Bệnh viêm trực tràng: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Viêm trực tràng là một trong những căn bệnh đường tiêu hóa khá phổ biến. Căn bệnh này có thể xuất hiện ở mọi đối tượng và không phân biệt tuổi tác. Nhận định từ chuyên gia y tế, viêm trực tràng tuy không phải là căn bệnh nguy hiểm nhưng chúng có thể là nguyên nhân hàng đầu gây ra ung thư đại trực tràng nếu việc thăm khám không được tiến hành từ sớm hoặc phương pháp điều trị không phù hợp.

Viêm trực tràng là căn bệnh gì?

Trực tràng là một bộ phận thuộc đại tràng, nó là một đoạn cuối của ruột già, có bị trí nằm trước hậu môn. Trực tràng đảm nhiệm chức năng “hứng” chất cặn bã đã tạo thành phân từ đại tràng. Khi niêm mạc bị kích thích, sẽ gây hiện tượng co bóp mạnh ở cơ trơn, cơ bóp thành ruột và kết hợp mở cơ thắt ở hậu môn nhằm đẩy phân ra ngoài. Vì thường xuyên “tiếp nhận” chất cặn bã nên trực tràng dễ bị tổn thương và có thể gây viêm.

Viêm trực tràng là tình trạng các mô lót ở trực tràng bị tổn thương, sưng viêm và xuất hiện các vết loét quanh niêm mạc, thậm chí có thể gây xung huyết. Bệnh lý này không những không làm ảnh hưởng đến quá trình hoạt động của đường ruột mà còn gây ra nhiều cảm giác khó chịu và đau đớn cho bệnh nhân.

Tùy vào thời gian, mức độ tiến triển và tình trạng vết loét, bệnh viêm trực tràng được chia thành 2 thể chính sau:

Tiết lộ về cách CHẤM DỨT trào ngược dạ dày ở phụ nữ sau sinh chỉ sau 45 ngày

Trào ngược sau sinh sẽ được dập tắt vĩnh viễn sau 1 liệu trình nhờ bài thuốc của Vua Tự Đức, TUYỆT ĐỐI không gây ảnh hưởng sức khỏe mẹ và bé. XEM NGAY

Xem ngay

• Viêm trực tràng cấp tính: Là giai đoạn đầu của bệnh nên những tổn thương chỉ xuất hiện ở lớp niêm mạc trên cùng, chưa xâm nhập và thành ruột;
• Viêm trực tràng mãn tính: Là thể dạng của bệnh. Lúc này, những tổn thương đã lấn sâu vào bên trong lớp biểu mô và phát triển dịch về phía trên niêm mạc của đại tràng.

Trên thực tế, viêm trực tràng là căn bệnh không phân biệt tuổi tác hay giới tính. Điều này có thể hiểu mọi đối tượng đều có khả năng mắc phải. Nhưng nhiều nhất là các đối tượng có thói quen lạm dụng bia rượu, thuốc lá, ăn nhiều thức ăn cay nóng.

Nguyên nhân gây viêm trực tràng

Tính đến thời điểm hiện tại, hiện chưa thể xác định chính xác nguyên nhân gây viêm trực tràng. Nhưng vẫn còn nhiều yếu tố khách quan và chủ quan được nghi ngờ là “thủ phạm” gây ra căn bệnh này. Đó có thể là:

