Thoái hoá khớp cổ chân: Nguyên nhân và cách điều trị

Thoái hóa khớp cổ chân là bệnh lý thường gặp do khớp này thường xuyên phải chịu nhiều áp lực từ phần cơ thể phía trên kết hợp với nhiều nguyên nhân khác như mang giày cao gót, chấn thương khớp… Bệnh thường được điều trị bằng các phương pháp nội khoa với thuốc kết hợp vật lý trị liệu để giảm nhẹ triệu chứng bệnh và bảo tồn chức năng vận động của khớp cổ chân.

Thoái hóa khớp cổ chân là gì?

Thoái hóa khớp cổ chân là bệnh lý chỉ tình trạng tổn thương, hao mòn của lớp sụn và các đầu xương dưới sụn nằm ở khớp cổ chân. Lúc này, do sụn khớp mất đi chức năng bao bọc, bảo vệ xương nên mỗi khi vận động các đầu xương sẽ cọ xát vào nhau khiến người bệnh bị đau nhức. Tình trạng này kéo dài tất yếu sẽ gây tổn thương cho khớp và kích hoạt phản ứng viêm bùng phát dẫn đến sưng đỏ khớp cổ chân.

Bệnh thoái hóa khớp cổ chân ảnh hưởng chủ yếu đến người lớn tuổi do quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể theo tuổi tác. Tuy nhiên, người trẻ tuổi lao động nặng nhọc, các vận động viên thể thao cũng có nguy cơ mắc căn bệnh này rất cao.

Nguyên nhân gây thoái hóa khớp cổ chân

Các nguyên nhân dẫn đến thoái hóa khớp cổ chân bao gồm:

• Di truyền: Bệnh thoái hóa khớp cổ chân có khuynh hướng phát triển ở một cá nhân có người thân mắc căn bệnh này hoặc trong gia đình có hệ thống xương khớp yếu.
• Chấn thương khớp cổ chân: Nhiều chấn thương có thể gặp phải ở khớp cổ chân như trật khớp, rách sụn,… đều có thể tiến triển thành thoái hóa khớp cổ chân nếu không được điều trị triệt để. Đây là nguyên nhân gây bệnh thường gặp ở các vận động viên thể thao hoặc người từng bị tai nạn.
• Mang giày cao gót: Phụ nữ thường xuyên mang giày cao gót khiến khớp cổ chân chịu nhiều áp lực, dễ bị chấn thương và tạo điều kiện cho bệnh thoái hóa khớp phát triển.
• Tuổi tác: Càng lớn tuổi, chúng ta càng có nguy cơ bị thoái hóa ở khớp cổ chân cao. Do ảnh hưởng bởi quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể, lớp sụn sẽ bị ăn mòn theo thời gian và không còn giữ được chức năng bảo vệ đầu xương, từ đó dẫn đến các triệu chứng của bệnh thoái hóa khớp.
• Béo phì: Cùng với khớp gối và khớp háng, khớp cổ chân cũng phải chịu một áp lực không nhỏ từ toàn bộ phần cơ thể phía trên chèn ép xuống. Thêm vào đó khớp này cũng phải hoạt động khá nhiều nên có tốc độ thoái hóa nhanh. Đây chính là lý do giải thích tại sao người bị thừa cân, béo phì lại dễ bị thoái hóa khớp cổ chân.
• Nghề nghiệp: Bệnh thoái hóa khớp cổ chân có nguy cơ xảy ra cao hơn đối với các trường hợp làm việc trong môi trường đứng lâu, ngồi nhiều hoặc đi lại, vận động cổ chân thường xuyên.
• Do bệnh lý: Tình trạng thoái hóa khớp ở cổ chân có thể phát triển thứ phát sau khi mắc các bệnh lý như viêm khớp cổ chân, gút hay viêm khớp dạng thấp… Chúng đều khiến lớp sụn và đầu xương bị hư hại, xù xì, sưng đau.
• Chế độ dinh dưỡng không đầy đủ: Ăn uống không đầy đủ chất dinh dưỡng, thiếu hụt các dưỡng chất cần thiết cho xương khớp như canxi hay vitamin D,… cũng là nguyên nhân gây thoái hóa khớp cổ chân và nhiều vấn đề khác về xương khớp.

