Cách xử lý khi bị viêm da tiếp xúc côn trùng hiệu quả

Viêm da tiếp xúc côn trùng thường gây nóng rát, châm chích, ngứa ngáy và khó chịu. Để làm giảm các triệu chứng của bệnh, cần rửa sạch da ngay sau khi tiếp xúc với nọc độc, sử dụng thuốc đều đặn và kết hợp với các biện pháp chăm sóc. Nếu can thiệp kịp thời, tổn thương do bệnh lý này có thể thuyên giảm chỉ sau 3 – 7 ngày.

Viêm da tiếp xúc côn trùng là gì?

Viêm da tiếp xúc là một loại tổn thương da cấp – mãn tính do da tiếp xúc với chất gây kích ứng hoặc dị ứng. Trong đó, côn trùng là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh lý này.

Viêm da tiếp xúc côn trùng thường xảy ra do tiếp xúc hoặc bị côn trùng cắn. Các hóa chất trong dịch tiết/ nọc độc của côn trùng có thể kích thích phản ứng miễn dịch và gây ra các triệu chứng trên da. Theo thống kê, viêm da tiếp xúc côn trùng thường bùng phát mạnh vào một số thời điểm nhất định trong năm như thời tiết mưa nhiều, mùa thu hoạch lúa và các loại hoa màu.

Viêm da tiếp xúc do côn trùng chỉ phát sinh triệu chứng ở phạm vi da nhỏ, mức độ tổn thương nhẹ và có thể giảm nhanh sau khoảng vài ngày. Tuy nhiên bệnh thường gây ra cảm giác khó chịu, nóng rát, bứt rứt và có thể bùng phát thành dịch nếu không có các biện pháp phòng ngừa.

Nguyên nhân gây viêm da tiếp xúc côn trùng

Nguyên nhân trực tiếp gây viêm da tiếp xúc côn trùng là do một số hóa chất có trong dịch tiết/ nọc độc như pederin và axit phosphor. Các hóa chất này sau khi tiếp xúc với da có thể gây đỏ, kích ứng, ngứa rát và nổi mụn nước.

Ngoài ra ở một số ít trường hợp, tổn thương da có thể phát sinh do một số dị nguyên như phấn hoa, nấm men, bụi bẩn,… bám trên cơ thể côn trùng. Bên cạnh đó, côn trùng cũng có thể bám vào quần áo, giày dép, tiết nọc độc và gây tổn thương da gián tiếp.

Tại nước ta, bướm đục thân lúa và kiến ba khoang là hai loại côn trùng dễ gây ra bệnh viêm da tiếp xúc. Các loại côn trùng bày bùng phát mạnh vào tháng 9 – 11 hằng năm và có thể phát triển thành dịch.

Nhận biết viêm da tiếp xúc côn trùng

Viêm da tiếp xúc do côn trùng gây ra triệu chứng điển hình hơn so với các dạng viêm da tiếp xúc khác. Tuy nhiên nếu không chú ý, bệnh lý này có thể bị nhầm lẫn với zona thần kinh (một dạng nhiễm trùng da cấp do virus varicella zoster tái hoạt động).

Để nhận biết viêm da tiếp xúc côn trùng, bạn có thể dựa vào các biểu hiện lâm sàng sau:

• Ngay khi tiếp xúc với nọc độc/ dịch tiết côn trùng, da bắt đầu nổi các dải hoặc đốm có màu hồng/ đỏ. Hình dạng và kích thước của ban/ dải đỏ đa dạng và không có tính đồng nhất.
• Ban đỏ có ranh giới rõ ràng, bằng phẳng hoặc nổi cộm hơn so với vùng da xung quanh.
• Sau khoảng vài giờ, bề mặt ban xuất hiện các nốt mụn nhỏ, mọc khu trú hoặc rải rác. Ở một số trường hợp, da có thể xuất hiện các bọng nước lớn.
• Tương tự như ban da, mụn nước có kích thước khá đa dạng (có thể dao động từ vài mm đến vài cm)
• Thương tổn da do viêm da tiếp xúc côn trùng đều gây nóng rát, ngứa ngáy và đau nhẹ
• Ban đầu, mụn nước thường chứa dịch trong suốt. Tuy nhiên theo thời gian, mụn nước thường chuyển thành màu trắng đục.
• Sau 3 – 5 ngày, mụn nước trên da vỡ, chảy dịch, đóng mài và bắt đầu phục hồi. Sau khi vảy da bong hoàn toàn thường để lại vết màu sẫm trên bề mặt.
• Tuy nhiên ở một số trường hợp nặng, mụn nước thường có kích thước lớn, khi vỡ gây lở loét da nghiêm trọng và có khả năng bội nhiễm cao.
• Triệu chứng do viêm da tiếp xúc côn trùng thường xuất hiện ở những vị trí hở như bàn tay, bàn chân, cổ, cánh tay và da mặt.
• Ngoài triệu chứng tại chỗ, viêm da tiếp xúc côn trùng còn có thể gây nổi hạch (đặc biệt là ở bẹn), sưng mí mắt, sốt nhẹ, khó chịu và mệt mỏi.

