Sỏi ống mật chủ là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Sỏi ống mật chủ là bệnh lý về đường tiêu hóa thường gặp và dễ phát sinh biến chứng nếu không được điều trị kịp thời. Ngay khi có các dấu hiệu ban đầu của bệnh như đau hạ sườn phải, vàng mắt,… bạn nên thăm khám chuyên khoa để được hướng dẫn điều trị càng sớm càng tốt. Để hiểu rõ hơn về bệnh sỏi ống mật chủ cũng như nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả thì bạn hãy cùng tôi theo dõi bài viết sau đây.

Sỏi ống mật chủ là bệnh gì?

Trong cơ thể người, ống mật chủ là cơ quan đảm nhiệm chức năng đổ dịch mật từ gan xuống đến tá tràng để thực hiện chức năng tiêu hóa thức ăn. Trong quá trình này, sẽ có khoảng 5% dịch mật được đổ vào trong túi mật để dự trữ. Vì vậy, ống mật chủ có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc lưu thông dịch mật.

Sỏi ống mật chủ là sự xuất hiện của sỏi bên trong đường dẫn mật (hay còn được gọi là ống mật chủ). Điều này đã gây cản trở đến việc lưu thông dịch mật đến cơ quan tiêu hóa. Nếu kích thước sỏi phát triển lớn, có thể gây tắc nghẽn đường mật và phát sinh ra nhiều biến chứng nguy hiểm khác. Đây là bệnh lý về đường tiêu hóa xảy ra khá phổ biến ở nước ta, chúng chiếm tới 90% trên tổng số ca bị sỏi mật. Nhưng trong những năm gần đây thì tỷ lệ này đã có sự thay đổi đáng kể do số người bị sỏi túi mật ngày càng tăng cao.

Bác sĩ chuyên khoa cho biết, bệnh sỏi ống mật chủ ở nước ta có diễn biến khá phức tạp. Thành phần chính của viên sỏi là sắc tố mật, xác và trứng giun đũa. Nhiễm trùng đường ruột do giun từ ống tiêu hóa chui vào trong đường mật là nguyên nhân chính hình thành nên sỏi ở ống mật chủ. Số lượng và kích thước sỏi sẽ có sự khác nhau ở mỗi bệnh nhân.

Nguyên nhân gây sỏi ống mật chủ

Nguyên nhân chính gây ra bệnh sỏi ống mật chủ là do nhiễm khuẩn hoặc virus. Vi khuẩn sau khi di chuyển vào đường mật sẽ tấn công vào thành đường mật gây tổn thương viêm loét. Đồng thời, chúng còn sản sinh ra một số hoạt chất gây kết tủa thành phần dịch mật và hình thành nên viên sỏi.

Ở một số trường hợp khác, bệnh có thể khởi phát do nhiễm giun hoặc ký sinh trùng. Giun và ký sinh trùng từ ống tiêu hóa khi chui lên ống mật sẽ mang theo trứng và xác giun để hình thành nhân sỏi. Sau đó, các sắc tố mật sẽ dần lắng đọng, bám vào nhân sỏi và làm gia tăng kích thước của viên sỏi.

Một nguyên nhân gây ra bệnh cũng khá phổ biến nữa đó là do sự mất cân bằng của các thành phần bên trong dịch mật. Lúc này, sỏi mật sẽ hình thành bên trong túi mật, khi gặp điều kiện thuận lợi chúng sẽ lọt vào ống dẫn mật và gây ra bệnh sỏi ống mật chủ

– Những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao là:

• Phụ nữ mang thai hoặc đang trong giai đoạn tiền mãn kinh
• Đã phẫu thuật cắt bỏ túi mật sau 3 năm
• Người bị béo phì, ăn uống thiếu khoa học
• Người ăn chay trường hoặc giảm cân đột ngột
• Người lớn tuổi, người lười vận động

