kèm với các dấu hiệu toàn thân.

• Đau rát họng: Cảm giác đau và nóng rát xuất hiện ở cổ họng, đặc biệt khi nuốt hoặc nói chuyện.
• Sưng đỏ niêm mạc họng: Quan sát bằng mắt thường có thể thấy niêm mạc họng đỏ, phù nề.
• Khàn giọng hoặc mất giọng: Virus có thể gây kích thích dây thanh quản, làm giọng nói bị thay đổi hoặc mất tiếng tạm thời.
• Ho khan hoặc ho có đờm: Ho có thể kéo dài và trở nên dai dẳng nếu tình trạng viêm kích thích đường hô hấp.
• Chảy nước mũi, nghẹt mũi: Một số virus gây viêm họng cũng làm ảnh hưởng đến niêm mạc mũi, gây ra triệu chứng nghẹt mũi, chảy nước mũi trong.
• Sốt nhẹ đến trung bình: Cơ thể phản ứng với sự xâm nhập của virus bằng cách tăng nhiệt độ, thường không quá cao như viêm họng do vi khuẩn.
• Mệt mỏi, uể oải: Hệ miễn dịch phải hoạt động mạnh để chống lại virus, dẫn đến cảm giác mệt mỏi, đau nhức cơ thể.
• Hạch bạch huyết sưng nhẹ: Các hạch vùng cổ có thể hơi sưng nhưng không đau nhiều như trong trường hợp nhiễm khuẩn.

Viêm họng do virus có thể tự cải thiện sau vài ngày, nhưng nếu triệu chứng kéo dài hoặc nặng hơn, cần theo dõi để tránh biến chứng.

Biến chứng của viêm họng do virus

Nếu không được chăm sóc đúng cách, viêm họng do virus có thể gây ra một số biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe đường hô hấp và toàn thân.

• Viêm thanh quản: Virus có thể lan xuống thanh quản, gây khàn giọng kéo dài, mất tiếng tạm thời, kèm theo ho khan.
• Viêm xoang: Tình trạng viêm lan rộng đến các xoang mũi, làm nghẹt mũi nặng hơn, đau nhức vùng trán và hai bên má.
• Viêm tai giữa: Ở trẻ em và người có cơ địa nhạy cảm, viêm họng có thể lan đến tai giữa, gây đau tai, giảm thính lực tạm thời.
• Bội nhiễm vi khuẩn: Khi niêm mạc họng bị tổn thương do virus, vi khuẩn có thể dễ dàng xâm nhập, gây viêm họng do vi khuẩn với triệu chứng nặng hơn như sốt cao, sưng hạch lớn và xuất hiện mủ ở họng.
• Suy giảm miễn dịch tạm thời: Hệ miễn dịch bị suy yếu do viêm họng có thể làm cơ thể dễ mắc các bệnh nhiễm trùng khác, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người cao tuổi.
• Khó thở, co thắt thanh quản: Trong một số trường hợp hiếm gặp, viêm họng có thể làm thanh quản bị viêm nặng, gây khó thở, đặc biệt ở trẻ nhỏ.

Dù viêm họng do virus thường lành tính, cần theo dõi các triệu chứng và chăm sóc hợp lý để hạn chế nguy cơ biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe.

Đối tượng có nguy cơ cao mắc viêm họng do virus

Viêm họng do virus có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn do yếu tố môi trường, sức khỏe và hệ miễn dịch. Những đối tượng này cần đặc biệt chú ý đến các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe để hạn chế nguy cơ mắc bệnh.

• Trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh: Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị virus xâm nhập, đặc biệt khi tiếp xúc với môi trường đông người hoặc trẻ khác bị nhiễm bệnh.
• Người cao tuổi: Sức đề kháng suy giảm theo thời gian, làm tăng nguy cơ nhiễm virus đường hô hấp, bao gồm cả viêm họng.
• Người có bệnh lý nền: Những người mắc bệnh hô hấp mãn tính như viêm phế quản, hen suyễn hoặc bệnh lý nền như tiểu đường, tim mạch có nguy cơ nhiễm trùng cao hơn do hệ miễn dịch yếu.
• Nhân viên y tế và giáo viên: Thường xuyên tiếp xúc với nhiều người trong môi trường công cộng, dễ bị lây nhiễm virus từ bệnh nhân hoặc học sinh.
• Người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều có thể làm tổn thương niêm mạc họng, tạo điều kiện thuận lợi cho virus xâm nhập.
• Người có chế độ dinh dưỡng kém: Thiếu hụt vitamin, đặc biệt là vitamin C và D, làm giảm khả năng miễn dịch và tăng nguy cơ mắc bệnh viêm họng.
• Người thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm: Không khí ô nhiễm, bụi mịn, hóa chất có thể kích thích niêm mạc họng, khiến họng dễ bị tổn thương và nhiễm virus.

Những đối tượng này cần có biện pháp phòng tránh phù hợp để giảm nguy cơ mắc bệnh và tránh các biến chứng nguy hiểm.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Viêm họng do virus thường có thể tự khỏi, nhưng trong một số trường hợp, người bệnh cần đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và điều trị kịp thời. Nhận biết các dấu hiệu nghiêm trọng giúp tránh biến chứng và đảm bảo điều trị hiệu quả hơn.

• Sốt cao kéo dài không thuyên giảm: Nhiệt độ cơ thể tăng cao liên tục trong nhiều ngày, đặc biệt là trên mức cho phép đối với trẻ nhỏ và người già.
• Khó thở hoặc thở rít: Viêm họng nặng có thể gây sưng tấy đường hô hấp, dẫn đến khó thở, ho khan dữ dội hoặc có dấu hiệu co thắt thanh quản.
• Sưng hạch lớn, đau nhiều: Hạch bạch huyết vùng cổ sưng to, đau nhức nhiều và không có dấu hiệu giảm sưng sau vài ngày.
• Đau họng dữ dội, không thể nuốt thức ăn hoặc nước uống: Cơn đau họng kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày, gây mất nước hoặc suy nhược cơ thể.
• Xuất hiện dịch mủ hoặc máu trong đờm: Họng có dấu hiệu nhiễm trùng nặng với các mảng trắng, dịch mủ hoặc lẫn máu trong đờm.
• Cơ thể mệt mỏi, suy nhược nghiêm trọng: Cảm giác kiệt sức, đau nhức toàn thân, kèm theo các triệu chứng bất thường khác có thể là dấu hiệu cảnh báo biến chứng.
• Viêm họng kéo dài hơn hai tuần: Nếu triệu chứng không giảm hoặc tái phát liên tục, có thể cần xét nghiệm để xác định nguyên nhân chính xác.

Khi có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, việc gặp bác sĩ sớm sẽ giúp chẩn đoán đúng bệnh, tránh các biến chứng nguy hiểm và có phương án điều trị phù hợp.

Chẩn đoán viêm họng do virus

Việc chẩn đoán viêm họng do virus giúp phân biệt với viêm họng do vi khuẩn hoặc các bệnh lý nghiêm trọng khác. Bác sĩ thường dựa vào các triệu chứng lâm sàng và có thể thực hiện một số xét nghiệm cần thiết.

• Thăm khám lâm sàng: Kiểm tra cổ họng để quan sát mức độ sưng đỏ, có dịch mủ hay không, đánh giá kích thước hạch bạch huyết và nghe phổi nếu có triệu chứng hô hấp đi kèm.
• Kiểm tra triệu chứng đi kèm: Đánh giá xem người bệnh có các dấu hiệu như sổ mũi, nghẹt mũi, đau nhức cơ thể hay không để xác định có phải do virus gây ra.
• Test nhanh Strep: Nếu nghi ngờ viêm họng do liên cầu khuẩn, bác sĩ có thể làm xét nghiệm nhanh để phát hiện vi khuẩn, giúp tránh việc kê đơn kháng sinh không cần thiết.
• Cấy dịch họng: Trong trường hợp viêm họng kéo dài hoặc có triệu chứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể lấy mẫu dịch họng để xét nghiệm tìm virus hoặc vi khuẩn.
• Xét nghiệm máu: Được thực hiện nếu có dấu hiệu nhiễm trùng nặng hoặc nghi ngờ bệnh lý toàn thân, giúp đánh giá tình trạng viêm và xác định nguyên nhân cụ thể.

