Trẻ Sơ Sinh Bị Viêm Họng: Dấu Hiệu, Nguyên Nhân, Cách Chăm Sóc

Viêm họng là một bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh do hệ miễn dịch còn non yếu. Trẻ sơ sinh bị viêm họng có thể gây ra nhiều khó chịu, quấy khóc, ảnh hưởng đến việc ăn uống và giấc ngủ. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu, nguyên nhân và có phương pháp chăm sóc đúng cách là vô cùng quan trọng để giúp trẻ nhanh chóng khỏi bệnh và tránh các biến chứng nguy hiểm.  

Trẻ sơ sinh bị viêm họng là hiện tượng gì?

Viêm họng ở trẻ sơ sinh là tình trạng viêm nhiễm, sưng tấy ở vùng hầu họng (bao gồm cả họng và amidan) do sự tấn công của vi khuẩn hoặc virus. Đây là một bệnh lý phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh do hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu. Tình trạng này thường gây ra sưng đỏ, đau rát họng, kèm theo các triệu chứng như ho, sốt hoặc quấy khóc, ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh hoạt của trẻ.

Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị viêm họng

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng viêm họng ở trẻ sơ sinh, chủ yếu là do:

• Nhiễm virus: Các loại virus thường gặp bao gồm Rhinovirus, Coronavirus, Adenovirus, virus cúm, virus Parainfluenza, virus hợp bào hô hấp RSV.
• Nhiễm vi khuẩn: Một số vi khuẩn cũng có thể gây viêm họng cấp ở trẻ sơ sinh, chẳng hạn như liên cầu khuẩn tan máu nhóm A, phế cầu khuẩn, Haemophilus Influenzae.
• Thời tiết: Thời tiết thay đổi, đặc biệt là thời tiết lạnh hoặc nóng bức, có thể làm suy yếu hệ miễn dịch của trẻ và tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus tấn công. Việc sử dụng quạt, máy lạnh không đúng cách cũng có thể khiến trẻ bị lạnh và viêm họng.
• Ô nhiễm môi trường: Môi trường sống ô nhiễm, nhiều khói bụi, khói xe, khói thuốc lá cũng là yếu tố nguy cơ gây viêm họng ở trẻ.
• Tiếp xúc với người bệnh: Trẻ sơ sinh dễ bị lây bệnh từ người lớn hoặc trẻ lớn bị nhiễm trùng đường hô hấp.
• Hệ miễn dịch non yếu: Hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh chưa phát triển hoàn thiện nên dễ bị nhiễm trùng hơn so với người lớn.
• Chăm sóc không đúng cách: Việc chăm sóc trẻ không đúng cách như không giữ ấm cho trẻ, mặc quần áo không thoáng mát, không thấm hút mồ hôi cũng có thể khiến trẻ dễ bị viêm họng.

Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ viêm họng ở trẻ sơ sinh như:

• Trẻ sinh non có sức khỏe yếu hơn những trẻ khác.
• Trẻ có tiền sử mắc một số bệnh lý về đường hô hấp.
• Trẻ sống trong môi trường quá đông người.

Dấu hiệu nhận biết

Viêm họng ở trẻ sơ sinh có thể khó nhận biết hơn so với trẻ lớn vì trẻ chưa biết nói để diễn tả cảm giác của mình. Tuy nhiên, cha mẹ có thể quan sát các dấu hiệu sau để nhận biết trẻ sơ sinh bị viêm họng:

Các triệu chứng thường gặp:

• Sốt: Trẻ có dấu hiệu sốt nhẹ hoặc sốt cao (38.5°C trở lên).
• Ho: Trẻ có thể ho khan, ho có đờm, hoặc ho từng cơn.
• Ngạt mũi hoặc chảy nước mũi: Trẻ có thể bị ngạt một bên hoặc cả hai bên mũi, kèm theo chảy nước mũi trong hoặc đặc.
• Khó bú hoặc bỏ bú: Do đau họng và khó nuốt, trẻ có thể bú kém, bỏ bú hoặc quấy khóc khi bú.
• Quấy khóc, khó chịu: Trẻ trở nên cáu kỉnh, quấy khóc nhiều hơn bình thường do cảm giác khó chịu ở họng.
• Khàn tiếng: Giọng nói hoặc tiếng khóc của trẻ có thể bị khàn.
• Nôn trớ: Một số trẻ có thể bị nôn trớ sau khi bú hoặc ăn.

Các triệu chứng ít gặp hơn:

• Sưng hạch bạch huyết ở cổ: Hạch ở cổ trẻ có thể sưng lên và đau.
• Khó thở: Trong một số trường hợp nặng, trẻ có thể bị khó thở, thở khò khè.
• Đau tai: Viêm họng có thể lan sang tai giữa gây viêm tai giữa, khiến trẻ bị đau tai.