Toàn bộ giai đoạn tiến triển của bệnh có thể kéo dài từ 5 – 20 ngày tùy vào thể trạng và mức độ thương tổn da.

Viêm da tiếp xúc côn trùng có nguy hiểm không?

Phần lớn các trường hợp bị viêm da tiếp xúc côn trùng có thể thuyên giảm chỉ sau 5 – 7 ngày. Tuy nhiên với những trường hợp tổn thương nặng nề, triệu chứng có thể kéo dài từ 1 – 3 tuần.

Ngoài tổn thương da, bệnh còn gây nóng rát, sốt, ngứa ngáy, mệt mỏi và khó chịu. Các triệu chứng này không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nhưng có thể làm giảm chất lượng cuộc sống, tác động tiêu cực đến tâm lý và ngoại hình.

Hơn nữa nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách, bệnh còn có thể gây ra các biến chứng sau:

• Viêm da tiếp xúc bội nhiễm: Viêm da tiếp xúc bội nhiễm là tình trạng da bị nhiễm trùng do nấm, virus hoặc vi khuẩn. Tình trạng này thường xuất hiện ở những trường hợp không vệ sinh da đúng cách, thường xuyên chà xát lên da và điều trị không đúng cách. Bội nhiễm không chỉ gây tổn thương da mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
• Ảnh hưởng đến ngoại hình: Không giống với mề đay mẩn ngứa, viêm da tiếp xúc côn trùng thường để lại thâm sẹo sau điều trị. Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến ngoại hình – nhất là khi tổn thương da xảy ra ở vùng da mặt, cổ và tay.

Hướng dẫn cách xử lý khi bị viêm da tiếp xúc côn trùng

Viêm da tiếp xúc do côn trùng có thể thuyên giảm nhanh nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách. Dưới đây là một số biện pháp xử lý bạn có thể áp dụng khi tổn thương da phát sinh, bao gồm:

1. Loại bỏ dị nguyên và làm dịu da

Ngay sau khi tiếp xúc với nọc độc côn trùng, bạn cần rửa sạch da với nước lạnh để loại bỏ dị nguyên. Biện pháp này giúp giảm mức độ tổn thương và làm dịu vùng da sưng nóng.

Nếu để nọc độc trên da trong thời gian dài, da có thể bị tổn thương sâu, gây mụn nước lớn kèm ngứa ngáy dữ dội và nóng rát. Sau khi rửa sạch da, có thể chườm đắp túi lạnh để giảm viêm và cải thiện tình trạng sưng nóng.

2. Sử dụng thuốc bôi + thuốc uống

Sau khi xử lý nọc độc bám trên da, bạn có thể đến nhà thuốc để được nhân viên y tế tư vấn một số loại thuốc điều trị như:

• Dung dịch Jarish: Loại thuốc này được bào chế ở dạng dung dịch với thành phần chính là Glycerum và Acidum boricum, có tác dụng làm dịu vùng da tổn thương, hỗ trợ làm sạch da và giảm viêm. Thuốc được chỉ định trong giai đoạn tổn thương mới phát.
• Oxyt kẽm: Oxyt kẽm có tác dụng sát trùng, làm mềm và làm dịu vùng da tổn thương. Có thể dùng thuốc bôi chứa hoạt chất oxyt kẽm ở dạng dung dịch hoặc kem bôi có kết cấu mỏng để giúp tổn thương da nhanh khô và mau lành.
• Dung dịch Milian: Dung dịch Milian có đặc tính sát trùng nhẹ do chứa hoạt chất xanh methylen. Loại thuốc này được sử dụng trong trường hợp tổn thương da có nguy cơ bội nhiễm cao.
• Dùng thuốc mỡ kháng sinh: Khi mụn nước vỡ và khô lại, nên sử dụng thuốc mỡ kháng sinh để giảm ngứa ngáy, nứt nẻ và ngăn ngừa bội nhiễm da. Một số loại thuốc mỡ kháng sinh bạn có thể sử dụng như Fucicort, Eumovate, Gentrison,…
• Thuốc bôi chứa corticoid: Thuốc bôi chứa corticoid thường được dùng khi tổn thương da khô và đóng mài. Thuốc có tác dụng chống viêm, giảm ngứa và sưng đỏ. Tuy nhiên loại thuốc này có thể gây mỏng da, teo da và dày sừng nang lông nên chỉ được dùng trong điều trị ngắn hạn.
• Thuốc kháng histamine: Thuốc kháng histamine được sử dụng trong trường hợp viêm da tiếp xúc côn trùng gây ngứa ngáy nhiều. Nhóm thuốc này hoạt động bằng cách ức chế thụ thể histamine nhằm giảm ngứa và cải thiện một số triệu chứng trên da.
• Thuốc kháng sinh: Nếu da có dấu hiệu bội nhiễm, thuốc kháng sinh sẽ được chỉ định trong khoảng 5 – 7 ngày. Nhóm thuốc này có tác dụng ức chế vi khuẩn gây nhiễm trùng, ngăn ngừa tình trạng chuyển biến nặng và gây nhiễm trùng lan rộng.