Ngoài ra, một số nghiên cứu gần đây có thấy yếu tố giới tính cũng có mối liên hệ nhất định đến sự khởi phát của bệnh thoái hóa khớp cổ chân. Tỷ lệ người mắc bệnh là nữ giới cao hơn hẳn so với đàn ông do hệ lụy từ quá trình sinh đẻ, suy giảm nội tiết tố trong giai đoạn mãn kinh hay do thói quen mang giày cao gót…

Triệu chứng thoái hóa khớp cổ chân

Bệnh thoái hóa khớp cổ chân thường tiến triển một cách âm thầm và không gây ra triệu chứng trong giai đoạn đầu. Khi quá trình thoái hóa diễn ra mạnh mẽ, lớp sụn bảo vệ khớp bị tổn thương nghiêm trọng hơn, người bệnh có thể nhận thấy một số dấu hiệu rõ ràng như:

• Cổ chân thường xuyên bị sưng đau, nhất là khi vận động, leo cầu thang hay xoay khớp cổ chân. Cơn đau có thể thuyên giảm khi nghỉ ngơi.
• Khớp bị bệnh có biểu hiện cứng, khó vận động. Hiện tượng này xuất hiện rõ ràng nhất vào buổi sáng khi mới thức dậy. Ngồi xoa bóp một lúc sẽ thấy tình trạng này thuyên giảm dần.
• Lượng dịch nhầy được sản xuất trong ổ khớp giảm khiến cho khớp cổ chân không được bôi trơn đầy đủ khi vận động. Cùng với đó, hiện tượng ăn mòn của sụn khi bệnh nhân bị thoái hóa khớp cổ chân cũng khiến các đầu xương ma sát trực tiếp với nhau gây đau, tạo ra tiếng kêu “lục cục” khi vận động.
• Phạm vi hoạt động của khớp bàn chân bị giới hạn. Người bệnh có thể gặp khó khăn khi đi lại, đứng nhón chân hay bẻ cong bàn chân phía trước lên cao.
• Khớp sưng và nóng đỏ: Trong một số trường hợp, khớp cổ chân thoái hóa có hiện tượng bị sưng đỏ, nóng ấm do phần mềm quanh khớp bị tổn thương.

Thoái hóa khớp cổ chân có nguy hiểm không?

Bệnh thoái hóa khớp cổ chân gây sưng đau, cứng khớp khiến cho khả năng vận động của người bệnh bị giới hạn đáng kể. Tình trạng này kéo dài gây ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt cũng như công việc hàng ngày. Trong trường hợp khớp cổ chân bị thoái hóa nghiêm trọng, bệnh có thể gây ra các biến chứng nặng nề hơn như:

• Gai khớp gối
• Vôi hóa sụn khớp
• Tràn dịch khớp
• Biến dạng khớp, lệch trục khớp
• Rối loạn giấc ngủ do cơn đau thường xuyên xuất hiện vào ban đêm
• Bại liệt, mất khả năng đi lại

Như vậy, bệnh thoái hóa khớp cổ chân nếu không được kiểm soát tốt sẽ tiềm ẩn nhiều biến chứng tác động tiêu cực đến sức khỏe cũng như chất lượng sống của người bệnh. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ mắc căn bệnh này, bạn nên tới các phòng khám chuyên khoa xương khớp để được chẩn đoán và điều trị càng sớm càng tốt.

Chẩn đoán bệnh thoái hóa khớp cổ chân

Cùng với các dấu hiệu lâm sàng, kiểm tra thể chất và đánh giá chức năng vận động, bác  sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm để chẩn đoán bệnh thoái hóa khớp cổ chân. Bao gồm:

• Chụp X-quang: Khi khớp cổ chân bị thoái hóa, phim chụp x-quang có thể ghi nhận được hình ảnh các gai xương nhỏ hoặc thấy rõ, hẹp khe khớp vừa hoặc nhiều. Kèm theo đó là tình trạng xơ xương dưới sụn.

• Siêu âm khớp: Siêu âm có thể giúp đánh giá mức độ hẹp khe khớp, đo kích thước gai xương cũng như độ dày của sụn. Trong quá trình siêu âm, bác sĩ cũng đánh giá được sơ bộ về màng hoạt dịch, đồng thời phát hiện tràn dịch khớp và sự xuất hiện của các mảnh sụn thoái hóa bong tróc vào trong ổ khớp.
• MRI (chụp cộng hưởng từ): Kỹ thuật này tạo ra hình ảnh không gian ba chiều của khớp cổ chân. Nó cho phép bác sĩ quan sát được đầy đủ cấu trúc của khớp để dễ dàng phát hiện ra tổn thương ở lớp sụn, dây chằng hay màng hoạt dịch nếu có.
• Nội soi khớp: Phương pháp này cho phép quan sát trực tiếp tình trạng tổn thương và mức độ thoái hóa của sụn khớp cổ chân ở nhiều mức độ khác nhau. Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể lấy mẫu màng hoạt dịch để làm sinh thiết, giúp chẩn đoán phân biệt thoái hóa khớp cổ chân với các bệnh lý khác.