Triệu chứng của bệnh sỏi ống mật chủ

Bệnh sỏi ống mật khi mới khởi phát sẽ không gây ra các biểu hiện rõ ràng, thỉnh thoảng sẽ bị chướng bụng và khó tiêu. Điều này đã khiến bạn gặp khó khăn trong việc phát hiện và điều trị bệnh ngay từ sớm. Đến khi các triệu chứng đã biểu hiện rõ ra bên ngoài thì bệnh cũng đã chuyển biến nặng và có nguy cơ phát sinh biến chứng rất cao. Dưới đây là một số triệu chứng của bệnh thường gặp bạn có thể tham khảo:

– Đau hạ sườn phải: Xuất hiện cơn đau đột ngột ở hạ sườn bên phải với tính chất dữ dội và diễn ra kéo dài. Đau nhức có thể xảy ra tại bất kỳ thời điểm nào trong ngày nhưng thường gặp nhất là sau bữa ăn từ 1 – 2 giờ. Ở những trường hợp bệnh nặng, cơn đau có thể phát triển lan rộng lên ngực hoặc sau lưng. Nguyên nhân gây đau nhức là do sỏi ống mật tăng co bóp và gây áp lực lên đường mật.

– Sốt cao: Dịch mật ứ đọng tại ống dẫn mật sẽ tạo cơ hội cho vi khuẩn phát triển và tấn công gây bệnh. Sốt cao thường xảy ra sau khi cơn đau quặn khởi phát khoảng từ 2 – 3 giờ. Lúc này, người bệnh sẽ có triệu chứng sốt cao, rét run, vã mồ hôi và mệt mỏi.

– Vàng da, vàng niêm mạc: Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do hàm lượng bilirubin trong máu tăng cao. Triệu chứng này thường xuất hiện muộn hơn so với hai triệu chứng ở trên. Ban đầu, bệnh chỉ gây vàng nhẹ ở niêm mạc mắt. Khi bệnh chuyển biến nặng thì tình trạng vàng da sẽ lan ra khắp cơ thể và niêm mạc với màu sắc ngày càng sẫm.

– Triệu chứng khác: Một số triệu chứng khác cũng có thể xảy ra khi bị sỏi ống mật chủ là nôn và buồn nôn, rối loạn tiêu hóa, ăn không ngon, ngứa da, nước tiểu sẫm màu và ít, phân bạc màu, sưng túi mật,…

Bệnh sỏi ống mật chủ có nguy hiểm không?

Sự xuất hiện của sỏi bên trong ống mật đã cản trở quá trình lưu thông dịch mật và gây ảnh hưởng đến hoạt động của hàng loạt các cơ quan tiêu hóa khác. Điều này đã khiến cho sức khỏe của người bệnh bị ảnh hưởng đáng kể. Nếu bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời còn gây ra rất nhiều biến chứng nguy hiểm khác như:

• Viêm đường mật: Sỏi hình thành bên trong ống mật chủ đã gây tắc nghẽn đường dẫn dịch mật. Nếu để dịch mật ứ đọng lâu ngày tại đây sẽ tạo cơ hội cho vi khuẩn phát triển và tấn công gây viêm đường mật. Lúc này, người bệnh sẽ có triệu chứng sốt cao và đau nhức dữ dội. Nếu không can thiệp đúng cách sẽ gây sốt nhiễm trùng rất nguy hiểm.
• Áp xe đường mật, áp xe gan: Viêm đường mật nếu không được can thiệp đúng cách sẽ dần chuyển biến nặng và gây ra áp xe. Ở những trường hợp nghiêm trọng hơn, viêm nhiễm sẽ phát triển lan rộng đến đường mật trong gan và gây áp xe gan.

• Viêm phúc mạc mật: Dịch mật ứ đọng lâu ngày tại ống mật chủ sẽ dần thấm qua thành túi mật, đi vào ổ bụng gây viêm phúc mạc. Nếu không có biện pháp cấp cứu kịp thời sẽ đe dọa trực tiếp đến tính mạng của người bệnh.
• Nhiễm trùng đường mật: Đây cũng là một trong những biến chứng nguy hiểm của bệnh sỏi ống mật chủ. Nếu không tiến hành điều trị kịp thời sẽ biến chứng sang nhiễm trùng máu gây nguy hiểm đến tính mạng.
• Biến chứng khác: Một số biến chứng ít gặp khác cũng có thể xảy ra ở bệnh nhân bị sỏi ống mật chủ là viêm tụy cấp, chảy máu đường mật, ung thư đường mật, tiểu xơ viêm đường mật,…

Để phòng ngừa các biến chứng này, bạn cần đặc biệt chú ý đến tình trạng sức khỏe của bản thân để sớm phát hiện ra bệnh và có các biện pháp can thiệp đúng cách ngay từ đầu.