Ngoài ra, bạn có thể sử dụng thuốc giảm đau và chống viêm nếu tổn thương da gây nóng rát, đau nhức, sưng hạch và sốt.

3. Áp dụng một số biện pháp chăm sóc

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, bạn có thể kết hợp với một số biện pháp chăm sóc nhằm giảm nhẹ triệu chứng và tăng tốc độ hồi phục da như:

• Nên vệ sinh da thường xuyên để tránh tình trạng lan tỏa rộng và bội nhiễm.
• Không gãi cào lên vùng da bị ảnh hưởng. Tình trạng này có thể gây vỡ mụn nước khiến da chảy dịch, mưng mủ và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Với những mụn nước lớn, nên đến cơ sở y tế để được dẫn lưu dịch và sát trùng đúng cách. Tuyệt đối không tự ý xử lý và thực hiện tại nhà.
• Mặc quần áo rộng rãi và có chất liệu mềm để giảm ma sát lên vùng da bị ảnh hưởng.
• Dành thời gian nghỉ ngơi, uống nhiều nước và ăn uống điều độ nhằm nâng cao thể chất, tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ ức chế bệnh.

Cách phòng ngừa viêm da tiếp xúc do côn trùng

Viêm da tiếp xúc côn trùng có thể bùng phát thành dịch – nhất là trong thời điểm côn trùng phát triển mạnh. Thực tế cho thấy, một số trường hợp có thể tái phát bệnh từ 2 – 3 lần trong thời gian ngắn.

Vì vậy sau quá trình điều trị, bạn nên chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa như:

• Vệ sinh không gian sống để tránh côn trùng ẩn náu và sinh sống trong nhà. Có thể phun thuốc diệt côn trùng trong giai đoạn đang có dịch.
• Côn trùng thường bị hấp dẫn bởi ánh sáng. Vì vậy nên tắt đèn và đóng kín cửa sổ khi ngủ.
• Tránh phơi quần áo vào ban đêm hoặc phơi gần cây cối vì côn trùng có thể bám vào quần áo, tiết dịch và gây tổn thương da khi tiếp xúc.
• Nên giũ mạnh quần áo, khăn tắm và kiểm tra giày dép trước khi mang để phòng ngừa côn trùng bám vào các vật dụng này.
• Sử dụng găng tay và mang ủng khi thu hoạch rau củ hoặc dọn cỏ trong vườn.
• Ngay sau khi tiếp xúc với nọc độc côn trùng, cần làm rửa sạch da với nước để giảm mức độ tổn thương.

Viêm da tiếp xúc côn trùng là loại viêm da khá phổ biến và thường bùng phát vào từng thời điểm cụ thể. Bệnh không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nhưng nếu không xử lý đúng cách, thương tổn trên da có thể lan tỏa rộng, gây lở loét và tăng nguy cơ bội nhiễm. Phần lớn các trường hợp mắc bệnh lý này đều có thể chăm sóc và khắc phục tại nhà. Tuy nhiên nếu nhận thấy da bị sưng viêm nặng, nổi bọng nước lớn và đau nhức toàn thân, cần đến bệnh viện để được điều trị kịp thời.

Tham khảo thêm: 

• Viêm da tiếp xúc ở tay – Nguyên nhân và cách phòng ngừa
• Viêm da tiếp xúc: Nguyên nhân, Triệu chứng, Cách điều trị
• Viêm da dị ứng tiếp xúc có lây không? Cách phòng tránh
• Da bị phồng rộp mụn nước: Nguyên nhân và cách chữa

Xem thêm

Ứng dụng Đông y có biện chứng trong chữa viêm da cơ địa có những ưu điểm gì?

NSUT Thanh Hiền chia sẻ kinh nghiệm “thoát” viêm da mãn tính sau 3 năm dai dẳng

XEM NGAY

[REVIEW] Hành trình chữa viêm da khỏi HOÀN TOÀN chỉ sau 2 tháng

Liệu trình thoát bệnh viêm da HIỆU QUẢ – Được chỉ định bởi BÁC SĨ CHUYÊN KHOA – CHI TIẾT theo từng thể bệnh