• Sử dụng thuốc kháng sinh không phù hợp: Công dụng chính của thuốc kháng sinh là ức chế và tiêu diệt vi khuẩn gây hại. Nhưng việc sử dụng thuốc kháng sinh không phù hợp hay lạm dụng loại thuốc này có thể gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, từ đó khiến hại khuẩn Clostridium dificile phát triển mạnh và tấn công vào trực tràng
• Thói quen ăn uống không lành mạnh: Thói quen ăn uống thiếu khoa học, lạm dụng thức ăn sống, chưa vệ sinh sạch sẽ, thức ăn cay nóng, thức ăn nhiều dầu mỡ, lạm dụng rượu, bia, chất kích thích,… đều khiến trực tràng dễ bị kích ứng, tăng tiết dịch mật, từ đó thúc đẩy vi khuẩn đường ruột, lâu ngày sẽ hình thành vết loét. Bên cạnh đó, thói quen ăn uống không sạch có thể tạo điều kiện cho một số hại khuẩn tấn công đường ruột và gây viêm như Shigella, Salmonella, Campylobacter,… Trường hợp ngộ độc thực phẩm cũng có thể gây viêm loét trực tràng;
• Quan hệ tình dục không an toàn: Một số vi khuẩn lây truyền qua đường tình dục không sử dụng pháp bảo vệ như khuẩn lậu cầu, vi khuẩn Herpes, Chlamydia,… hoặc việc giao hợp qua đường hậu môn có thể tạo điều kiện cho các mầm bệnh từ bên ngoài di chuyển vào trong ống trực tràng, từ đó hình thành hiện tượng viêm nhiễm;
• Mắc các bệnh đường tiêu hóa khác: Một số tài liệu thống kê mới đây cho biết, có khoảng 30% bệnh nhân bị bệnh viêm ruột như bệnh Crohn hoặc viêm loét đại tràng có khả năng bị viêm trực tràng;
• Xạ trị ung thư: Các đối tượng từng thực hiện liệu pháp xạ trị gần khu vực trực tràng (như xạ trị ung thư tuyến tiền liệt, ung thư buồng trứng,…) có khả năng bị viêm trực tràng cao hơn. Trên thực tế, triệu chứng của bệnh thường xuất hiện sau khoảng vài tháng hoặc vài năm sau khi kết thúc việc điều trị;
• Di truyền: Nếu thành viên trong gia đình hoặc bản thân có tiền sử mắc các bệnh lý về trực tràng, polyp đại tràng, đa polyp,… thì có khả năng mắc bệnh viêm trực tràng:
• Yếu tố tâm lý: Thường xuyên bị căng thẳng, stress, áp lực nhiều hay dư chấn tâm lý cũng có thể là nguyên nhân hình thành bệnh tiêu hóa, trong đó bao gồm căn bệnh này.

Ngoài ra, còn nhiều yếu tố khác cũng có thể trở thành nguyên nhân gây viêm trực tràng. Nắm rõ được nguyên nhân gây bệnh, bệnh nhân có biết rõ được hướng điều trị phù hợp.

Các triệu chứng thường gặp khi bị viêm trực tràng

Sẽ khá khó khăn để nhận biết bản thân bị viêm trực tràng ở giai đoạn nhẹ. Bởi vì lúc này biểu hiện của bệnh không rõ ràng và dễ bị nhầm lẫn với các triệu chứng rối loạn đường tiêu hóa khác. Tuy nhiên, bạn cần hết sức lưu ý nếu cơ thể xuất hiện các triệu chứng sau:

• Đau thắt hoặc đau từng cơn ở vùng bụng dưới, có thể cơn đau lan ra sau lưng
• Chảy máu trực tràng (biểu hiện nhận biết là trong phân có lẫn máu)
• Phân ngoài lẫn máu còn có nhiều chất nhầy
• Đau nhiều khi đi đại tiện
• Ngứa ngáy và đau rát hậu môn nhiều
• Táo bón hoặc tiêu chảy
• Chướng bụng, tức bụng
• Cơ thể mệt mỏi dẫn đến suy nhược
• Chán ăn, ăn không ngon miệng dẫn đến sụt cân

Khi gặp phải những triệu chứng này, có thể bạn đã bị viêm trực tràng hoặc mắc phải bệnh đường tiêu hóa nào đó. Tốt nhất, cần chủ động thăm khám và chẩn đoán bệnh để biết rõ bản thân có đang mắc phải căn bệnh này hay không.

Bệnh viêm trực tràng có nguy hiểm không? Có chữa khỏi được không?