Các phương pháp điều trị sỏi ống mật chủ

Ngay khi có các dấu hiệu ban đầu của bệnh sỏi ống mật chủ, bạn nên đến bệnh viện thăm khám để được chẩn đoán bệnh. Lúc này, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra triệu chứng lâm sàng và yêu cầu người bệnh thực hiện thêm một số xét nghiệm khác để đưa ra chẩn đoán chính xác về bệnh lý. Thường áp dụng là xét nghiệm máu và nước tiểu, siêu âm ổ bụng và đường mật, chụp x-quang, chụp CT, chụp MRI,…

Nếu được xác định là sỏi ống mật chủ, bác sĩ sẽ dựa vào mức độ bệnh trạng và thể trạng của từng người để lên phác đồ điều trị sao cho phù hợp. Lúc này, người bệnh cần phải tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ chuyên khoa để nhanh chóng kiểm soát tình trạng bệnh và phòng ngừa biến chứng xảy ra. Các phương pháp điều trị sỏi ống mật chủ được áp dụng phổ biến hiện nay là:

Điều trị nội khoa

Điều trị nội khoa được áp dụng đối với những trường hợp sỏi có kích thước nhỏ hoặc không thể tiến hành phẫu thuật để lấy sỏi. Đây là phương pháp trị bệnh có độ an toàn cao nhưng mang lại hiệu quả chậm và bệnh vẫn có nguy cơ tái phát trở lại. Các phương pháp điều trị nội khoa thường được áp dụng để trị bệnh sỏi mật là:

+ Dùng thuốc Tây y

Dùng thuốc Tây y chữa bệnh sỏi ống mật sẽ giúp cải thiện triệu chứng đau nhức của bệnh và giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn. Các loại thuốc Tây y thường được kê đơn điều trị bệnh là:

• Thuốc giãn cơ trơn: Thuốc có tác dụng giảm đau nhanh chóng, tránh gây ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt hàng ngày.
• Kháng sinh: Được kê đơn điều trị tạm thời để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng và phát sinh biến chứng.
• Thuốc làm tan sỏi mật: Được kê đơn điều trị trong thời gian dài giúp hòa tan sỏi và hỗ trợ đào thải chúng qua đường nước tiểu. Thành phần chính của loại thuốc này là Axit ursodeoxycholic với công dụng hòa tan các viên sỏi cholesterol. Không sử dụng loại thuốc này để trị bệnh cho những trường hợp sỏi mật không cản tia X và sỏi có kích thước lớn.

Trong suốt quá trình điều trị bệnh, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ thep đúng phác đồ mà bác sĩ chuyên khoa đưa ra để tránh gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và hiệu quả mang lại. Không tự ý mua thuốc về dùng khi chưa có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

+ Phương pháp khác: Một số liệu pháp điều trị nội khoa cũng có thể áp dụng để chữa bệnh sỏi ống mật chủ là nội soi qua tá tràng, tán sỏi qua da, cắt cơ vòng Oddi lấy sỏi,…

Can thiệp ngoại khoa

Dựa vào tình trạng sức khỏe của mỗi người, bác sĩ sẽ tư vấn cho người bệnh phương pháp phẫu thuật trị bệnh phù hợp nhất. Mục tiêu của việc điều trị bằng phương pháp can thiệp ngoại khoa là lấy hết sỏi và làm lưu thông dịch mật. Các phương pháp phẫu thuật được áp dụng phổ biến là:

+ Nội soi mật tụy ngược dòng: Đây là phương pháp trị bệnh được ưu tiên áp dụng hiện nay với tỷ lệ thành công cao và ít phát sinh biến chứng. Tuy nhiên, sau phẫu thuật bệnh vẫn có thể tái phát trở lại. Để đảm bảo, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh thực hiện cắt túi mật kết hợp với loại bỏ sỏi trong đường mật.