Biến chứng trẻ sơ sinh bị viêm họng

Viêm họng ở trẻ sơ sinh nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách sẽ dễ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Dưới đây những biến chứng thường gặp:

Các biến chứng tại chỗ:

• Viêm tai giữa: Do cấu trúc tai mũi họng thông nhau, vi khuẩn hoặc virus từ họng có thể lan sang tai giữa gây viêm tai giữa. Viêm tai giữa có thể gây đau tai, chảy mủ tai, giảm thính lực và thậm chí là thủng màng nhĩ.
• Viêm amidan: Viêm họng có thể lan xuống amidan gây viêm amidan. Viêm amidan cấp tính có thể gây sốt cao, đau họng, khó nuốt, sưng hạch cổ. Nếu viêm amidan tái phát nhiều lần có thể chuyển thành viêm amidan mạn tính.
• Viêm thanh quản: Viêm nhiễm có thể lan xuống thanh quản gây viêm thanh quản, khiến trẻ bị khàn tiếng, ho ông ổng, khó thở. Trong trường hợp nặng có thể gây phù nề thanh quản, tắc nghẽn đường thở, rất nguy hiểm.
• Viêm xoang: Viêm họng có thể lan lên các xoang mặt gây viêm xoang. Viêm xoang ở trẻ sơ sinh có thể khó nhận biết, nhưng có thể gây ngạt mũi, chảy nước mũi kéo dài, quấy khóc, khó chịu.

Các biến chứng lan rộng:

• Viêm phế quản, viêm phổi: Vi khuẩn hoặc virus từ họng có thể lan xuống đường hô hấp dưới gây viêm phế quản hoặc viêm phổi. Viêm phổi là một bệnh lý nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh, có thể gây suy hô hấp, thậm chí tử vong.
• Viêm màng não: Trong một số trường hợp hiếm gặp, vi khuẩn từ họng có thể xâm nhập vào máu và lan lên màng não gây viêm màng não. Viêm màng não là một bệnh lý rất nguy hiểm, có thể gây tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong.
• Nhiễm khuẩn huyết: Đây là một biến chứng nặng nề khi vi khuẩn từ ổ nhiễm trùng ở họng xâm nhập vào máu và lan đi khắp cơ thể. Nhiễm khuẩn huyết có thể gây sốc nhiễm trùng, suy đa tạng và đe dọa tính mạng.
• Áp xe thành họng: Đây là tình trạng mưng mủ ở thành sau họng, gây đau họng dữ dội, khó nuốt, khó thở, có thể dẫn đến tắc nghẽn đường thở.
• Biến chứng thấp tim: Nếu viêm họng do liên cầu khuẩn nhóm A không được điều trị dứt điểm, có thể gây biến chứng thấp tim, ảnh hưởng đến van tim và gây ra các bệnh lý tim mạch nghiêm trọng sau này.

Chẩn đoán trẻ sơ sinh bị viêm họng

Chẩn đoán viêm họng ở trẻ sơ sinh cần bác sĩ chuyên khoa. Cha mẹ cần phối hợp bằng cách cung cấp thông tin chi tiết về triệu chứng của trẻ. Quá trình chẩn đoán bao gồm:

• Hỏi bệnh sử và khám lâm sàng: Bác sĩ hỏi về triệu chứng, thời gian xuất hiện, bệnh lý nền (nếu có), tiền sử dị ứng. Sau đó khám họng, tai, mũi, hạch bạch huyết.
• Xét nghiệm (nếu cần): Test nhanh liên cầu khuẩn (nếu nghi ngờ), cấy dịch họng (nếu test nhanh âm tính hoặc muốn xác định loại vi khuẩn), xét nghiệm máu (đánh giá tình trạng viêm nhiễm), xét nghiệm virus (trong trường hợp dịch bệnh do virus).
• Chẩn đoán phân biệt: Phân biệt với cảm lạnh, viêm mũi dị ứng, trào ngược dạ dày thực quản.

Phương pháp điều trị

Việc điều trị viêm họng ở trẻ sơ sinh cần hết sức thận trọng và tuân theo chỉ định của bác sĩ. Dưới đây là một số phương pháp điều trị an toàn và hiệu quả thường được áp dụng:

Chăm sóc tại nhà

Cha mẹ có thể áp dụng một số phương pháp cải thiện bệnh viêm họng cho trẻ sơ sinh tại nhà như sau:

Vệ sinh mũi họng:

Sử dụng nước muối sinh lý 0.9% để làm sạch mũi cho trẻ. Nhỏ 2-3 giọt vào mỗi bên mũi, sau đó dùng tăm bông mềm hoặc dụng cụ hút mũi nhẹ nhàng lấy dịch mũi ra. Có thể dùng gạc mềm nhúng nước ấm hoặc nước muối sinh lý để lau nhẹ nhàng khoang miệng cho trẻ, đặc biệt là sau khi bú.