Nhận định từ chuyên gia y tế hàng đầu cho biết, viêm trực tràng là một trong những căn bệnh rất khó nhận biết ở giai đoạn đầu nếu chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng và không thông qua những bài kiểm tra y khoa. Có khoảng 50 – 60% trường hợp phát hiện căn bệnh này khi bệnh đã xuất hiện biến chứng nguy hiểm nhất là ung thư đại trực tràng. Đây là một trong những căn bệnh đứng thứ 4 trong 10 bệnh ung thư phổi biến nhất hiện nay. Theo y học hiện đại, ung thư đại trực tràng là bệnh lý nguy hiểm, có khả năng cao tiến triển sang trường hợp xấu nhất là tử vong.

Ngoài biến chứng nặng nề nhất là ung thư đại trực tràng, bệnh viêm trực tràng còn gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm khác nếu không sớm phát hiện hay phương pháp điều trị không phù hợp, như:

• Thiếu máu: Tình trạng chảy máu ở trực tràng kéo dài có thể gây ra hiện tượng thiếu máu. Khi thiếu máu, cơ thể dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi, suy nhược, chóng mặt, hoa mắt, da nhợt nhạt, thiếu năng lượng,… do không có đủ hồng cầu để vận chuyển oxy và các dưỡng chất đến các mô;
• Loét trực tràng: Hiện tượng này sẽ xuất hiện nếu bệnh tình chuyển biến sang giai đoạn nghiêm trọng và không có biện pháp khắc phục. Nếu tình trạng này tiếp tục tiếp diễn có thể gây xuất huyết nặng nề;
• Thủng trực tràng: Trong trường hợp các vết loét bị ăn mòn sâu và lan rộng trên diện tích lớn thì có thể trực tràng xuất hiện lỗ thủng.

So với bệnh viêm trực tràng, các biến chứng do bệnh lý này gây ra thường ở mức độ nặng nề hơn. Do đó, việc điều trị bệnh ở thời điểm này sẽ khó khăn và tốn kém hơn nhiều. Nếu không tiếp tục điều trị, hệ thống đường ruột có thể bị tổn thương nghiêm trọng, đồng thời tạo điều kiện cho các vấn đề khác phát sinh.

Viêm trực tràng – Khi nào cần gặp bác sĩ chuyên khoa?

Bệnh ở giai đoạn đều thường không có những biểu hiện rõ ràng nên khó phát hiện bản thân bị viêm trực tràng. Tuy nhiên, bạn cần chủ động thăm khám càng sớm càng tốt khi cơ thể xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào không rõ nguyên do hoặc có biểu hiện bất thường sau:

• Tình trạng táo bón hoặc tiêu chảy không có dấu hiệu thuyên giảm sau 3 ngày dùng thuốc;
• Cơn đau vùng bụng dưới tăng cao, thậm chí đau lan ra vùng lưng;
• Có cảm giác đau rát nhiều khi đi đại tiện, hoặc đi đại tiện xuất hiện nhiều máu và chất nhầy lẫn trong phân;
• Cơ thể mệt mỏi kéo dài dẫn đến suy nhược, sụt cân.

Bệnh viêm trực tràng được chẩn đoán như thế nào?

Vì những triệu chứng của bệnh viêm trực tràng rất giống với các bệnh đường tiêu hóa khác nên sẽ gây ra không ít khó khăn trong việc nhận biết nếu chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng. Chính vì vậy, bệnh nhân sẽ được bác sĩ chỉ định làm một số xét nghiệm cận lâm sàng để tìm nguyên nhân gây bệnh cũng như xác định rõ mức độ bệnh lý. 

Một số xét nghiệm trong việc hỗ trợ phát hiện các biểu hiện bất thường ở trực tràng như:

• Nội soi trực tràng: Là một trong những thủ thuật cho phép bác sĩ quan sát được tình trạng đường ruột cũng như phát hiện các ổ viêm loét ở niêm mạc trực tràng. Nội soi trực tràng là kỹ thuật sử dụng ống chuyên dụng loại mềm, đều ống có gắn camera để quan sát. Loại ống này sẽ được đưa từ lỗ hậu môn qua đến trực tràng. Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể kiểm tra toàn bộ đường ruột để tìm ra nguyên nhân gây bệnh;
• Xét nghiệm phân: Thủ thuật xét nghiệm này cho phép bác sĩ xác định tình trạng viêm có phải do vi khuẩn hay virus nào gây ra hay không;
• Sinh thiết mô: Là thủ thuật lấy mẫu mô thông qua việc nội soi trực tràng để đánh giá tình trạng viêm nhiễm;
• Kiểm tra bệnh lây qua đường tình dục: Vì nguyên nhân gây bệnh có thể xuất phát từ việc quan hệ tình dục không an toàn nên bác sĩ sẽ không loại bỏ việc kiểm tra bệnh lây qua đường tình dục.

Dựa vào kết quả của việc thăm khám, bác sĩ có thể khoanh vùng phạm vi mà bệnh nhân có khả năng mắc phải cũng như đưa ra kết luận bệnh nhân có đang bị viêm trực tràng hay không. Đồng thời, đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhằm loại bỏ triệu chứng lâm sàng và hạn chế tối đa sự xuất hiện của các biến chứng nguy hiểm.

Các phương pháp điều trị viêm trực tràng

Dựa vào nguyên nhân, triệu chứng lâm sàng, tình trạng sức khỏe, cơ địa và biến chứng (nếu có) mà bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân bị viêm trực tràng điều trị nội khoa hay ngoại khoa.

1. Điều trị nội khoa (điều trị bằng thuốc Tây y)

Điều trị bệnh bằng thuốc là một trong những phương án điều trị hàng đầu được phần đông bệnh nhân lựa chọn. Dùng thuốc Tây y không chỉ mang lại hiệu quả nhanh chóng mà còn dễ sử dụng và không mất nhiều thời gian để bào chế thuốc. Tuy nhiên, tùy vào mỗi trường hợp cụ thể mà bác sĩ kê đơn thuốc sao cho phù hợp. Chẳng hạn như:

– Nhóm thuốc điều trị viêm trực tràng do vi khuẩn hoặc nhiễm trùng

Trường hợp viêm trực tràng do nhiễm trùng hoặc do vi khuẩn gây ra, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân dùng thuốc kháng sinh hoặc thuốc kháng siêu vi:

• Nhiễm trùng do vi khuẩn Shigella: Dùng thuốc kháng sinh Ampicillin, Ciprofloxacin, Tetracycline,…;
• Vi khuẩn lây qua đường tình dục: Dùng thuốc kháng sinh Penicillin G Benzathine cho trường hợp bị nhiễm khuẩn Syphilitic hoặc thuốc Acyclovir cho trường hợp nhiễm trùng Herpes simplex;
• Nhiễm trùng do khuẩn Salmonella: Trường hợp này không cần sử dụng thuốc kháng sinh. Bệnh nhân chỉ cần bù nước để cân bằng điện giải, đồng thời duy trì chế độ ăn uống khoa học và lối sinh hoạt lành mạnh.

– Nhóm thuốc điều trị viêm trực tràng do mắc bệnh viêm đường ruột

Nếu nguyên nhân gây bệnh viêm trực tràng là do bệnh Crohn hoặc viêm loét đại tràng, bệnh nhân có thể dùng thuốc chống viêm Mesalamine hoặc thuốc Corticosteroid được bào chế dưới dạng thuốc uống, thuốc đặt hậu môn.

– Nhóm thuốc điều trị viêm trực tràng do xạ trị ung thư

Trường hợp xạ trị ung thư dẫn đến viêm trực tràng ở mức độ nhẹ, bệnh nhân không cần điều trị bằng thuốc. Chỉ dùng thuốc trong trường hợp bệnh nặng, gây đau, chảy máu nhiều. Bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định bệnh nhân dùng thuốc kháng viêm Steroids nếu có triệu chứng chảy máu hoặc sử dụng thuốc xổ để giảm viêm loét. Trường hợp khác, có thể đưa ra chỉ định dùng laser để loại bỏ mô bị tổn thương.