+ Mổ hở lấy sỏi: Bác sĩ sẽ tiến hành rạch ở mặt trước ống sỏi và dùng dụng cụ chuyên khoa để lấy sỏi ra ngoài. Nếu sỏi có kích thước quá nhỏ, bác sĩ sẽ phải dùng đến rọ để bắt sỏi. Trường hợp sỏi có kích thước lớn sẽ dùng kỹ thuật tán sỏi để phá vỡ thành mảnh nhỏ rồi lấy chúng ra ngoài. Nhược điểm của phương pháp trị bệnh này là tiềm ẩn nhiều rủi ro không mông muốn nên ít được áp dụng.

Những điều cần lưu ý khi bị sỏi ống mật chủ

Sỏi ống mật chủ là bệnh lý cần được kiểm soát ngay từ sớm để tránh phát sinh biến chứng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Để quá trình điều trị bệnh nhanh chóng mang lại hiệu quả và phòng ngừa bệnh tái phát trở lại thì bạn cần phải lưu ý những điều sau đây:

• Tuân thủ theo đúng phác đồ điều trị mà bác sĩ chuyên khoa đã đưa ra. Tiến hành tái khám định kỳ để theo dõi sức khỏe và mức độ tiến triển của bệnh. Ngay khi thấy cơ thể có các triệu chứng bất thường thì bạn nên báo cho bác sĩ biết.
• Tiến hành sổ giun định kỳ 6 tháng/lần để phòng ngừa các bệnh lý nhiễm trùng đường ruột. Kiểm soát cân nặng ở mức hợp lý, giảm cân khoa học nếu đang bị thừa cân béo phì.
• Tăng cường sử dụng các loại thực phẩm có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh như trái cây tươi và rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, thịt nạc, sữa ít béo, các loại đậu,…

• Để ngăn ngừa bệnh chuyển biến nặng thì bạn nên giảm mỡ và tăng đạm trong thực đơn ăn uống hàng ngày. Hạn chế sử dụng các loại thịt cá nhiều mỡ, nước trà đặc, cà phê, thức ăn nhanh, nước ngọt,…
• Ăn đúng giờ và đủ bữa, tuyệt đối không được bỏ bữa ăn sáng. Nên chia nhỏ bữa ăn để sử dụng trong ngày, tránh gây áp lực lên cơ quan tiêu hóa. Tuân thủ theo nguyên tắc ăn chín uống sôi, ưu tiên chế biến món ăn dưới dạng lỏng dễ tiêu hóa.
• Dành khoảng 30 phút để tập luyện thể dục mỗi ngày giúp tăng cường sức khỏe, cải thiện chức năng của cơ quan tiêu hóa và hỗ trợ điều trị bệnh lý.
• Thường xuyên thăm khám sức khỏe định kỳ giúp sớm phát hiện bất thường và có các biện pháp can thiệp đúng cách ngay từ giai đoạn đầu.

Trên đây là những thông tin cần biết về bệnh sỏi ống mật chủ mà chúng tôi tổng hợp được bạn có thể tham khảo. Hy vọng, chúng sẽ giúp ích cho bạn trong việc phát hiện và lựa chọn phương pháp điều trị bệnh phù hợp. Ngay khi có các dấu hiệu ban đầu của bệnh, bạn cần thăm khám và điều trị chuyên khoa càng sớm càng tốt để tránh phát sinh biến chứng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.

Có thể bạn quan tâm:

• Sỏi mật là bệnh gì? Nguyên nhân, Triệu chứng, Cách điều trị
• Sỏi đường mật trong gan là gì? Bệnh nguy hiểm như thế nào?
• Mổ sỏi mật hết bao nhiêu tiền? Mổ ở bệnh viện nào tốt?
• Các thuốc trị sỏi mật phổ biến nhất hiện nay [Update 2021]