Chẩn đoán chính xác giúp bác sĩ đưa ra phương án điều trị phù hợp, tránh việc lạm dụng thuốc và đảm bảo hiệu quả phục hồi nhanh chóng.

Cách phòng ngừa viêm họng do virus

Phòng ngừa viêm họng do virus là biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và bảo vệ sức khỏe đường hô hấp. Thực hiện các biện pháp phòng tránh giúp hạn chế sự lây lan của virus trong cộng đồng.

• Giữ gìn vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, tránh đưa tay lên miệng và mắt khi chưa rửa sạch.
• Tránh tiếp xúc với người bệnh: Hạn chế tiếp xúc gần gũi với người đang có triệu chứng viêm họng, cảm cúm để tránh lây nhiễm virus qua giọt bắn.
• Duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối: Tăng cường thực phẩm giàu vitamin C, D, kẽm và các chất chống oxy hóa để hỗ trợ hệ miễn dịch.
• Giữ ấm cơ thể, đặc biệt vào mùa lạnh: Đeo khẩu trang khi ra ngoài, tránh uống nước đá lạnh hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột để bảo vệ niêm mạc họng.
• Uống đủ nước mỗi ngày: Cung cấp đủ nước giúp duy trì độ ẩm cho niêm mạc họng, hạn chế tình trạng khô rát và giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Tránh môi trường ô nhiễm, khói bụi: Sử dụng khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt là khi tiếp xúc với không khí ô nhiễm hoặc hóa chất độc hại.
• Tập thể dục và nghỉ ngơi hợp lý: Rèn luyện thể chất giúp tăng cường đề kháng, ngủ đủ giấc để cơ thể có khả năng chống lại virus tốt hơn.
• Tiêm phòng đầy đủ: Một số loại virus gây viêm họng có thể được phòng ngừa bằng vắc xin, đặc biệt là virus cúm, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nặng.

Thực hiện các biện pháp trên giúp bảo vệ sức khỏe và hạn chế nguy cơ mắc viêm họng do virus, đặc biệt trong những thời điểm giao mùa và khi dịch bệnh bùng phát.

Phương pháp điều trị

Viêm họng do virus thường có thể tự khỏi sau vài ngày, nhưng việc điều trị đúng cách giúp giảm triệu chứng khó chịu và hạn chế biến chứng. Tùy vào mức độ nghiêm trọng, các phương pháp điều trị có thể bao gồm dùng thuốc, biện pháp chăm sóc hỗ trợ hoặc áp dụng y học cổ truyền để cải thiện sức khỏe.

Điều trị bằng thuốc

Sử dụng thuốc Tây y là phương pháp phổ biến giúp giảm đau, hạ sốt và cải thiện các triệu chứng khó chịu do viêm họng do virus gây ra. Các nhóm thuốc này không diệt được virus nhưng giúp hỗ trợ quá trình hồi phục nhanh hơn.

• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol là lựa chọn phổ biến giúp hạ sốt và giảm đau họng. Thuốc này có tác dụng nhanh, an toàn nếu sử dụng đúng liều lượng.
• Thuốc giảm ho: Dextromethorphan giúp ức chế phản xạ ho, đặc biệt hữu ích với những trường hợp ho khan dai dẳng do kích ứng cổ họng.
• Thuốc làm loãng đờm: Acetylcysteine hoặc Bromhexin giúp làm loãng dịch nhầy, giảm nghẹt mũi và dễ dàng loại bỏ đờm ra ngoài.
• Thuốc giảm nghẹt mũi: Xylometazoline dạng xịt giúp thông thoáng đường thở, giảm nghẹt mũi nhanh chóng nhưng không nên dùng quá lâu để tránh phụ thuộc.
• Viên ngậm sát khuẩn họng: Lozenges chứa Benzocaine hoặc Hexylresorcinol giúp giảm đau họng, làm dịu niêm mạc họng và hạn chế viêm nhiễm lan rộng.