Trong quá trình sử dụng thuốc Tây y, bệnh nhân cần tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định dùng thuốc của bác sĩ. Không tự ý điều chỉnh thuốc, thay đổi liều dùng khi chưa có sự cho phép. Đồng thời, tạm ngưng việc sử dụng thuốc và tìm gặp bác sĩ chuyên khoa nếu cơ thể xuất hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào không rõ nguyên do.

2. Điều trị ngoại khoa (phẫu thuật)

Trong trường hợp viêm trực tràng chuyển sang giai đoạn mãn tính, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân làm phẫu thuật cắt bỏ những tế bào mô bị tổn thương trên ống trực tràng. Trường hợp viêm loét lan rộng trên nhiều bề mặt thì bác sĩ có thể xem xét đến việc cắt bỏ toàn bộ trực tràng.

Thông thường, các trường hợp dưới đây sẽ được bác sĩ cân nhắc đến việc phẫu thuật:

• Xuất huyết trực tràng và điều trị nội khoa không có kết quả
• Thủng trực tràng;
• Phình giãn đại trực tràng nhiễm độc;
• Ung thư hóa hoặc di sản ở mức độ nặng nề.

Vì đây là phương pháp điều trị xâm lấn nhiều và dễ gây ra biến chứng, do đó, người bệnh nên tìm đến các cơ sở y tế có chuyên khoa tiêu hóa uy tín, có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, đơn vị trang bị đầy đủ thiết bị y tế và hệ thống máy móc.

3. Áp dụng mẹo vặt dân gian

Đối với các trường hợp viêm trực tràng ở mức độ nhẹ, bệnh nhân có thể áp dụng một số mẹo vặt dân gian để cải thiện triệu chứng ngay tại nhà. Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến, được dân gian truyền tai nhau từ đời này sang đời khác, bệnh nhân có thể tham khảo:

• Bài thuốc từ lá mơ lông: Một số tài liệu nghiên cứu khoa học đã chỉ ra, trong lá mơ lông có chứa nhiều thành phần hoạt chất có công dụng sát khuẩn, tiêu viêm và chống co thắt. Nhờ đó, loại thảo dược này có tác dụng làm giảm các triệu chứng đau bụng dưới, đầy hơi, tức bụng, tiêu chảy,…;
• Bài thuốc từ lá ổi: Tanin pyrogalic, axit psiditanic, triterpenic,… là những thành phần hoạt chất có trong lá ổi. Những hoạt chất này có tác dụng kích thích cơ trơn ruột, hỗ trợ làm se lớp niêm mạc bị tổn thương do viêm nhiễm. Hơn thế nữa, chúng còn hoạt động như vị thuốc kháng sinh tự nhiên với công dụng ức chế hại khuẩn ở đường ruột. Nhờ đó, lá ổi được tận dụng để điều trị bệnh viêm trực tràng;
• Bài thuốc từ nghệ và mật ong: Từ lâu, nghệ và mật ong là bộ đôi hoàn hảo trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh lý liên quan đến đường ruột, đặc biệt là bệnh trực tràng. Về bản chất, nghệ có chứa thành phần hoạt chất curcumin có tính kháng khuẩn cao, tốt cho hệ đường ruột và hỗ trợ chữa lành các tổn thương ở niêm mạc trực tràng. Trong khi đó, mật ong có chữa nhiều dưỡng chất giúp giảm đau, sát khuẩn và nâng cao sức khỏe tổng thể.

Hầu như các bài thuốc dân gian chữa viêm trực tràng chỉ có giá trị trong phạm vi dân gian và chưa được giới y học cổ truyền thừa nhận công dụng chữa căn bệnh này. Song, tác dụng của bài thuốc tương đối chậm và cần nhiều thời gian để các dưỡng chất thẩm thấu sâu vào bên trong và chữa lành tổn thương. Vì thế, bệnh nhân cần có sự kiên trì nhất định, đồng thời tìm gặp bác sĩ chuyên khoa nếu bệnh tình không có dấu hiệu thuyên giảm.