Cách điều trị thoái hóa khớp cổ chân

Bệnh thoái hóa khớp cổ chân thường được điều trị bằng các phương pháp nội khoa như dùng thuốc, vật lý trị liệu, châm cứu… Phẫu thuật thay khớp nhân tạo ít khi được chỉ định và chỉ áp dụng cho các trường hợp hợp bị bệnh nghiêm trọng và không đáp ứng được với các phương pháp chữa trị bảo tồn.

Nguyên tắc trị bệnh:

Dù lựa chọn bất kỳ phương pháp chữa thoái hóa khớp cổ chân nào thì quá trình điều trị cũng phải tuân thủ theo các nguyên tắc gồm:

• Giảm đau cổ chân cho bệnh nhân trong các đợt thoái hóa khớp tiến triển
• Ức chế, làm chậm quá trình thoái hóa ở khớp cổ chân
• Phục hồi khả năng vận động bình thường của khớp
• Ngăn ngừa biến dạng khớp cùng các biến chứng khác
• Giảm nguy cơ gặp tác dụng phụ cho người bệnh khi sử dụng thuốc trị thoái hóa khớp cổ chân do bác sĩ kê đơn. Cần xem xét kỹ các yếu tố như tương tác thuốc và tiền sử mắc bệnh, nhất là ở người cao tuổi.
• Cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân.

1. Cách chữa thoái hóa khớp cổ chân bằng phương pháp nội khoa

Điều trị thoái hóa khớp cổ chân bằng nội khoa là cách chữa bệnh bảo tồn có sự kết hợp của nhiều phương pháp khác nhau như:

Dùng thuốc:

Một số loại thuốc được chỉ định nhằm mục đích điều trị triệu chứng và làm chậm tốc độ thoái hóa ở khớp cổ chân. Bệnh nhân có thể được bác sĩ kê đơn các loại thuốc sau:

• Thuốc giảm đau: Paracetamol, Tramadol,… Nhóm thuốc này được chỉ định khi có đau khớp ở mức độ nhẹ đến vừa.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Bao gồm Etoricoxia, Meloxicam, Piroxicam , Celecoxib, Aspirin, Ibuprofen,… Các loại thuốc này có thể ức chế phản ứng viêm tại khớp, giảm sưng đỏ cổ chân, đồng thời hỗ trợ giảm đau cho khớp bị bệnh.
• Thuốc điều trị tại chỗ: Một số loại kem hay gel bôi ngoài da có tác dụng giảm đau, kháng viêm như Voltaren Emugel cũng được chỉ định cho người bị thoái hóa khớp cổ chân. Thuốc tác động trực tiếp lên vùng bị bệnh nên ít gây tác dụng phụ và an toàn hơn so với thuốc uống.
• Thuốc Corticosteroid: Nhóm thuốc này có tác dụng ức chế miễn dịch, kháng viêm mạnh nên chỉ được sử dụng khi bệnh nhân bị sưng viêm khớp cổ chân nặng. Bao gồm các thuốc dạng kem bôi hay thuốc tiêm nội khớp như Hydrocortison acetat, Betamethasone dipropionate, Methylprednisolon. Chống chỉ định dùng Corticosteroid theo đường toàn thân.
• Các loại thuốc giảm triệu chứng tác dụng chậm: Chẳng hạn như thuốc DMARDs, Glucosamine sulfate, Acid hyaluronic phối hợp với Chondroitin sulfate, thuốc ức chế Interleukin 1,…

Tiêm Acid hyaluronic (AH) chữa thoái hóa khớp cổ chân

Bệnh nhân bị thoái hóa khớp gối dạng gai xương, có hẹp khe khớp hoặc khô khớp có thể được chỉ định tiêm chất nhờn Acid hyaluronic (AH). Chất này có tác dụng bôi trơn sụn khớp, kích thích tổng hợp tế bào sụn, giúp cổ chân bị thoái hóa bớt đau và có khả năng vận động linh hoạt hơn.

Acid hyaluronic (AH) sẽ được tiêm trực tiếp vào trong khớp cổ chân bị bệnh với liệu trình khoảng 1 ống ( 2 – 2,5ml AH ) mỗi tuần trong 5 tuần liên tục. Chống chỉ định phương pháp này cho người dưới 18 tuổi, bà bầu, phụ nữ đang cho con bú, người bị viêm khớp cổ chân do vi khuẩn hoặc có các nhiễm trùng khác quanh khớp, các đối tượng bị dị ứng với trứng hay gia cầm.

Vật lý trị liệu:

Bao gồm các phương pháp như:

• Siêu âm
• Hồng ngoại
• Châm cứu
• Vận động trị liệu
• Đắp paraffin
• Liệu pháp suối khoáng,…

Các phương pháp trên thường được áp dụng kết hợp với thuốc điều trị nhằm mục đích hỗ trợ giảm đau, chống viêm, cải thiện tình trạng cứng khớp và phục hồi chức năng vận động cho khớp cổ chân bị thoái hóa.

Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu trị thoái hóa khớp cổ chân:

Với phương pháp này, máu của bệnh nhân được đem tách huyết tương chứa nhiều tiểu cầu bằng kỹ thuật ly tâm. Phần huyết tương thu được sẽ bơm trực tiếp vào trong khớp cổ chân bị bệnh. Đây là một phương pháp điều trị thoái hóa khớp cổ chân an toàn và có thể cho hiệu quả giảm đau lên đến 80-90%.

Các phương pháp hỗ trợ giảm nhẹ triệu chứng thoái hóa khớp cổ chân tại nhà

Bên cạnh các phương pháp điều trị nội khoa ở trên, người bị thoái hóa khớp cổ chân cũng có thể áp dụng một số mẹo tự nhiên để giảm nhẹ triệu chứng và nâng cao hiệu quả chữa bệnh:

• Chườm nóng hoặc chườm lạnh giảm đau khớp cổ chân. Có thể lặp lại cách này vài lần mỗi ngày trong trường hợp bị đau nhiều.
• Xoa bóp kết hợp với bấm huyệt để giảm đau khớp, tăng cường lưu thông máu đến tái tạo tổn thương trong khớp bị bệnh.
• Nghỉ ngơi và vận động hợp lý
• Kiểm soát tốt cân nặng
• Duy trì chế độ ăn uống hợp lý. Bổ sung các thực phẩm giàu omega 3, canxi, vitamin D, rau xanh và trái cây tươi vào trong chế độ ăn. Cắt giảm lượng chất béo sử dụng. Hạn chế dùng thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn quá ngọt hoặc quá mặn.
• Áp dụng các bài thuốc nam chữa thoái hóa khớp cổ chân từ gừng, nghệ, ngải cứu, lá lốt hay các thảo dược khác để hỗ trợ giảm nhẹ triệu chứng bệnh.

2. Điều trị thoái hóa khớp cổ chân bằng phương pháp ngoại khoa

Phẫu thuật được chỉ định cho người bị thoái hóa khớp cổ chân nặng ảnh hưởng nặng nề đến chức năng vận động và chất lượng sống hoặc bệnh gây biến chứng và không đáp ứng với điều trị nội khoa. Hầu hết bệnh nhân đều được điều trị bằng phẫu thuật nội soi do phương pháp này có độ an toàn cao, thời gian phục hồi nhanh.

Ca phẫu thuật có thể được thực hiện nhằm vào các mục đích sau:

• Cắt lọc, loại bỏ các mô sụn và xương bị tổn thương, rửa sạch khớp
• Khoan kích thích tạo xương
• Cấy ghép các tế bào sụn tự thân
• Thay khớp nhân tạo

Phẫu thuật mặc dù có thể giúp phục hồi chức năng vận động của khớp nhưng cũng tiềm ẩn một số rủi ro nhất định. Vì vậy, bệnh nhân nên trao đổi với bác sĩ để được tư vấn kỹ lưỡng và nắm rõ những lợi ích cũng như nguy cơ trước khi quyết định mổ.

Cách phòng ngừa thoái hóa khớp cổ chân

Để ngăn ngừa và giảm thiểu nguy cơ bị thoái hóa khớp cổ chân, bạn cần lưu ý:

• Có chế độ dinh dưỡng đầy đủ, tăng cường bổ sung các thực phẩm tốt cho xương khớp như trứng, sữa, tôm, cua, cá béo, rau xanh, ngũ cốc, các loại hạt…
• Lên kế hoạch giảm cân nếu bạn đang bị thừa cân hoặc béo phì
• Vận động đúng tư thế. Tránh các hoạt động làm gia tăng áp lực lên khớp cổ chân như ngồi xổm, mang vác vận nặng,…
• Lựa chọn giày dép có kích cỡ phù hợp. Phụ nữ hạn chế mang giày cao gót
• Tập thể dục mỗi ngày với các môn thể thao phù hợp với sức khỏe. Tránh tập luyện quá sức
• Điều trị triệt để các chấn thương hay bệnh lý ở khớp cổ chân nếu có.
• Trong sinh hoạt hàng ngày, bạn nên thường xuyên thay đổi tư thế. Tránh đứng, ngồi hay nằm quá lâu.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ để kịp thời phát hiện và điều trị bệnh thoái hóa khớp cổ chân, nhất là với các trường hợp có nguy cơ cao.

Bạn nên tìm hiểu thêm

• Các thuốc trị thoái hóa khớp tốt nhất hiện nay
• Các món ăn chữa thoái hóa khớp & thực phẩm nên ăn, kiêng
• Cách chăm sóc bệnh nhân thoái hóa khớp nhanh hồi phục
• Top 10 thuốc bổ xương khớp của Mỹ tốt nhất hiện nay