Dùng thuốc Tây y cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ để đảm bảo an toàn và tránh tác dụng phụ không mong muốn.

Điều trị không dùng thuốc

Ngoài việc sử dụng thuốc, các biện pháp chăm sóc tại nhà cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị, giúp cải thiện triệu chứng và tăng cường hệ miễn dịch để chống lại virus.

• Uống nhiều nước ấm: Nước giúp giữ ẩm niêm mạc họng, làm dịu cơn đau và giảm kích ứng. Trà gừng, mật ong, nước chanh ấm có tác dụng tốt trong việc làm dịu họng.
• Súc miệng bằng nước muối: Nước muối sinh lý có tác dụng sát khuẩn, giảm viêm, giảm đau họng và loại bỏ dịch nhầy.
• Giữ ấm cơ thể: Tránh gió lạnh, mặc đủ ấm và hạn chế thay đổi nhiệt độ đột ngột để tránh làm niêm mạc họng bị kích thích thêm.
• Hạn chế nói nhiều, la hét: Việc nói quá nhiều hoặc la hét khiến dây thanh quản bị kích thích, làm triệu chứng đau họng trở nên nghiêm trọng hơn.
• Tránh đồ ăn cay nóng, thức uống có cồn: Các thực phẩm cay nóng có thể làm tổn thương niêm mạc họng, trong khi rượu bia làm mất nước, khiến triệu chứng kéo dài hơn.
• Nghỉ ngơi đầy đủ: Giấc ngủ quan trọng giúp cơ thể hồi phục nhanh hơn, tăng cường sức đề kháng để chống lại virus.

Các biện pháp này giúp giảm triệu chứng một cách tự nhiên và hỗ trợ quá trình phục hồi mà không cần dùng đến thuốc.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng có nhiều phương pháp giúp giảm đau họng, thanh nhiệt và tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể tự chữa lành tổn thương do virus gây ra.

• Trà cam thảo: Cam thảo có tác dụng làm dịu họng, giảm ho và giảm viêm, có thể pha trà hoặc ngậm trực tiếp để giảm triệu chứng khó chịu.
• Lá tía tô và gừng: Tía tô có tính ấm, giúp kháng viêm, kết hợp với gừng có tác dụng sát khuẩn, giảm sưng đau họng hiệu quả.
• Mật ong và chanh: Mật ong có đặc tính kháng khuẩn, giúp làm dịu họng, trong khi chanh chứa vitamin C giúp tăng cường miễn dịch.
• Nước lá húng chanh: Húng chanh có tác dụng tiêu đờm, giảm viêm họng, có thể sắc nước uống hoặc giã lấy nước cốt để uống hàng ngày.
• Xông hơi với lá bạc hà: Bạc hà có tác dụng sát khuẩn, làm thông thoáng đường thở, giảm nghẹt mũi và làm dịu cơn đau họng.

Các bài thuốc từ y học cổ truyền có thể sử dụng kết hợp với phương pháp điều trị hiện đại để tăng hiệu quả, nhưng cần đảm bảo nguyên liệu sạch và cách sử dụng đúng để tránh tác dụng phụ.

Viêm họng do virus tuy không nguy hiểm nhưng gây ra nhiều khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Chăm sóc sức khỏe đúng cách giúp giảm nhẹ tình trạng này và hạn chế biến chứng. Nếu các triệu chứng không thuyên giảm hoặc có dấu hiệu bất thường, nên thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán và hướng dẫn điều trị phù hợp.

Có thể bạn quan tâm:

• Bé bị viêm họng ho nhiều và cách khắc phục mẹ cần biết
• Viêm họng do trào ngược: Cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả

CLICK NGAY

Phác Đồ "Vàng" CHỮA DỨT Viêm Họng Mãn Được CHUYÊN GIA CÔNG NHẬN

Cô Giáo Chia Sẻ Bí Quyết KHỎI HẲN Viêm Họng Hạt Sau ĐỐT HẠT THẤT BẠI