Biện pháp chăm sóc và phòng ngừa bệnh viêm trực tràng chuyển biến nặng nề

Dù lựa chọn phương pháp điều trị nào, bệnh nhân cũng cần kết hợp với việc điều trị theo chỉ định của bác sĩ với chế độ chăm sóc và phòng ngừa bệnh viêm trực tràng hiệu quả tại nhà. Sự kết hợp này không chỉ hỗ trợ quá trình hồi phục tổn thương và sức khỏe mà còn ngăn chặn các bệnh đường tiêu hóa khác khởi phát. Dưới đây là một số lời khuyên từ chuyên gia:

• Ăn chín uống sôi là nguyên tắc hàng đầu mà bệnh nhân có vấn đề về đường tiêu hóa nói chung và viêm trực tràng nói riêng cần đặc biệt chú ý;
• Tăng cường bổ sung vào chế độ ăn uống hằng ngày các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất. Đặc biệt là các thực phẩm giàu chất xơ để ổn định hoạt động của hệ tiêu hóa và hệ bài tiết;
• Bổ sung men vi sinh có lợi cho đường ruột hoặc men vi sinh để giảm thiểu các triệu chứng rối loạn đường tiêu hóa;
• Hạn chế dùng các thức ăn nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh, thực phẩm cay nóng, đồ uống có cồn, thực phẩm có chứa chất kích thích;
• Cần vệ sinh sạch sẽ thực phẩm trước khi chế biến. Đồng thời, khâu chế biến thức ăn cần đảm bảo an toàn để tránh gây nhiễm khuẩn đường ruột và làm ảnh hưởng đến quá trình điều trị bệnh;
• Cần uống đủ 2 – 2.5 lít nước mỗi ngày. Việc uống đủ nước không chỉ giúp cân bằng điện giải mà còn hỗ trợ vấn đề tiêu hóa của đường ruột;
• Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi đại tiện;
• Cân bằng công việc và đời sống thường ngày, tránh căng thẳng hay lao động quá mức khiến cơ thể mệt mỏi kéo dài;
• Thường xuyên vệ sinh cơ quan sinh dục và hậu môn sạch sẽ;
• Nên thủy chung với một bạn tình, không nên quan hệ tình dục bừa bãi. Song, cần sử dụng các biện pháp phòng tránh như dùng bao cao su để tránh bị lây nhiễm bệnh sinh dục cũng như tránh mang thai ngoài ý muốn;
• Chủ động thăm khám bệnh nếu cơ thể xuất hiện bất kỳ biểu hiện lạ nào không rõ nguyên do ở đường ruột.

Viêm trực tràng là bệnh lý nguy hiểm và cũng chính là nguyên nhân hàng đầu gây ra ung thư trực tràng. Tuy nhiên, bệnh sẽ không nguy hiểm nếu người bệnh phát hiện sớm và có biện pháp điều trị phù hợp. Chính vì vậy, bạn cần chủ động thăm khám, chẩn đoán càng sớm càng tốt nếu nghi ngờ bản thân mắc phải căn bệnh này.

CÓ THỂ BẠN ĐỌC CHƯA BIẾT:

• Viêm trực tràng nên ăn gì, kiêng gì để hỗ trợ điều trị hiệu quả
• Bệnh viêm đại tràng có nguy hiểm không? Biến chứng có thể gặp
• Hội chứng ruột kích thích là gì? Nguyên nhân và hướng điều trị
• Đại tràng Sigma và các bệnh lý nguy hiểm có thể gặp

Tin xem thêm

Tư vấn cách điều trị viêm đại tràng TỐT NHẤT trong chương trình VTV2 Sống Khỏe Mỗi Ngày

Điều trị DỨT ĐIỂM bệnh đại tràng cùng các chuyên gia tiêu hoá HÀNG ĐẦU tại Thuốc dân tộc

Tiêu thực Phục tràng hoàn chữa bệnh đại tràng: Giải pháp TỐI ƯU, nhiều người lựa chọn

Giải Pháp Đẩy Lùi Viêm Đại Tràng Co Thắt: Bài Thuốc Hiệu Nghiệm Chuyên Gia Khuyên Dùng