Đảm bảo đủ nước:

Cho trẻ bú mẹ thường xuyên hơn hoặc cho trẻ uống sữa công thức theo nhu cầu. Việc bú mẹ hoặc uống sữa đầy đủ giúp làm loãng dịch nhầy, giảm đau họng và tránh mất nước.

Tạo độ ẩm không khí:

Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ của trẻ để giữ cho không khí ẩm, giúp làm dịu niêm mạc họng và giảm ho. Nếu không có máy tạo độ ẩm, có thể đặt một chậu nước ấm trong phòng hoặc mở vòi nước nóng trong phòng tắm để tạo hơi nước.

Cho trẻ nghỉ ngơi đầy đủ:

Đảm bảo trẻ được ngủ đủ giấc và nghỉ ngơi trong môi trường yên tĩnh, thoáng mát. Điều này góp phần làm tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ nhỏ để nhanh khỏi bệnh.

Sử dụng thuốc

Việc dùng thuốc cần có sự thăm khám, chỉ định và giám sát từ bác sĩ chuyên khoa. Không được tự ý sử dụng thuốc cho trẻ sơ sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

• Thuốc hạ sốt: Nếu trẻ có hiện tượng sốt trên 38.5°C, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc hạ sốt paracetamol với liều lượng phù hợp với cân nặng của trẻ.
• Thuốc giảm đau (nếu cần): Trong trường hợp trẻ quấy khóc nhiều do đau họng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau paracetamol hoặc ibuprofen.
• Thuốc kháng sinh (chỉ khi có nhiễm khuẩn): Kháng sinh chỉ được sử dụng khi có bằng chứng nhiễm khuẩn do vi khuẩn, ví dụ như viêm họng do liên cầu khuẩn nhóm A. Việc sử dụng kháng sinh cần tuân theo đúng chỉ định của bác sĩ về loại thuốc, liều lượng và thời gian sử dụng.

Phòng tránh bệnh viêm họng cho trẻ sơ sinh

Phòng tránh viêm họng cho trẻ sơ sinh là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe bé yêu.  

• Đảm bảo không gian sống sạch sẽ: Thường xuyên lau dọn nhà cửa, đồ chơi của trẻ, giữ cho môi trường sống sạch sẽ, tránh bụi bẩn và nấm mốc.
• Hạn chế khói bụi và khói thuốc lá: Tránh để trẻ tiếp xúc với khói bụi, khói thuốc lá, khói xe và các chất ô nhiễm khác. Vì chúng có thể dẫn đến những kích ứng đường hô hấp của trẻ.
• Giữ độ ẩm không khí phù hợp: Sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc đặt chậu nước trong phòng để duy trì độ ẩm không khí, đặc biệt là trong mùa khô hanh hoặc khi sử dụng điều hòa.
• Vệ sinh mũi họng hàng ngày: Dùng nước muối sinh lý 0.9% để nhỏ mũi và vệ sinh khoang miệng cho trẻ sau khi bú hoặc ăn.
• Vệ sinh tay cho trẻ: Rửa tay thường xuyên cho trẻ bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Thay quần áo sạch sẽ: Thay quần áo cho trẻ thường xuyên, đặc biệt là sau khi trẻ ra mồ hôi. Nên chọn quần áo thoáng mát và thấm hút mồ hôi tốt.
• Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu: Sữa mẹ cung cấp kháng thể và các dưỡng chất thiết yếu giúp tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ.
• Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột: Tránh để trẻ tiếp xúc với sự thay đổi nhiệt độ đột ngột, ví dụ như từ phòng điều hòa ra ngoài trời nắng nóng.
• Không để quạt thổi trực tiếp vào người trẻ: Khi sử dụng quạt, nên để quạt ở chế độ gió nhẹ và hướng quạt vào tường hoặc phía chân của trẻ.
• Tránh tắm cho trẻ ngay sau khi vận động mạnh hoặc ra mồ hôi nhiều: Nên lau khô mồ hôi cho trẻ trước khi tắm.

Viêm họng ở trẻ sơ sinh là một vấn đề sức khỏe cần được quan tâm và chăm sóc đúng cách. Hy vọng những thông tin được cung cấp trong bài viết đã giúp các bậc cha mẹ hiểu rõ hơn về dấu hiệu, nguyên nhân, cách chăm sóc và phòng tránh viêm họng cho trẻ sơ sinh. Nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Thông tin hữu ích liên quan

• Bé bị viêm họng ho nhiều và cách khắc phục mẹ cần biết
• 10 bài thuốc dân gian chữa viêm họng cho trẻ lành tính hiệu quả